Iσως είναι σημάδι των καιρών. Σε εποχή παγκόσμιας, πολυδιάστατης κρίσης η τέχνη γίνεται όλο και πιο πολύ πολιτική. Το αφουγκράζονται αυτό οι θεσμοί βεληνεκούς. Ετσι, μετά τη φετινή 56η Μπιενάλε Βενετίας, παίρνουν και τα βρετανικά βραβεία Turner πολιτική και κοινωνική χροιά. Για πρώτη φορά στην ιστορία του θεσμού (από το 1984), υποψήφια είναι μια αρχιτεκτονική ομάδα, η 18μελής κολεκτίβα Assemble, με μια πρόταση για την αναγέννηση υποβαθμισμένης συνοικίας του Λίβερπουλ. Ολα τα μέλη της είναι νέοι αρχιτέκτονες και ντιζάινερ κάτω των 30 ετών και έχουν έδρα το Λονδίνο.
Δεν είναι η μόνη έκπληξη της φετινής λίστας των Turner, που ανακοινώθηκαν χθες στον σταθμό των τραμ, στη Γλασκώβη, την πόλη που θα φιλοξενήσει και τη σχετική έκθεση από την 1η Οκτωβρίου (ώς τις 17 Ιανουαρίου 2016). Οι υπόλοιπες υποψηφιότητες είναι όλες γένους θηλυκού, τρεις γυναίκες στα δημιουργικά 40 τους.
Πρόκειται για την 44χρονη Μπόνι Κάμπλιν, που με την εγκατάσταση «The Military Industrial Complex» καλεί τους επισκέπτες να εξερευνήσουν σε μια αίθουσα μελέτης-αρχείο τι είναι η «συναινετική πραγματικότητα», ιδίως όσον αφορά την ψυχική υγεία. Την 45χρονη Τζάνις Κέρμπελ με την οπερατική περφόρμανς «Doug», όπου ο ήρωάς της βιώνει εννέα καταστροφικά γεγονότα. Και, τέλος, την 43χρονη Νικόλ Γουέρμερς, η οποία ράβει γούνινα παλτά πάνω στις χαρακτηριστικές καρέκλες του Μαρσέλ Μπρόιερ, διερευνώντας τη σχέση του ντιζάιν με το κοινό γούστο στην εγκατάστασή της «Infrastruktur».
Το Turner είναι ένα βραβείο που συχνά δημιουργεί αντεγκλήσεις. Αν για παράδειγμα αρκετοί χαρακτήρισαν το έργο του περσινού νικητή, σκηνοθέτη Ντάνκαν Κάμπελ, σκοτεινό, εσωστρεφές και ακατανόητο, φέτος προκύπτει το ερώτημα αν η αρχιτεκτονική είναι τέχνη. «Σε μια εποχή που όλα μπορούν να είναι τέχνη, γιατί να μην είναι και ένα συγκρότημα κατοικιών;» σπεύδει να απαντήσει στην «Guardian» εκ μέρους της κριτικής επιτροπής ο Αλιστερ Χάντσον, διευθυντής του Middlesbrough Institute of Modern Art.
Ο ίδιος υπερασπίζεται την πολιτική τέχνη με κοινωνική συνείδηση κι ας μην είναι σύγχρονο το φαινόμενο, όπως επισημαίνει, φέρνοντας το παράδειγμα των Προ-Ραφαηλιτών και του Μπάουχαους. « Η τέχνη στις μέρες μας δεν είναι για να ψυχαγωγεί» τονίζει. «Οι επιλογές μας αντανακλούν τις πρακτικές και τις ανησυχίες των καλλιτεχνών που δρουν σήμερα στη Βρετανία. Σε ειδικές περιστάσεις εργάζονται για να δημιουργήσουν ένα συμβάν, μια αλλαγή. Είναι πολύ θετικό που προσπαθούν να κάνουν κάτι παρά να αντιπροσωπεύουν κάτι».
Η δε πρόεδρος της επιτροπής Πενέλοπε Κέρτις, που αποχωρεί από τη διευθυντική θέση τής Tate Britain, επισημαίνει πως η επιλογή των φετινών υποψηφίων δεν ήταν μια εύκολη υπόθεση. «Νομίζω ότι το βραβείο έχει γίνει πιο σοβαρό» δηλώνει. «Εχει χάσει ορισμένες από τις εντυπωσιακές πτυχές του παρελθόντος και αυτό είναι καλό. Τα πρώτα χρόνια ένας από τους στόχους του ήταν να συμβάλει στην ποιοτική συζήτηση για τη σύγχρονη τέχνη και τα κατάφερε. Αλλά τα πράγματα δεν είναι πλέον τόσο απλά. Οι καλλιτέχνες που επιλέξαμε θέτουν ερωτήσεις δύσκολες για όλους μας».
Οι Assemble δρουν συλλογικά. Ακόμα και η αποδοχή της υποψηφιότητας για το Turner αποφασίστηκε έπειτα από σύσκεψη της ομάδας. Το έργο τους, που ξεχώρισε, έγινε σε συνεργασία με τους κατοίκους της περιοχής Granby Four Streets στο Τόξτεθ του Λίβερπουλ, που δεν άντεχαν να βλέπουν άλλο τα σπίτια τους με τα κόκκινα τούβλα σε παρακμή. Ετσι πριν από τέσσερα χρόνια, εμπνευσμένοι από το κίνημα των «Ανταρτών κηπουρών», αποφάσισαν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και κάλεσαν την ομάδα των Assemble να τους βοηθήσει να βελτιώσουν τη ζωή τους. Το αποτέλεσμα είναι μια γειτονιά πιο πράσινη, πιο φιλική, πιο όμορφη και λειτουργική.
Από τους άλλους υποψήφιους, η Κάμπλιν είναι λέκτορας στο Goldsmith και το επιλεγμένο έργο της παρουσιάστηκε στην αίθουσα τέχνης South London Gallery. Η Κέρμπελ έχει γεννηθεί στον Καναδά και έκανε επίσης το μεταπτυχιακό της στο Goldsmiths, ενώ η οπερατική περφόρμανς της παρουσιάστηκε στη βιβλιοθήκη Mitchell της Γλασκώβης. Η Γουέρμερς κατάγεται από τη Γερμανία και προσέλκυσε την προσοχή της επιτροπής με την εικαστική εγκατάστασή της στην γκαλερί Herald St του Λονδίνου.
Υπομονή μέχρι τις 7 Δεκεμβρίου, οπότε θα μάθουμε και τον νικητή του Τurner 2015 που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 25.000 λιρών.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας