Είδαν φως στον Κάφκα

Πολλά προβλήματα αντιμετωπίζουν τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα, και η Σχολή Καλών Τεχνών Θεσσαλονίκης δεν αποτελεί εξαίρεση. Είναι απομακρυσμένη από το κεντρικό ιστό της πόλης, στη Θέρμη, και οι λιγοστές αίθουσές της δεν μπορούν να φιλοξενήσουν τους περίπου 1.000 σπουδαστές οι οποίοι αναγκάζονται να κάνουν μάθημα στο... πάτωμα. Με κάθε νεροποντή τα υπόγεια πλημμυρίζουν και αρχεία κινδυνεύουν να καταστραφούν.

Το αίμα όμως των φοιτητών που βράζει και το ορεξάτο πνεύμα των καθηγητών οδηγούν σε πρωτοβουλίες που υπερβαίνουν τη δύσκολη πραγματικότητα. Ετσι, με μια κίνηση εξωστρέφειας εγκαινιάστηκε η ομαδική έκθεση «Σχολιάζοντας τον Κάφκα», με έργα φοιτητών και αποφοίτων του Εικαστικού Τμήματος της σχολής στο πανέμορφο Γενί Τζαμί (Παλιό Αρχαιολογικό Μουσείο). Ενα κτίριο που ο Ιταλός αρχιτέκτονας Ποζέλι έχτισε το 1902 και συνδυάζει τη μουσουλμανική παράδοση με την εκλεκτικιστική αρχιτεκτονική.

Η έκθεση απεικονίζει την ενδιαφέρουσα διαδρομή μιας ομάδας φοιτητών οι οποίοι κατά το περασμένο ακαδημαϊκό έτος προσέγγισαν, με την καθοδήγηση του καθηγητή Χάρη Σαββόπουλου, δύο εμβληματικά έργα του Κάφκα: «Η δίκη» και «Ο πύργος». Τα ανέλυσαν, ανέπτυξαν προβληματισμούς και διαμόρφωσαν μια προσωπική γωνία θέασης σε σχέση με τη σύγχρονη πραγματικότητα.

Ο προβληματισμός στις εργασίες τους -έργα επιτείχια, χώρου και βίντεο- απορρέει από τις καφκικές σελίδες: πώς συγκροτείται η έννοια του ατόμου και πώς εξελίσσεται η σύγκρουση του συλλογικού με το ατομικό; «Σύγκρουση βίαια και αδίστακτη, εξουθενωτική, που αποστραγγίζει το υποκείμενο από κάθε ίχνος ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ευαισθησίας, υπαρξιακής ανησυχίας», όπως επισημαίνει ο Χ. Σαββόπουλος, κριτικός και ιστορικός τέχνης ΑΠΘ. «Οι περισσότεροι από εμάς που διαβάσαμε τον Κάφκα παρομοιάσαμε το έργο του με την απελπισμένη κραυγή του ανθρώπου ο οποίος, εγκλωβισμένος, δεν ελπίζει βοήθεια από πουθενά. Ο καφκικός κόσμος είναι το παράλογο, η απόγνωση, η απελπισία. Η προσέγγιση των φοιτητών κοίταξε διαφορετικά. Προς την ελπίδα. Σαν να είδαν μια χαραμάδα φωτός».

Ετσι στα έργα τους η ελπίδα πήρε απρόσμενες μορφές. Οπως το «αλάτι της γης», μια ρωγμή στον τοίχο - άνοιγμα από τον μικρόκοσμο στην κοινωνία. Μια φωτιά που καίει κι αν δεν προσέξεις σε κάνει κάρβουνο. Ενας σπουδαστής έκανε χάπενινγκ μοιράζοντας κομμάτια από τυπωμένες σελίδες στους περαστικούς στην Τσιμισκή και στη συνέχεια τις μάζεψε από τον δρόμο ή τα σκουπίδια κάνοντας ένα κολάζ με τα ίχνη της χρήσης τους. Μια φοιτήτρια προσέγγισε την ελπίδα με την ματιά του Πεντζίκη, που οδηγεί στην κάθαρση και δημιούργησε ένα έργο δύο μέτρων από χρωματιστά μολύβια.

Ισως στην προσέγγισή τους κυριαρχεί αυτό που είχε γράψει ο Χέρμαν Εσε για τον «Πύργο»: «Οπως όλα τα έργα του Κάφκα, είναι ένα υφαντό από άπιαστα όνειρα, ένας ονειρικός κόσμος φτιαγμένος με τόσο γνήσια τεχνική και στηριγμένος σε μια τόσο ισχυρή δύναμη οραματισμού, που το αποτέλεσμα, ανησυχητικά παρόμοιο με πραγματικότητα δίχως υπόσταση, μας τυραννάει και μας αγχώνει στην αρχή σαν εφιάλτης, μέχρι τη στιγμή που μαντεύουμε το κρυμμένο του νόημα».

Κι αυτή η δύναμη του οραματισμού είναι αναγκαία στους νέους, που αναζητούν τη δημιουργία και τη συλλογικότητα καθώς προσπαθούν να εκθέσουν, να διδάξουν καλλιτεχνικά μαθήματα στα σχολεία σε μια χώρα που συλλογές, αίθουσες και μουσεία δύσκολα τους ανοίγουν τις πόρτες τους.

Στην έκθεση συμμετέχουν οι: Μαρία Αρβανίτη, Βίκυ Βάκουλη, Δέσποινα Βάττη, Χρύσα Κιόρογλου, Κική Κομνηνού, Δημήτρης Κορκοριάδης, Κώστας Κωτούλας, Θωμάς Λιούτας, Δήμητρα Μπόζη-Στεφούδη, Φίλη Ολσέφσκι, Γιώργος Παπαφίγγος, Μάρσυ Συρεγγέλα, Τρύφωνας Τάσιου, Αλέξανδρος Τουλιόπουλος, Αννα Χοχόλη.

Info:

Γενί Τζαμί - Θεσσαλονίκη, Αρχαιολογικού Μουσείου 30, τηλ. 2310857978. Εως 31 Ιανουαρίου: Τρίτη-Κυριακή: 10.00-18.00.