Νέο πλαίσιο και δύο πλατφόρμες για επιχορηγήσεις σύγχρονου πολιτισμού

Για πρώτη φορά χθες, σύσσωμη η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού που καθόλου δεν συνηθίζει τις συνεντεύξεις Τύπου, επιδίωξε ειδική ενημέρωση, με θεσμικούς παράγοντες και δημοσιογράφους παρόντες, όσον αφορά τις επιχορηγήσεις που θα δοθούν τη νέα χρονιά σε όλο το φάσμα του σύγχρονου πολιτισμού. Και επειδή τα ερωτήματα με τα οποία πήγαμε ώς εκεί αυξήθηκαν στη συνέχεια, εκκινούμε από το πρώτο: Γιατί να γίνει κάτι τέτοιο;

Με αυτό το ερώτημα ξεκίνησε την ομιλία της η ίδια η υπουργός Λίνα Μενδώνη: «Με ρωτάνε ήδη πολλοί γιατί κάνουμε αυτή την ενημέρωση, που πράγματι γίνεται για πρώτη φορά και τους απαντάω “περιμένετε και θα δείτε”». Περιμέναμε και είδαμε πράγματι... τώρα, τι ακριβώς καταλάβαμε, αυτό θα αναλυθεί παρακάτω.

Αυτό το «νέο» λοιπόν είναι ουσιαστικά δύο πλατφόρμες, μία για τους εποπτευόμενους φορείς και μία για τους υπόλοιπους - με απαραίτητη προϋπόθεση γι' αυτούς τους τελευταίους να είναι εγγεγραμμένοι στο Μητρώο Πολιτιστικών Φορέων.

Συνεπώς:

● Θα δημιουργηθεί, έως το τέλος του 2025, μία πλατφόρμα όπου θα συγκεντρωθούν όλοι καθώς και τα προγράμματά τους για τη σεζόν αλλά και ο τρόπος να αγοράσει κάποιος το εισιτήριό του για οποιαδήποτε εκδήλωσή τους μέσω αυτής. Η δημιουργία αυτής της πλατφόρμας θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης με το ποσό των 2,5 εκατομμυρίων ευρώ.

● Η έτερη πλατφόρμα, υπό τον γενικό και φιλόδοξο τίτλο «Δημιουργική Ελλάδα» και με συνολικό προϋπολογισμό 8.036.000 ευρώ, συνδέεται με το Μητρώο Πολιτιστικών Φορέων που σήμερα αριθμεί 3.793 εγγεγραμμένους φορείς. Σε αυτήν θα κατατίθενται πλέον όλες οι αιτήσεις όλων ανεξαιρέτως των φορέων που δεν είναι εποπτευόμενοι από το ΥΠΠΟ («ενισχύει Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού ή Δημοσίου Δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με πολιτιστικούς ή/και κοινωφελείς σκοπούς, για υποβολή αιτημάτων επιχορήγησης ή/και παροχής αιγίδας για πολιτιστικές δράσεις ή προγράμματα που θα πραγματοποιηθούν ή θα ξεκινήσει η υλοποίησή τους το 2024», είπε η υπουργός, άρα μιλάμε για Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου, Συλλόγους ή ΑΜΚΕ) με συγκεκριμένο τρόπο και συγκεκριμένους κανόνες. Εξ ου και η δημιουργία της ιστοσελίδας Πύλη Πολιτιστικών Φορέων (portal.culture.gov.gr), με συγκεκριμένο λογότυπο (για το οποίο έγινε πολύς λόγος και δεν καταλάβαμε ποτέ το γιατί) και συγκεκριμένους κανόνες. Μόνο εκεί μπορεί να γίνει η οποιαδήποτε αίτηση για επιχορήγηση σε ό,τι αφορά βέβαια τον σύγχρονο πολιτισμό. Για το πρόγραμμα επιχορηγήσεων του 2024, οι φορείς θα μπορούν να υποβάλουν αίτηση από τις 20 Δεκεμβρίου 2023 έως τις 22 Ιανουαρίου 2024, με τη δυνατότητα υποβολής στο πρόγραμμα ενός αιτήματος ανά φορέα.

«Φέτος έγινε συστηματική προσπάθεια η διαδικασία των επιχορηγήσεων να λάβει τη μορφή ενός συγκροτημένου προγράμματος, συγκεκριμένου, ήπια ανταγωνιστικού προγράμματος, με κριτήρια όχι πάρα πολύ αυστηρά. Το υπουργείο Πολιτισμού διαχρονικά υποστηρίζει και ενισχύει τη δραστηριότητα των πολιτιστικών φορέων, πέρα από τους εποπτευόμενους φορείς. Κατά κύριο λόγο, υποστηρίζει ΝΠΙΔ είτε με τη μορφή συλλόγων, είτε με τη μορφή ΑΜΚΕ. Το πλαίσιο έχει τεθεί με τον νόμο 2557/1997. Το 2010 δημιουργήσαμε το Μητρώο Πολιτιστικών Δράσεων, στο πλαίσιο της προσπάθειας να υπάρξει προγραμματισμός και διαφάνεια στη διαδικασία των επιχορηγήσεων. Από το 2011 άρχισε να υπολειτουργεί, το 2015-2017 δεν δόθηκε καμία χρηματοδότηση και από το 2018 ξεκίνησε να επιχορηγείται ξανά το θέατρο και ο χορός. Επί Μυρσίνης Ζορμπά, το 2019, το Μητρώο επαναλειτούργησε. Εξαιτίας του κορονοϊού και επί διακυβέρνησης Ν.Δ. δόθηκαν 21 εκατομμύρια για να στηριχθεί ο Σύγχρονος Πολιτισμός. Το ποσό αυτό φυσικά ήταν πολύ μεγάλο και έτσι την επόμενη χρονιά, το 2022, δόθηκαν 4 εκατομμύρια, το 2023 8 και φέτος θα δοθούν πάνω από 8 εκατομμύρια (σ.σ. η υπουργός εννοεί μόλις 36.000 ευρώ επιπλέον, δηλαδή 8.036.000 ευρώ).

»Πλέον, οι πολιτιστικοί φορείς που επιχορηγούνται και οι όποιες επιχορηγήσεις θα είναι το αποτέλεσμα των συγκεκριμένων προκηρύξεων του υπουργείου Πολιτισμού. Για κάθε πρόσκληση συγκροτούνται με απόφαση του υφυπουργού Πολιτισμού γνωμοδοτικές επιτροπές ειδικών. Οι επιτροπές αυτές καταλήγουν σε συμπεράσματα και κατά 99% οι γνωμοδοτήσεις τους γίνονται αποδεκτές, ώστε να προχωρήσουν οι επιχορηγήσεις. Με τον τρόπο αυτό υπάρχει διαφάνεια, γίνεται αξιολόγηση και, επειδή υπάρχει αυτή η ανταγωνιστικότητα, όλοι γνωρίζουν ότι πρέπει να υποβάλουν όσο το δυνατόν συγκροτημένη πρόταση. Από το 2024, οι μεμονωμένες επιχορηγήσεις συγκροτούν τη “Δημιουργική Ελλάδα”» κατέληξε.

Για «εξορθολογισμό», «κανόνες», «διαφάνεια», «λογότυπο», «ιστοσελίδα» έκανε λόγο και ο υφυπουργός Πολιτισμού, Χρίστος Δήμας. Μάλιστα τόνισε πως η «Δημιουργική Ελλάδα» έγινε προς «ενίσχυση της διαφάνειας» και πως πλέον οι ειδικοί που συγκροτούν τις γνωμοδοτικές επιτροπές θα υπογράφουν ρήτρα εχεμύθειας. Στο σημείο αυτό αξίζει να θυμίσουμε ρεπορτάζ της «Εφ.Συν.» (13.08.2023) με τίτλο «ΥΠΠΟΑ και διασφάλιση δεδομένων» (www.efsyn.gr/nisides/400635_yppoa-kai-diasfalisi-dedomenon) όπου μεταξύ άλλων θίγαμε ακριβώς και αυτά τα ζητήματα χωρίς ποτέ να λάβουμε απάντηση από το ΥΠΠΟ.

