Αρχαιολόγος πεδίου, καθηγητής πανεπιστημίου, αφοσιωμένος επιστήμονας, οραματιστής, ο Δημήτρης Παντερμαλής ανέσκαψε τον ιερό τόπο των Μακεδόνων και δημιούργησε στο Δίον ένα πρότυπο αρχαιολογικό πάρκο. Λάτρεψε τον χώρο τον οποίο υπηρέτησε υποδειγματικά, δίδαξε εκατοντάδες φοιτητές, όργωσε τον κόσμο δίνοντας διαλέξεις σε πανεπιστήμια και αφοσιώθηκε ολοκληρωτικά στο Μουσείο Ακρόπολης.
Εγινε η ψυχή του, από το 2000 ως πρόεδρος του Οργανισμού Ανέγερσης Νέου Μουσείου Ακρόπολης (ΟΑΝΜΑ) αρχικά και έως χθες ως πρόεδρος του Διοικητικού του Συμβουλίου στα 13 χρόνια λειτουργίας του. Αντιμετώπισε από την αρχή υπέρμετρες δυσκολίες, υπερασπίστηκε το έργο σε εκατοντάδες δίκες, εργάστηκε άοκνα για όλες τις διαδικασίες, διαμόρφωσε τη στρατηγική εξωστρέφειας για ένα μουσείο ανοιχτό στο κοινό και πρώτιστα στους Ελληνες. Οραματίστηκε να γίνει το μουσείο τους. Και τα κατάφερε. Εγινε το μουσείο της διεθνούς κοινότητας με περισσότερους από 15.000.000 επισκέπτες και διακρίσεις που το κατατάσσουν ανάμεσα στα σημαντικότερα διεθνώς. Παράλληλα διαχειρίστηκε με νηφαλιότητα και σταθερές θέσεις τη διεκδίκηση των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο.
Ο Δημήτρης Παντερμαλής πέθανε σε ηλικία 82 ετών στο σπίτι του στο Δίον όπου είχε περάσει αυτό το δύσκολο για την υγεία του καλοκαίρι. «Είμαι σάρκα εκ της σαρκός της αρχαιολογίας» έλεγε στην «Εφ.Συν.» και εξηγούσε σε συνέντευξή του την πολιτική που ακολούθησε προκειμένου το Μουσείο Ακρόπολης να είναι ανοιχτό, ζωντανό, με μεγάλη επισκεψιμότητα.
«Στο Συμβούλιο πήραμε αποφάσεις που δεν θα έπαιρνε κανείς εύκολα, όπως το χαμηλό εισιτήριο των 5 ευρώ (σ.σ. ίσχυε όλα τα χρόνια και άλλαξε όταν εφαρμόστηκε η νέα τιμολογιακή πολιτική των εισιτηρίων). Το μουσείο στήθηκε, εκτός από ένα μικρό κομμάτι που χρηματοδότησε η Ευρωπαϊκή Ενωση, με χρήματα του Ελληνα φορολογούμενου. Αν βάζαμε το εισιτήριο όπως έπρεπε, 10 ή 12 ευρώ, δεν θα ερχόταν ο Ελληνας και εμένα με ενδιέφερε οι πολίτες της χώρας να έρθουν ξανά και ξανά. Αυτό συνέβη κι έτσι έγινε οικεία η έννοια του μουσείου στο ευρύ κοινό. Ο στόχος μας δεν είναι εισπρακτικός. Είναι λάθος στο μουσείο να εφαρμόζεται αγοραία πολιτική. Δεν είμαι κατά της αγοράς αλλά ο πολιτισμός χρειάζεται τον δικό του τρόπο διαχείρισης. Πρέπει στη χώρα μας οι αντιλήψεις γύρω από το θέμα να γίνουν πιο σύγχρονες. Να μετέχει εκείνος που θέλει στον πολιτισμό, χωρίς να εξουθενώνεται».
Οταν δεν βρισκόταν στο γραφείο του για να σχεδιάσει τις καινούργιες δράσεις και τις εκθέσεις με τους συνεργάτες του, τους οποίους εμπιστευόταν και τιμούσε, επισκεπτόταν τις αίθουσες και συνομιλούσε με τους επισκέπτες. Χαιρόταν που ήταν γεμάτες -ενίοτε ασφυκτικά- και ιδιαίτερα με τις επισκέψεις των παιδιών. «Το αρχαίο θέλει σύγχρονο περιβάλλον, αλλιώς το χάνεις. Είναι επώδυνο να αρνείται κανείς την εποχή του. Το παρελθόν είναι εξαιρετικό, αξίζει τον κόπο να το βιώνει κανείς, αλλά δεν μπορεί να είναι η ζωή μας. Η γοητεία είναι η διαφορετικότητα ανάμεσα στο σήμερα και το χθες. Κάποιοι θεωρούν ότι είμαστε μόνο παράγωγο του χθες. Δεν είναι έτσι. Ο πολιτισμός προχωράει με δραματικές αλλαγές, δυσάρεστες φάσεις απ’ όπου όμως προκύπτουν σημαντικά, καινούργια πράγματα». Στα 13α γενέθλια του Μ.Α. είχε παρευρεθεί και είχε χαρακτηρίσει «μεγάλο σοκ» το κλείσιμο των μουσείων λόγω πανδημίας. Είχε παρομοιάσει μάλιστα το άδειο μουσείο με «ένα θησαυροφυλάκιο που δεν πλησίαζε κανένας».
