Το χρήμα γύρω από την τέχνη είναι ηλίθιο

Είναι περιζήτητος από τα σπουδαιότερα μουσεία του κόσμου, οι μεγάλες γκαλερί τον πολιορκούν, οι οίκοι δημοπρασιών εκλιπαρούν για ένα έργο του.

Ομως ο Τόμας Σούτε, βραβευμένος με Χρυσό Λιοντάρι στην Μπιενάλε Βενετίας το 2005, έχει τον έλεγχο της δουλειάς του σε μια που εποχή το εμπόριο τέχνης δεν γνωρίζει τη λέξη «κρίση».

Γι’ αυτό ο φημισμένος Γερμανός δημιουργός προτιμάει μικρές, ποιοτικές αίθουσες, όπως την Bernier/Eliades, όπου από σήμερα εκθέτει τη νέα του δουλειά - κεραμικά με μορφές ανθρώπων και ζώων, καθώς και μια παλαιότερη εγκατάσταση.

Γι’ αυτό επιλέγει συλλέκτες φιλότεχνους, που αγαπούν τα έργα του και δύσκολα τα δίνουν σε δημοπράτες.

Γι’ αυτό, επίσης, απαγορεύει στους συνεργάτες του να πουλούν τα έργα του σε «νεόπλουτους» στην Κίνα, τη Ρωσία και τα Αραβικά Εμιράτα.

«Δεν ξέρω αν σήμερα παράγεται σπουδαία τέχνη, αλλά σίγουρα υπάρχει πολύ χρήμα γύρω από την τέχνη», μας λέει.

«Ηλίθιο χρήμα κατά 90%. Διότι τα έργα θεωρούνται επένδυση. Αγοράζονται από ανθρώπους που δεν πηγαίνουν σε γκαλερί, που φοβούνται τους καλλιτέχνες, που “χτυπούν” στις δημοπρασίες από το τηλέφωνο».

Ετσι, στα 60 του αποφάσισε να κάνει το επόμενο μεγάλο βήμα. Δημιουργεί το δικό του ίδρυμα-μουσείο στο Ντίσελντορφ όπου ζει, προκειμένου ο κόσμος να έρχεται σε επαφή με το σύνολο της δουλειάς του και ο ίδιος να την εποπτεύει. Οπως υπολογίζει, μέχρι το τέλος του χρόνου θα είναι έτοιμο.

Παρότι διεθνής, ο Σούτε είναι αντι-σταρ. Δεν θεωρεί ότι του ταιριάζει ο ρόλος του πνευματικού οδηγού, αντιθέτως, με ό,τι κάνει βάζει ερωτήματα για τον άνθρωπο, τη σχέση του με την κοινωνία και την τέχνη.

Του αρέσει να πειραματίζεται με διαφορετικά υλικά, τεχνικές, φόρμες και μεγέθη.

Εχει κάνει επιβλητικά αρχιτεκτονικά περιβάλλοντα τη δεκαετία του ‘80, μεγάλες γκροτέσκες φιγούρες (Τhe Strangers, 1992) με αναφορές στους πρόσφυγες από τον πρώτο Πόλεμο του Κόλπου, χαρακτικά, ακουαρέλες, αλλά και τρυφερά γυναικεία πρόσωπα από πηλό.

Η αθηναϊκή του έκθεση ανοίγει με μια εγκατάσταση με κώνους, λουλούδια και έναν κίτρινο δίσκο που «φωτίζει» τον χώρο («What a shine», 1999).

Το ανθρώπινο πρόσωπο κυριαρχεί στα νέα έργα. Πλάθει με πηλό άγριες, σχεδόν τερατώδεις μορφές.

Αλλοτε πιο αφαιρετικές, οβάλ, μοιάζουν να στοχάζονται, να ονειρεύονται.

Τις στολίζει με γυαλιστερά βερνίκια μαύρα, κόκκινα, χρυσά. «Επιδιώκω να εμφυσήσω ζωή σε ένα νεκρό υλικό», τονίζει.

Το ίδιο εκφραστικά είναι και τα δύο πολύ πρόσφατα κεραμικά σκυλιά, με πορτοκαλί και γαλάζιο χρώμα, που λάμπουν στον ήλιο, πάνω σε βάθρα στην αυλή της γκαλερί («Hund», 2015).

«Μου αρέσει να κάνω διαφορετικά πράγματα. Ασχολούμαι με κάτι επισταμένα, όταν όμως φτάσω σε ένα σημείο, σταματώ και μπορεί να επανέλθω με παραλλαγές», συνεχίζει.

Μιλάει αργά, σκέφτεται κάθε πρόταση και καπνίζει το ένα τσιγάρο μετά το άλλο: «Συνέχεια με ρωτούν ποιος είναι ο σκοπός της τέχνης μου. Λοιπόν, δεν κάνω παραγωγή, αλλά αυτό που με ενδιαφέρει. Δεν επιδιώκω να πουλήσω. Δεν κάνω πολιτική τέχνη. Θέλω απλώς η δημιουργία να με ευχαριστεί, να με διασκεδάζει».

Συνήθως αποφεύγει τις συνεντεύξεις. «Οι δημοσιογράφοι αναζητούν το μήνυμα στα έργα μου. Σίγουρα δεν είναι αυτός ο σκοπός μου. Επιθυμώ να επικοινωνώ με τον κόσμο με τη γλώσσα της τέχνης. Προσφέρω τα έργα μου στο κοινό, που μπορεί να τα κοιτάξει, να τα ερμηνεύσει όπως θέλει. Ακόμα και να τα αγγίξει. Δεν είμαι από τους καλλιτέχνες που λένε μην αγγίζετε τα γλυπτά. Γι’ αυτό και πολλοί τυφλοί έρχονται στις εκθέσεις μου».

Καθοριστική στιγμή για να στραφεί στον κόσμο των εικαστικών ήταν όταν, αρχές δεκαετίας του ‘70, επισκέφτηκε για πρώτη φορά την περίφημη έκθεση Documenta στο Κάσελ: «Μόλις είχα τελειώσει το σχολείο και τότε κατάλαβα ότι δεν ήθελα να γίνω δάσκαλος ή δικηγόρος. Επίσης, δεν ήθελα να δίνω εξετάσεις. Στην Ακαδημία Τεχνών του Ντίσελντορφ έδειξα 20 σχέδια και με δέχτηκαν με άριστα».

Πώς του φαίνεται που η Documenta θα οργανωθεί παράλληλα και στην Αθήνα το 2017; «Παράξενη ιδέα, δεν καταλαβαίνω τι νόημα έχει», απαντάει λακωνικά.

Καθηγητής του στην Ακαδημία ήταν ο Γκέρχαρντ Ρίχτερ: «Ο ίδιος λέει ότι είναι σύνηθες ο κόσμος να ακούει μουσική και να την καταλαβαίνει δίχως να ξέρει από νότες ή να παίζει κάποιο όργανο. Γιατί όμως στην τέχνη όλοι αναζητούν να βρουν μια ιστορία, μια αφήγηση; Για να δεις πραγματικά ένα έργο και να το “μεταφράσεις” δεν χρειάζονται οι λέξεις ή να έχεις μόρφωση, να είσαι συλλέκτης, ειδικός. Δεν είναι αναγκαία η διαμεσολάβηση, μόνο η αίσθηση».

Από την άλλη, δεν συμφωνεί με την άποψη ενός άλλου σπουδαίου Γερμανού καλλιτέχνη, του Γιόζεφ Μπόις, ότι όλοι είμαστε εν δυνάμει καλλιτέχνες. «Πιστεύω ότι εννοούσε ο καθένας να κάνει αυτό που επιθυμεί, αν μπορεί. Να το κάνει ο καθένας με τον τρόπο του, σαν να είναι ο Αλέξης Ζορμπάς!».

Info:

Εγκαίνια σήμερα (20.00). Διάρκεια μέχρι 15/7. Επταχάλκου 11, Θησείο, τηλ. 210 3413935.

Ο Σούτε για την Ελλάδα

«Οταν έχεις ανάγκη από βοήθεια δεν γίνεσαι επιθετικός»

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Τόμας Σούτε έρχεται στην Αθήνα - αν και ποτέ δεν έχει κάνει εδώ διακοπές γιατί δεν αντέχει τη ζέστη, όπως λέει.

Το 1985 έκανε την πρώτη του έκθεση στην Bernier/Heliades και έκτοτε ακολούθησαν άλλες τέσσερις, η τελευταία το 2003.

Ποιες αλλαγές παρατηρεί σήμερα;

«Δεν πρόλαβα να γυρίσω την πόλη, ούτε παρακολουθώ όλα τα δημοσιεύματα των γερμανικών εφημερίδων, τα οποία είναι αντιφατικά γι’ αυτό δεν κατανοώ σε βάθος την κατάσταση», δηλώνει.

«Αυτό που ξέρω είναι ότι όταν έχεις ανάγκη από βοήθεια δεν χρειάζεται να είσαι επιθετικός. Και πως αν η Ελλάδα χρεοκοπήσει, οι άλλες χώρες δεν θα τη χρηματοδοτήσουν. Η γερμανική πολιτική είναι εντελώς διαφορετική. Θέλουμε να είμαστε αξιόπιστοι και να συμφωνούμε. Οι Ελληνες πολιτικοί μού μοιάζουν σαν αναρχικοί ή σαν καλλιτέχνες. Με την έννοια ότι δεν ενδιαφέρονται για τους πολίτες, αλλά για τον εαυτό τους».