Occupy walls: το κίνημα του Banksy

Θεωρείται περιθωριακή τέχνη η street art, όμως έχει κι αυτή τις διασημότητές της. Οποιον και να ρωτήσεις, ακόμα και τον πιο ανίδεο, το πρώτο όνομα που θα σου πει αυθόρμητα είναι... Βanksy. Ο Βρετανός καλλιτέχνης-φάντασμα, που τα κατορθώματά του είναι ξακουστά σε όλο τον κόσμο, όχι τυχαία ανακηρύχτηκε σύγχρονος πάπας του γκράφιτι. Εχει καταφέρει να τρυπώσει στο Βρετανικό Μουσείο και να ζωγραφίσει σε ένα προϊστορικό σπήλαιο. Στόλισε το τείχος στη Δυτική Οχθη με ένα περιστέρι με αλεξίσφαιρο γιλέκο στέλνοντας μηνύματα ειρήνης. Τον περασμένο Μάρτιο οργάνωσε ένα παγκόσμιο χάπενινγκ -διαμαρτυρία για τον πόλεμο στη Συρία, με κοριτσάκια που άφησαν ελεύθερα κόκκινα μπαλόνια σε κεντρικές πλατείες από τη Νέα Υόρκη μέχρι το Παρίσι.

Ο Banksy έχει την γκαλερί του στο Λονδίνο, ενώ αστέρες του Χόλιγουντ δεν διστάζουν να πληρώσουν και μισό εκατομμύριο δολάρια για να αποκτήσουν ένα έργο του. Ο ίδιος, όμως, που πρέπει να κοντεύει τα 40, επιμένει να βλέπει με αντισυμβατική ματιά την τέχνη του, ως μέσο έκφρασης, εξέγερσης, αντίδρασης, ανατροπής. Και υπερασπίζεται τον κοινωνικό του ρόλο. «Το γκράφιτι είναι το εντιμότερο είδος τέχνης», λέει. «Ακόμη κι αν χρειάζεται να γλιστράς σαν φάντασμα τις νύχτες, ακόμη κι αν χρειάζεται να λες ψέματα στους δικούς σου ανθρώπους, πάντα το πρωί νιώθεις γεμάτος, ξέροντας πως έχεις εκθέσει στον καλύτερο τοίχο της πόλης κάτι που θα το δουν όλοι, χωρίς να πληρώσουν αντίτιμο, χωρίς να τρομοκρατηθούν…».

Ο ιδιόμορφος κόσμος του ριζοσπάστη γκραφιτά κλείνεται σε ένα λεύκωμα με τίτλο «Planet Banksy. O καλλιτέχνης, το έργο του και το κίνημα που ενέπνευσε», που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μεταίχμιο (μετάφραση-σημειώσεις Βάσια Τζανακάρη). Το επιμελείται ο Νεοϋορκέζος συνάδελφός του KET, ο οποίος στην εισαγωγή του αναλύει το φαινόμενο Banksy που έχει επηρεάσει τη νέα γενιά καλλιτεχνών του δρόμου σε όλη την υφήλιο, από τη Μόσχα ώς τη Μελβούρνη και από το Βερολίνο ώς το Μπουένος Αϊρες.

Η ιδιαιτερότητά τους είναι η εξής: «Ολοι οι καλλιτέχνες που παρουσιάζονται σε αυτό το βιβλίο είναι ακτιβιστές που πραγματοποιούν παρεμβάσεις στους δημόσιους χώρους προκειμένου να διαδώσουν το μήνυμά τους στο ευρύ κοινό - με κίνδυνο να συλληφθούν», επισημαίνει ο KET. «Κοινό χαρακτηριστικό τους, η επιθυμία να μοιραστούν ιδέες για να δώσουν χαρά, να ευαισθητοποιήσουν και να τραβήξουν την προσοχή του κόσμου σ' αυτά που αισθάνονται».

Τα έργα τους εστιάζουν σε θέματα που έχει θίξει ο Banksy. H αστυνομία, η κυβέρνηση και ο νόμος βρίσκονται στο στόχαστρο των Dede (Ισραήλ), Keizer (Αίγυπτος), Ηogre (Iταλία) και Μοgul (Σουηδία). Οι κοινωνικές αναταραχές, ο πόλεμος και η ειρήνη είναι δημοφιλή θέματα για τους Soon (Γερμανία), #codefc (Αγγλία), Ιcy and Sot (Iράν).

Πολλοί μπολιάζουν ζητήματα με χιούμορ, όπως ο Ender από τη Γαλλία και ο Ozi από τη Βραζιλία ή οι Zuk Club Art Group από τη Ρωσία, που δημιουργούν εμβληματικούς νάνους. Αλλοι δίνουν μια παιχνιδιάρικη αίσθηση στην αστική ζούγκλα: παιδιά καβαλάνε φανταστικά ζώα στα έργα των Run Dont Walk (Aργεντινή), γιγάντια ζώα κάνουν τους πεζούς να φαίνονται μυρμήγκια (Toxicomano Callejero, Κολομβία). Ομως και διασημότητες, όπως η Μέριλιν Μονρόε και ο Γκάντι, ήρωες, μάρτυρες, άγγελοι, ο θάνατος και πολλά άλλα θέματα γεμίζουν τους τοίχους.

Στο λεύκωμα συναντάμε και τον Wild Drawing από το Μπαλί της Ινδονησίας, ο οποίος είναι απόφοιτος της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών Ορνεράκη και τα τελευταία χρόνια δρα στην Αθήνα θίγοντας τα θέματα της φτώχειας και της ανεργίας, που είναι ορατά παντού.