Δεν υπήρχαν για τον Δημήτρη Παντερμαλή εύκολες και δύσκολες ερωτήσεις. Απαντούσε σε όλες με ευγένεια, με πραότητα, με τεκμηρίωση και επιχειρήματα. Ο κύριος καθηγητής (όπως τον αποκαλούσαμε) με τις εκκεντρικές γραβάτες και τις χρωματιστές τιράντες έβρισκε πάντα χρόνο να συνομιλήσει με τους δημοσιογράφους, ακόμα κι αν βρισκόταν στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. «Είμαι στη Νέα Υόρκη, όταν επιστρέψω θα τα πούμε αναλυτικά».
Ο Δημήτρης Παντερμαλής, αρχαιολόγος με διεθνές εκτόπισμα, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη (1940). Αποφοίτησε από το Β' Γυμνάσιο Αρρένων (1958) και στη συνέχεια σπούδασε στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό του ΑΠΘ, με καθηγητές τον Γεώργιο Μπακαλάκη και τον Μανόλη Ανδρόνικο. Ακολούθησαν η Φιλοσοφική στο Τμήμα Γερμανικής Γλώσσας και Φιλολογίας και τα μεταπτυχιακά στο Πανεπιστήμιο του Φράιμπουργκ στη Γερμανία, του οποίου αναγορεύτηκε διδάκτωρ (1968). Τον επόμενο χρόνο με απόφαση της Φιλοσοφικής του ΑΠΘ διορίστηκε επιμελητής του Μουσείου Εκμαγείων. Το 1979, εξελέγη καθηγητής της Κλασικής Αρχαιολογίας. Δίδαξε αρχαία αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική και επιγραφική.
Παράλληλα, το 1973 ανέλαβε διευθυντής της πανεπιστημιακής αρχαιολογικής ανασκαφής στο Δίον (απ' όπου ουσιαστικά δεν έφυγε ποτέ) όπου πραγματοποίησε προγράμματα μετατροπής του χώρου των ανασκαφών σε αρχαιολογικό πάρκο. Κατέβαλε προσπάθεια για την ουσιαστική άσκηση των φοιτητών στην αρχαιολογία πεδίου. Εκτός από την παρακολούθηση του ανασκαφικού έργου και τη συμμετοχή στην τακτοποίηση των ευρημάτων, οι φοιτητές μετείχαν στο ημερολόγιο όπου συζητούσαν τα ευρήματα της ημέρας. Διετέλεσε πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας και κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής. Από τον Μάιο του 2000 ήταν πρόεδρος του Οργανισμού που κατασκεύασε το Νέο Μουσείο Ακρόπολης και από τον Μάιο του 2009 πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου.
Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώθηκαν στην αρχαία γλυπτική και αρχιτεκτονική. Πήρε μέρος σε επιστημονικά συνέδρια στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, παρέδωσε ομιλίες και σεμινάρια σε πανεπιστήμια, ερευνητικά ινστιτούτα και μουσεία της Ευρώπης, της Αμερικής, της Αυστραλίας και της Αφρικής.
Στις εκλογές του 1996 εξελέγη με το ψηφοδέλτιο του ΠΑΣΟΚ βουλευτής Επικρατείας.
Η κηδεία του θα γίνει σήμερα στις 14.00 στην κεντρική εκκλησία στο Δίον. Τον αποχαιρέτησαν με ανακοινώσεις τους η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Σία Αναγνωστοπούλου, πολιτικά κόμματα, προσωπικότητες από τον πολιτισμό, την αρχαιολογία, κ.ά. Με ψήφισμά του το Δ.Σ. του Μουσείου Ακρόπολης αποφάσισε να δοθεί το όνομά του στο αμφιθέατρό του και να θεσπιστεί υποτροφία Κλασικής Αρχαιολογίας με το όνομα του Δημήτρη Παντερμαλή.
«Η διδασκαλία του, το φωτεινό παράδειγμά του, το έργο του στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης -όχι μόνο ως δάσκαλος αλλά και ως πρόεδρος του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας και κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής- για όλους τους μαθητές και συνεργάτες του είναι μοναδικό» έγραψε ο γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης, ο καθηγητής Νικόλαος Σταμπολίδης, ο οποίος τον γνώρισε ως φοιτητής τη δεκαετία του '70. «Ιδιαίτερα το έργο του στο πεδίο, που δεν έμενε μόνο στην ανακάλυψη των αρχαιοτήτων και στη δημοσίευσή τους, αλλά προχωρούσε άμεσα και αποτελεσματικά στη συντήρηση και ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου, υπήρξε πρωτοπόρο.
Η μνήμη των ανθρώπων που φεύγουν διατηρείται ακέραιη στις επόμενες γενιές μέσα από το έργο τους. Και το μέγιστο έργο και η προσφορά του Δημήτρη Παντερμαλή είναι η δημιουργία του Μουσείου της Ακρόπολης [...] ένα από τα καλύτερα μουσεία του κόσμου, δεν περιέχει μόνο το κάλλος του αρχαίου ελληνικού κόσμου αλλά και την ψυχή του δημιουργού του και των ανθρώπων που συμπορεύτηκαν και συμπορεύονται μαζί του. Θα τον θυμόμαστε με αγάπη και ευγνωμοσύνη πάντα γιατί “ό,τι θυμάμαι υπάρχει και ό,τι ξεχνώ πεθαίνει”», καταλήγει ο κ. Σταμπολίδης.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας