Μια φάρμα... στο μουσείο

To Eθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης υποδέχεται την άνοιξη με δύο ατομικές εκθέσεις και δύο μεγάλης κλίμακας in situ νέες αναθέσεις των διεθνώς αναγνωρισμένων καλλιτεχνών Τζάνις Ράφα, Sammy Baloji, Kasper Bosmans και Emma Talbot, παρουσιάζοντας από τις 3 Απριλίου έργα που διεγείρουν τη συνείδηση και μας προσκαλούν να αναλογιστούμε την καταλυτική επιρροή του ανθρώπου στη γη, τα οικοσυστήματά της και τη μη ανθρώπινη ζωή γενικότερα.

Η υποβλητική και εμβυθιστική ατομική έκθεση με τίτλο «Εμείς που προδώσαμε τα άλογα», της Τζάνις Ράφα, της Ελληνίδας που κινείται με άνεση στον ευρωπαϊκό χώρο, διερευνά θέματα ελέγχου, οικειότητας και εκμετάλλευσης των ζώων αυτών, ενώ η πρώτη ατομική έκθεση του Sammy Baloji στην Ελλάδα «Απόηχοι της Ιστορίας, σκιές της προόδου» αποτελεί μια έντονη κριτική ματιά στο θέμα της αποικιακής κληρονομιάς. Η νέα καλειδοσκοπική τοιχογραφία 30 μέτρων του Kasper Bosmans «Το θολό βλέμμα» (2025) εξετάζει την εργαλειοποίηση των ζώων από τους ανθρώπους, ενώ η νέα μνημειώδης ζωγραφική εγκατάσταση από μετάξι, ύψους 9 μέτρων, «Human/Nature» (2025) της Emma Talbot, μάς προσκαλεί να φανταστούμε ένα καλύτερο μέλλον, με πιο αρμονικές σχέσεις ανθρώπων και φύσης.

Αυτές οι τέσσερις εκθέσεις αποτελούν μέρος του ευρύτερου προγράμματος του ΕΜΣΤ για το 2025, το οποίο εστιάζει στη διερεύνηση των σύνθετων δυναμικών μεταξύ ζώων και ανθρώπων και τον κομβικό τους ρόλο στην πλανητική ευημερία. Πυρήνας αυτού του προγράμματος είναι η μεγάλη ομαδική διεθνής έκθεση «Why Look at Animals: A Case for the Rights of Non-Human Lives / «Γιατί να κοιτάμε τα ζώα; Δικαιοσύνη για τη μη-ανθρώπινη ζωή», σε επιμέλεια της Κατερίνας Γρέγου, καλλιτεχνικής διευθύντριας του ΕΜΣΤ, που θα εγκαινιαστεί στις 15 Μαΐου, με τη συμμετοχή 60 καλλιτεχνών. Ας σημειώσουμε ότι το ΕΜΣΤ είναι ένα από τα λιγοστά εθνικά ιδρύματα τέχνης στον κόσμο που επιτρέπει την είσοδο στα κατοικίδια ζώα, τα οποία είναι ευπρόσδεκτα, μαζί με τους ιδιοκτήτες τους, στις νέες εκθέσεις του Μουσείου.

Ας γνωρίσουμε όμως καλύτερα τους καλλιτέχνες.

● Η Τζάνις Ράφα έχει, τα τελευταία χρόνια, εδραιώσει τη διεθνή της θέση ως μία από τις πιο δυναμικές νέες καλλιτέχνιδες, με ιδιαίτερο και μαχητικό ενδιαφέρον για τα ζώα και ιδιαίτερα τα άλογα.

H πρώτη της ατομική θεσμική έκθεση στην Ελλάδα, με τον τίτλο «Εμείς που Προδώσαμε τα Αλογα», με νέα έργα - αναθέσεις του ΕΜΣΤ, εστιάζει στην επιθυμία και την κυριαρχία επί του σώματος του αλόγου. Η καλλιτέχνιδα μεταμορφώνει δύο αίθουσες του μουσείου σε μια υποβλητική εγκατάσταση και προσκαλεί τους επισκέπτες να αναθεωρήσουν τις παγιωμένες έννοιες της παραγωγικότητας των ζώων, της αποτελεσματικότητας και του θεάματος και να επανεξετάσουν τον αποπλανητικό και συχνά βίαιο δεσμό μεταξύ ανθρώπων και ζώων. Εκθεσιακός χώρος 2ου ορόφου. Εως τις 5 Οκτωβρίου 2025. Επιμέλεια: Δάφνη Βιτάλη.

● Με το όνομά του να εμφανίζεται σταθερά ψηλά στη λίστα του Αrt Review με τους 100 πιο επιδραστικούς ανθρώπους στον χώρο των τεχνών, ο Sammy Baloji είναι ένας περιζήτητος καλλιτέχνης, διεθνώς. Η έκθεση «Απόηχοι της Ιστορίας, σκιές της προόδου» περιλαμβάνει βίντεο, εγκαταστάσεις και σειρές φωτογραφιών των τελευταίων 13 ετών, καθώς και ένα νέο έργο, που είναι ανάθεση του ΕΜΣΤ. Οπως υποδηλώνει ο τίτλος, η έκθεση εξετάζει τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ της προαποικιακής αυτοκρατορίας του Κονγκό και της Ευρώπης, διερευνά πώς η βίαιη εκμετάλλευση και η εξόρυξη πόρων υπό τη βελγική αποικιακή κυριαρχία έχει επηρεάσει την τοπική υποδομή, την αρχιτεκτονική, τον πολιτισμό και τη φύση της χώρας. Και στρέφει το βλέμμα του στις τρέχουσες μορφές εξόρυξης πόρων στην περιοχή της Κατάνγκα και την οικολογική καταστροφή που προκαλούν. Εκθεσιακός χώρος Ισογείου. Εως τις 2 Νοεμβρίου 2025. Επιμέλεια: Ιόλη Τζανετάκη.

● Πολυσχιδής καλλιτέχνης, ο Kasper Bosmans ασχολείται με γλυπτική, ζωγραφική, εγκαταστάσεις και σχέδιο, με αναφορές στην υψηλή τέχνη, τη λογοτεχνία, τη λαογραφία, τη μυθολογία και την ανθρωπολογία, με παιχνιδιάρικη προσέγγιση και queer πρίσμα. Στην τελευταία δουλειά του, προσκαλεί το κοινό να εξετάσει τους μεταβαλλόμενους ρόλους των ζώων στην ανθρώπινη κοινωνία, μέσα από μια πλούσια οπτική αφήγηση. Πρόκειται για μια μεγάλη τοιχογραφία 30 μέτρων στο ισόγειο του ΕΜΣΤ (έως τον Φεβρουάριο του 2026), που απεικονίζει την ιστορία και την εξέλιξη της σχέσης ζώων - ανθρώπων με τη μορφή μιας πομπής. Αλογα, αρκουδάκια, σκαντζόχοιροι, βάτραχοι και μάτια αιλουροειδών συνθέτουν ποικίλες σκηνές σε διάφορες συνθήκες (από οικιακούς χώρους έως αρένες τσίρκου), αποκαλύπτοντας ζώα ως συντρόφους, διασκεδαστές και εμπορεύματα υποταγμένα και προσαρμοσμένα στην ανθρώπινη χρησιμότητα και επιθυμία.

● Η Emma Talbot δημιουργεί το «Human/Nature», σε ανάθεση του ΕΜΣΤ, που αποτελείται από μια μνημειώδη υφασμάτινη εγκατάσταση, ύψους 9 μέτρων, από βαμμένο μετάξι και μια συνοδευτική ταινία κινουμένων σχεδίων με τίτλο You Are Not the Center (inside the animal mind) / Δεν είσαι το επίκεντρο (μέσα στο μυαλό του ζώου). Σε αυτά –όπως και σε πολλά από τα έργα της– υπάρχει μια γυναίκα πρωταγωνίστρια/οικοφεμινίστρια, μια εκδοχή της ίδιας της καλλιτέχνιδας, που πάντα ψάχνει και εξερευνά, προσπαθεί να κατανοήσει τον κόσμο και να οραματιστεί ένα καλύτερο μέλλον. Εκθεσιακός χώρος 2ου ορόφου. Εως τις 15 Φεβρουαρίου 2026.

Πληροφορίες: Το ΕΜΣΤ (λεωφ. Καλλιρρόης και Αμ. Φραντζή) λειτουργεί Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο & Κυριακή: 11.00 – 19.00, Πέμπτη: 11.00 – 22.00. Εισιτήρια: γενική είσοδος 8 ευρώ. Μειωμένο: 4 ευρώ. Ηλεκτρονική κράτηση εισιτηρίων: emst.gr