«Στοπ» στη συνεργασία του με την ισραηλινή πρεσβεία

Το 17ο Φεστιβάλ Animasyros, από τα μεγαλύτερα φεστιβάλ κινουμένων σχεδίων στην Ευρώπη, ξεκίνησε προχθές, ενώ, σήμερα είναι η επίσημη τελετή έναρξης, με την προβολή της ταινίας «Sultana’s Dream» της Ισπανίδας Ιζαμπέλ Ελγκέρα. Πρόκειται για μια βαθιά φεμινιστική ταινία βασισμένη σε ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας του 1905, το οποίο όμως δεν περιγράφει ρομπότ και ταξίδια στο φεγγάρι, αλλά μια κοινωνία όπου οι γυναίκες έχουν την εξουσία και οι άντρες μένουν σπίτι για το νοικοκυριό (μην ξεχνάμε ότι αναφερόμαστε στο 1905!). Η ηρωίδα της ταινίας αρχίζει ένα ταξίδι στον κόσμο, για να βρει ένα μέρος όπου οι γυναίκες μπορούν να ζήσουν με ίσα δικαιώματα και δίχως φόβο, στερεότυπα και πατριαρχικές δομές να τις εξουσιάζουν.

Ενα φεστιβάλ που επιλέγει μια τέτοια ταινία για την έναρξή του (παρούσα θα είναι και η ίδια η σκηνοθέτρια) είτε είναι υποκριτικό και εργαλειοποιεί κατά το δοκούν τις σύγχρονες προβληματικές (αγώνας για δικαιώματα, για μη φυλετικές, εθνοτικές και άλλου ειδους διακρίσεις, αγώνας για την ειρήνη, γυναικείο ζήτημα κ.λπ.), είτε το εννοεί. Μόνο ένας τρόπος υπάρχει για να αποδειχτεί το ένα ή το άλλο: η όλη πολιτική των φεστιβάλ δεν κρύβεται –ό,τι κι αν πουν ή δεν πουν οι καλλιτεχνικοί διευθυντές του, ό,τι κι αν στείλουν ή δεν στείλουν τα γραφεία Τύπου. Εχουμε συναντήσει και τις δύο περιπτώσεις. Το Animasyros ανήκει στη δεύτερη κατηγορία. Και το έχουμε διαπιστώσει χρόνια τώρα, παρά τις όποιες κατά καιρούς διαφωνίες μας πάνω σε επί μέρους ζητήματα του φεστιβάλ.

Ετσι και τώρα: το φεστιβάλ αποφάσισε «να διακόψει τη συνεργασία του με την Πρεσβεία του Ισραήλ στην Ελλάδα με στόχο την ακώλυτη διοργάνωση της φετινής διοργάνωσης». Σύμφωνα με τους διοργανωτές, αυτό έγινε «μετά από σοβαρή σκέψη και κατόπιν των εκτεταμένων αντιδράσεων από φορείς και άτομα, ιδίως στο νησί της Σύρου». Και καταλήγουν: «Καθώς πιστεύουμε ότι οι πολιτικές επιλογές των κρατών δεν επιτρέπεται να θέτουν εμπόδια στην καλλιτεχνική έκφραση, το ANIMASYROS θα φροντίσει και φέτος για την υποδοχή των δημιουργών από όλον τον κόσμο». Η αλήθεια είναι πως, όπως συμβαίνει με αρκετές πρεσβείες, θεσμικούς φορείς και πρόσωπα, το διεθνές αυτό φεστιβάλ animation εδώ και χρόνια συνεργάζεται μαζί τους, όπως είναι απολύτως αναμενόμενο. Το αυτό γινόταν και με την πρεσβεία του Ισραήλ. Ωστόσο μετά τις εκτεταμένες δολοφονίες ομήρων, αμάχων, τους βομβαρδισμούς νοσοκομείων, τις συνεχόμενες προσπάθειες (με τη βία) εποικισμού των παλαιστινιακών εδαφών από το επίσημο κράτος του Ισραήλ και καθώς όλα αυτά έχουν ενταθεί στον υπέρμετρο βαθμό τον τελευταίο χρόνο, δεν είναι λίγες οι οργανώσεις (και κινηματογραφιστών) που καλούν καταρχάς σε αναγνώριση αυτής της δράσης ως «εγκληματικής» και κατά δεύτερον στον τερματισμό της. Το ίδιο είχαν ζητήσει με σχετική ανακοίνωση από το Animasyros, καλώντας το να διακόψει τη συνεργασία του με την πρεσβεία του Ισραήλ η οποία εκ των πραγμάτων συντάσσεται με τις πολιτικές αποφάσεις της κυβέρνησης του Ισραήλ. Τότε είχαμε συνομιλήσει με τον πρόεδρο του φεστιβάλ, Βασίλη Καραμητσάνη, ο οποίος είχε εξηγήσει με σαφήνεια πως ένα φεστιβάλ που προάγει την καλλιτεχνική δημιουργία απ’ όλο τον κόσμο δεν υπάρχει περίπτωση παρά να τη «χρησιμοποιήσει» μόνο ως γέφυρα ειρήνης, κατανόησης κα αλληλεγγύης. Ο,τι δηλαδή οφείλει να κάνει κάθε πολιτιστικός θεσμός.

