Η εικόνα της Ρωσίδας χορεύτριας Νικόλσκα που με αραχνοΰφαντο πέπλο αιωρείται ανάμεσα στους κίονες του Παρθενώνα θεωρείται από τις πιο όμορφες χορευτικές φωτογραφίες του μεσοπολέμου και από τις πιο εμβληματικές τής Nelly’s. Τραβήχτηκε το 1930. Ωστόσο ήδη από το 1925 είχε προκαλέσει σκάνδαλο φωτογραφίζοντας την πρίμα μπαλαρίνα τής Opera Comique του Παρισιού, Μόνα Πάιβα, ολόγυμνη στην Ακρόπολη, με τον Τύπο να ξιφουλκεί ότι «βεβήλωσε» το μνημείο και τον Παύλο Νιρβάνα να την υπερασπίζεται γράφοντας ότι «το γυμνό σώμα επαινέθηκε από τους αρχαίους Ελληνες ως υπέρτατη έκφραση της αλήθειας και ενσάρκωση του κλασικού ιδανικού».
Η Nelly’s, όπως και άλλοι διακεκριμένοι φωτογράφοι της περιόδου, ακολούθησε το ιδεολόγημα του μεταξικού καθεστώτος που ήθελε να προβάλει την αδιάσπαστη συνέχεια της αρχαίας και της νεότερης Ελλάδας. Ετσι συνεργάστηκε με το υφυπουργείο Τύπου και Τουρισμού για την προώθηση της ελληνικής μόδας καθώς και για τη διαμόρφωση τουριστικής εικόνας της χώρας, φωτογραφίζοντας αρχαιολογικά μνημεία αλλά και την ύπαιθρο και τους ανθρώπους της. Το 1937 πειραματίζεται για πρώτη φορά με την κινηματογραφική λήψη αποτυπώνοντας τους εορτασμούς της επετείου της 4ης Αυγούστου στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Εναν χρόνο πριν είχε φωτογραφίσει, με δική της πρωτοβουλία, «από τις κερκίδες» τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, όπου συμμετείχε ως αθλητής ο αδελφός του συζύγου της.
Οσα γνωρίζαμε αλλά κι όσα δεν ξέραμε για την πρωτοποριακή φωτογράφο, οι επιλογές που καθόρισαν την πορεία και το έργο της, αποκαλύπτονται 25 χρόνια μετά τον θάνατό της στη μεγάλη αναδρομική έκθεση με τίτλο «Nelly’s», που εγκαινιάστηκε χθες από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας στο Μουσείο Μπενάκη/Πειραιώς 138, το οποίο από το 1984 είναι ο θεματοφύλακας του πολύτιμου έργου της -η ίδια δώρισε το αρχείο της που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει 50.000 αρνητικά και διαφάνειες και 20.000 πρωτότυπες εκτυπώσεις.
Η έκθεση επανασυστήνει την Ελλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη (1899-1998) στο κοινό μέσα από 350 φωτογραφίες φιλοτεχνημένες από την ίδια και 150 σύγχρονες ψηφιακές εκτυπώσεις, μαζί με σπάνιο υλικό, όπως είναι οι φωτογραφικές μηχανές και εξαρτήματα του φωτογραφικού θαλάμου της, διπλώματα, βραβεία, έντυπα από τη βιβλιοθήκη της, η συνέντευξη που παραχώρησε στον σκηνοθέτη Γιώργο Σγουράκη το 1994 για την εκπομπή «Μονόγραμμα».
«Η παρουσίαση του πολυδιάστατου έργου της Νέλλης επιχειρείται με άξονες τις τρεις πόλεις όπου διαμόρφωσε το φωτογραφικό της βλέμμα: από τα χρόνια της μαθητείας της στη Δρέσδη στις αρχές του 1920, την αφιξή της στην Αθήνα και τη δυναμική της παρουσία στα φωτογραφικά δρώμενα έως το 1939 και το έργο της στη Νέα Υόρκη έως το 1966» επισημαίνει η επιμελήτρια της έκθεσης Αλίκη Τσίργιαλου.