Στην ώρα των ερωτήσεων, η κ. Μενδώνη δεν ήταν παρούσα - είχε αποχωρήσει λίγο μετά τη δική της ομιλία. Η μόνη ερώτηση που τέθηκε ήταν από εμάς: «Γιατί τονίζετε τόσο πολύ το θέμα της διαφάνειας; Εως τώρα δηλαδή δεν υπήρχε; Υπήρχε τόσο μεγάλο πρόβλημα;». Ο υφυπουργός Χρ. Δήμας μας απάντησε ωστόσο πως «πάντοτε ήταν διαφανείς οι διαδικασίες και γίνονταν με τον καλύτερο τρόπο»... Η απάντηση αυτή βέβαια οδηγεί ακριβώς στο πρωταρχικό ερώτημα, καθώς αν «υπήρχε διαφάνεια» και όλα «γίνονταν με τον καλύτερο τρόπο», τότε γιατί όλο αυτό; Τέλος, τον ρωτήσαμε αν το ποσό που θα δοθεί ως επιχορήγηση σε όλες ανεξαιρέτως τις δράσεις για τον σύγχρονο πολιτισμό το θεωρεί επαρκές, ικανό ή μικρό. «Είναι επαρκέστατο» μας απάντησε.

Τι μας έκανε εντύπωση στο... περιθώριο της ενημέρωσης

● Η υπουργός στην αρχή της ομιλίας της, αφού μας ευχήθηκε για τις γιορτές, είπε και «Να έχουμε καλή χρονιά, χωρίς απρόοπτα, καθώς μας έχουν συμβεί πολλά τα τελευταία χρόνια». Τι ακριβώς τους έχει συμβεί; Οι αντιδράσεις για το τσιμέντωμα της Ακρόπολης; Οι διεθνείς αντιδράσεις για τη βίαιη απόσπαση των αρχαίων στον σταθμό Βενιζέλου στη Θεσσαλονίκη; Οι πολύμηνες δράσεις και κινητοποιήσεις των καλλιτεχνών, καθώς διεκδικούσαν από τη στοιχειώδη επαγγελματική τους αξιοπρέπεια έως τα απολύτως λογικά επαγγελματικά τους δικαιώματα; Οι αντιδράσεις για τη μετατροπή των μουσείων σε ΝΠΔΔ ή το κλείσιμο ιστορικών κινηματογράφων ή τη συγχώνευση του ΕΚΟΜΕ με το ΕΚΚ και τον ΟΠΙ; Τι ακριβώς εννοούσε η υπουργός; Ή μήπως μόνον το θέμα των Γλυπτών του Παρθενώνα, της στάσης του Ρ. Σούνακ έναντι του πρωθυπουργού και της διαπραγμάτευσης για μακροχρόνιο δανεισμό;

● Ο υφυπουργός Χρίστος Δήμας μπερδεύτηκε σαν θέλησε να πει, κατά την παρουσίαση των περσινών επιχορηγήσεων, τον τίτλο της παράστασης «Berlin Alexanderplatz» που παίζεται στο θέατρο «Λευτέρης Βογιατζής» σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού. Είναι κάπως δύσκολος ίσως ο τίτλος, αν και ο ίδιος ήταν φανερά «έξω από τα νερά» του καθώς ανέβηκε στο βήμα να μιλήσει. Εκανε μια διεκπεραιωτική ομιλία, όπου συνέχεια μπέρδευε το μικρόφωνο (το άνοιγε και το έκλεινε σε λάθος στιγμές), δεν έδειχνε διόλου άνετος και πραγματικά αναρωτηθήκαμε γιατί επιλέχθηκε για μια τέτοια θέση -και γιατί τη δέχτηκε- ένας άνθρωπος που έως τώρα δεν είχε (δημόσια έστω) σχέση με το αντικείμενο. Ετσι, στο τέλος και αφού είχαν ολοκληρωθεί οι ομιλίες, τον ρωτήσαμε ποιο θεατρικό έργο είδε τελευταία και του άρεσε: «Γενικά πάω στην Επίδαυρο.

Πάμε οικογενειακώς» μας είπε. «Φέτος ήταν να πάω αλλά για προφανείς λόγους δεν πήγα» (χωρίς να μας εξηγήσει ποιοι ήταν αυτοί οι «προφανείς» λόγοι). Τον ρωτήσαμε και ποιο βιβλίο διάβασε τελευταία. «Οι αναμνήσεις της Μαρίας Ρεζάν», απάντησε. (Εννοούσε άραγε το «Με νοσταλγία για μια ζωή έτσι χωρίς πρόγραμμα», εκδ. Πατάκης, 2000;) Τέλος, σαν του είπαμε πώς νιώθει με τον νέο του ρόλο σε μια τόσο καίρια θέση, μας απάντησε: «Μια χαρά».