Λίγες μέρες μετά από αυτή τη συνομιλία μας το φεστιβάλ έβγαλε και την παραπάνω ανακοίνωση. Φυσικά η αντίδραση της ισραηλινής πρεσβείας ήταν άμεση. Και ήταν σχεδόν αναμενόμενο το ότι κάνει μεν λόγο για ένα φεστιβάλ που «υπήρξε μακροχρόνιος συνεργάτης της Πρεσβείας του Ισραήλ, με την πεποίθηση ότι η τέχνη και ο πολιτισμός οφείλει να είναι ένας τόπος συνάντησης που προάγει τον διάλογο, τη συμπερίληψη και τον πλουραλισμό», τονίζει δε ότι «είναι λυπηρό και βαθιά απογοητευτικό το γεγονός ότι τελικά το φεστιβάλ εγκατέλειψε αυτές τις αξίες, υποκύπτοντας δειλά στον εκφοβισμό αντι-ισραηλινών ομάδων και μικρών πολιτικών παρατάξεων, διακόπτοντας τη συνεργασία του με την Πρεσβεία. Είχαμε μεγαλύτερες προσδοκίες» αναφέρει. Ταυτόχρονα καλεί «τους συνεργάτες και όλους όσοι εκτιμούν τις ελεύθερες πολιτιστικές ανταλλαγές, να καταδικάσουν αυτή την απόφαση και να υψώσουν τη φωνή τους».

Η άποψή μας; Καταρχάς από πότε η διακοπή συνεργασίας με μια πρεσβεία σημαίνει ότι σταματά αυτός ο θεσμός να είναι «τόπος συνάντησης που προάγει τον διάλογο, τη συμπερίληψη και τον πλουραλισμό»; Εκτός και αν το Ισραήλ είναι ένας τέτοιος τόπος και δεν το έχουμε καταλάβει. Επίσης τι ακριβώς εννοούν οι της πρεσβείας λέγοντας πως πρέπει να «υψώσουμε» τη φωνή μας; Ενάντια σε τι; Δεν ανέφερε ποτέ το φεστιβάλ ότι δεν θα συμπεριλάβει Ισραηλινούς καλλιτέχνες. Μάλιστα ο Amit Gicelter, παραγωγός και ιδρυτής του μεγαλύτερου στούντιο animation του Ισραήλ, του «The Hive Studio», συνεχίζει κανονικά να είναι μέλος μίας εκ των κριτικών επιτροπών (σ.σ. ο ίδιος, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, έχει εκφράσει δημόσια την αντίδρασή του για τα όσα κάνει το Ισραήλ στην Παλαιστίνη –αλλά μάλλον και αυτό, σύμφωνα με την πρεσβεία του Ισραήλ, δεν θα συνάδει με τις αρχές του διαλόγου, της συμπερίληψης και του πλουραλισμού»).

Ξέρουμε πολύ καλά τι σημαίνει να λαμβάνεις δημόσια θέση απέναντι σε ένα τέτοιο ζήτημα και μάλιστα όταν ένας από τους «παίκτες» είναι το Ισραήλ. Ακόμη και πρυτάνεις σπουδαίων Πανεπιστημίων των ΗΠΑ (Χάρβαρντ) αναγκάστηκαν σε παραίτηση επειδή επέτρεψαν στους φοιτητές να διαδηλώσουν υπέρ της ειρήνης και της ελευθερίας της Παλαιστίνης.

Ηδη προχθές η γερμανική αστυνομία συνέλαβε ένα μικρό παιδί επειδή κρατούσε την παλαιστινιακή σημαία με σκηνές αδιανόητες: γύρω στους δέκα αστυνομικούς είχαν κάνει έναν ασφυκτικό κλοιό γύρω από το παιδί, για να το οδηγήσουν στο τμήμα. Μέσα σε αυτό το κλίμα ίσως πραγματικά θα πρέπει να επαναπροσδιορίσει ο καθένας μας τι σημαίνουν οι αξίες του διαλόγου, της συμπερίληψης και του πλουραλισμού. Πάντως το Animasyros έδωσε την απάντησή του.