«Η Νέλλη κληροδότησε στην ελληνική φωτογραφία ένα έργο ογκώδες και πολυσύνθετο, στο οποίο συνδυάζεται αρμονικά η τόλμη, η παρατηρητικότητα, η τεχνική αρτιότητα, η φωτογραφική ευστοχία και η αισθητική σιγουριά» συνεχίζει η ίδια. Εφερε ανατροπή στη φωτογραφία πορτρέτου προσπαθώντας να αποδώσει τον χαρακτήρα κάθε μοντέλου και συνέβαλε στην εξέλιξη της μεταπολεμικής φωτογραφίας.
Απλή και ενοραματική, όπως την περιέγραψε η δημοσιογράφος και συγγραφέας Μαρία Καραβία, «υπήρξε μια σοβαρά καταρτισμένη επαγγελματίας και φεμινίστρια στην πράξη: μια προσφυγοπούλα που το 1925 αποφάσισε να εγκατασταθεί στην Αθήνα και να ανοίξει φωτογραφικό στούντιο στο κέντρο, στην οδό Ερμού, όπου τα ενοίκια τότε ήταν ακριβά, και να συναγωνιστεί το ανδροκρατούμενο επαγγελματικό περιβάλλον της εποχής».
Η Ελλη Σουγιουλτζόγλου, που έζησε τα τραγικά γεγονότα στη σφαγή του Αϊδίνου και τον ξεριζωμό, βρήκε τον δρόμο της για τη Γερμανία και αποφάσισε για βιοποριστικούς λόγους να ασχοληθεί με τη φωτογραφία, την οποία σπούδασε δίπλα στους διακεκριμένους φωτογράφους Hugo Erflurth και Franz Fiedler στη Δρέσδη. Εκεί έκανε τα πρώτα της γυμνά με χορεύτριες από τη σχολή τής Mary Wigman, εκεί γνώρισε και τον μελλοντικό σύζυγό της, πιανίστα Αγγελο Σεραϊδάρη.
Στην Ελλάδα ήταν η πρώτη που απαθανάτισε τις Δελφικές Εορτές του Αγγελου Σικελιανού. Στην Αθήνα αρχίζει η φωτογραφική της περιπλάνηση στις ξεχασμένες γειτονιές, με παρότρυνση του ιστορικού Δ. Καμπούρογλου, και στη συνέχεια στους προσφυγικούς καταυλισμούς για λογαριασμό της αμερικανικής οργάνωσης βοήθειας Near East Relief. Από το ατελιέ της πέρασε η αστική τάξη του μεσοπολέμου, ενώ φωτογράφισε και τον γάμο του Παύλου και της Φρειδερίκης. Το 1939 αναχωρεί για την Αμερική και τη Διεθνή Εκθεση της Νέας Υόρκης, όπου συμμετέχει με έργα από τη σειρά «Παραλληλισμοί»: πειραματισμοί με κολάζ συσχετίζοντας αρχαία αγάλματα με μορφές σύγχρονων Ελλήνων.
Εγκαθίσταται στη Νέα Υόρκη και ανοίγει ατελιέ στην 57η Λεωφόρο. Φωτογραφίζει προσωπικότητες της διασποράς αλλά και ξένους καλλιτέχνες, εκθέτει σε σημαντικά μουσεία και γκαλερί, ζωγραφίζει σε πορσελάνη, συνεργάζεται με πρακτορεία φωτομοντέλων. Εντυπωσιακές είναι οι λήψεις της από τους ουρανοξύστες του Μανχάταν.
Το 1966 επιστρέφει στην Αθήνα και συνταξιοδοτείται. Στη μεταπολίτευση η Ελένη Βλάχου της «Καθημερινής» τη βγάζει από την αφάνεια, το έργο της διαδίδεται, αναγνωρίζεται και η πολιτεία την τιμά.
ℹ️ Μουσείο Μπενάκη, Πειραιώς 138, τηλ. 210-3453111. Μέχρι 23/7. Εισιτήρια 12 και 9 ευρώ.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας