Πολλή εθνική ιδεολογία, ελάχιστη επιστήμη

Μία εβδομάδα μετά την αποκάλυψη της «Εφ.Συν.» για την καταστροφή στα έργα της Αμφίπολης (25.7.2022, «Ελιωσε από τις βροχοπτώσεις ο Τύμβος Καστά») ελάχιστα παραπάνω μάθαμε, με εξαίρεση τις ηχηρές παραδοχές του γεγονότος και την προσπάθεια απόκρυψης των συμβάντων. Οσα μεσολάβησαν καταγράφηκαν στα διαδοχικά ρεπορτάζ αναλυτικά, ωστόσο τα γενόμενα στάθηκαν αφορμή σύντομου αναστοχασμού παλαιών και επίκαιρων γεγονότων.

1. Οι «εθνικοί λόγοι» που επικαλέστηκε προσφάτως ο περιφερειάρχης Απόστολος Τζιτζικώστας «έντυσαν» το μοναδικό μνημείο πριν αποκαλυφθεί. Οι φήμες σέρνονταν στα καφενεία της Μακεδονίας, σ’ έναν διαγωνισμό φαντασίας. Ολες οι υποθέσεις κρίθηκαν φτωχές και ένα πρωτοσέλιδο δημοσίευμα με πηχυαίους τίτλους που έθετε το… γοργόνειο ερώτημα «Αλέξανδρε, εσύ είσαι;» (!!!) («Αγγελιοφόρος» 25.8.2013) οδήγησε ένα χρόνο αργότερα στον παροξυσμό που ζήσαμε: το επικοινωνιακό σόου του 2014, με τις φωτογραφίσεις του Αντώνη Σαμαρά στις Σφίγγες, την «εκπρόσωπο τάφου», την ασταμάτητη φλυαρία, τη «ρητορεία» δεκάδων αρχαιολογούντων που μετέτρεπαν τις φαντασιώσεις τους σε ιστορία, ήταν η ραφή του ενδύματος που έπρεπε σώνει και καλά το μνημείο να «φορέσει». Οι «ράφτες» δεν σηκώνουν μέχρι σήμερα κουβέντα. Και φυσικά το πληρώνουν τώρα με τον εκνευρισμό και την αδημονία της τοπικής κοινωνίας όσο νέα σενάρια κυκλοφορούν για την ύπαρξη και άλλων τάφων στον Τύμβο, τους οποίους «σκοτεινές δυνάμεις» δεν θέλουν να αποκαλύψουν. Πρώτο θύμα της κατάστασης που δημιούργησαν είναι το ίδιο το μνημείο και η αξία του, αφού όσο φουσκώνουν οι φαντασιώσεις τόσο μικραίνει η αξία του.
2. Η ανασκαφέας του τάφου Κατερίνα Περιστέρη δεν έχει ακόμη κάνει την τελική δημοσίευση. Η μόνη αλήθεια είναι ότι δεν γνωρίζουμε ούτε στοιχειώδη πράγματα για το μνημείο. Δεδομένου ότι σύμφωνα με τον αρχαιολογικό νόμο ύστερα από παρέλευση 11 ετών μπορεί όποιος θέλει να δημοσιεύσει ό,τι θέλει, ενδέχεται άλλοι να προλάβουν την κ. Περιστέρη στις υποθέσεις για τον κτήτορα, τον πρώτο επιφανή νεκρό για τον οποίο προφανώς κατασκευάστηκε, και τη χρήση του μνημείου στους ταραχώδεις αιώνες που ακολούθησαν την κατασκευή του. Τομεάρχης Πολιτισμού της Περιφέρειας η κ. Περιστέρη συγκρούστηκε ανοιχτά προχθές με την κ. Μενδώνη λέγοντας πως «άλλα περιμέναμε». Θα είχε νόημα η σημερινή της άποψη για το επικοινωνιακό πανηγύρι που στήθηκε πριν από 8 χρόνια και τη σύγκρουσή της με την κ. Μενδώνη στην περίφημη συνέντευξη που είχε δοθεί στο ΥΠΠΟ.
3. Η βιασύνη εκτέλεσης των έργων, με τον περιφερειάρχη κ. Τζιτζικώστα να πιέζει για… όλο και ταχύτερους ρυθμούς, παρά το πάθημα του Ιουνίου, δεν φαίνεται να συνετίζει κανέναν. Ολοι βιάζονται γιατί αυτό τους δίδαξαν, γιατί δήθεν κάποιοι, παλιά οι Συριζαίοι, σήμερα ο εχθρός που αναζητείται (καθώς διαφορετικά πρέπει να καταγγείλουν την κ. Μενδώνη, κι αυτό τους πέφτει βαρύ), προσπαθούν να καθυστερήσουν τα έργα. Σε ερώτηση που κατέθεσαν στη Βουλή η Σία Αναγνωστοπούλου και ο Λευτέρης Αβραμάκης, ανάμεσα στα άλλα, υπονοούν ότι ο τεχνικός σύμβουλος των έργων, πολύπειρος, είχε φύγει και τώρα το ΥΠΠΟ θέλει άρον άρον να τον επαναφέρει. Τι ακριβώς συνέβη;
4. Τι σημαίνει η βιασύνη; Οι συνέπειές της, από τις μέρες της ανασκαφής ακόμη, αποτελούν πλέον αποδεικτικό στοιχείο. Ωστόσο υπήρχαν προειδοποιήσεις, τις οποίες όλοι έκαναν ότι δεν διάβασαν, ότι δεν κατάλαβαν. Μόλις δύο μήνες πριν, η πρώην γενική γραμματέας του ΥΠΠΟ, αρχαιολόγος Μαρία Βλαζάκη προειδοποιούσε ότι «τα μνημεία εκδικούνται». Κι ήταν σαφής, μεσούσης της έντασης για όσα συνέβησαν με το Μουσείο Χανίων, όταν έγραφε τα κάτωθι για την Αμφίπολη: «Τα μεγαλόπνοα έργα πολιτισμού […] πρέπει να εκτελούνται με σύνεση, προσοχή, υπομονή και επιμονή. Οποιαδήποτε πίεση, έκπτωση ή προσπάθεια εκμετάλλευσης μπορεί να αποβεί μοιραία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα προς όλους είναι η αντιμετώπιση του ταφικού μνημείου της Αμφίπολης». Δεν είναι προφήτισσα αλλά πολύ καλή αρχαιολόγος. Τώρα το ΥΠΠΟ πρέπει να πει καθαρά τι δεν έκανε τα τελευταία τρία χρόνια.
5. Αλλά θα έφτανε ως εξήγηση μόνο το απόσπασμα της ανακοίνωσης του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων (1.2.2017) που απαντώντας σε συνέντευξη της κ. Μενδώνη στη Lifo έλεγε ότι ειδικά η Αμφίπολη συνιστά «διεθνή εξευτελισμό της ελληνικής αρχαιολογίας με τη στυγνή και αδίστακτη κομματική εκμετάλλευση της ανασκαφής» καθώς η κ. Μενδώνη πρωτοστάτησε στο να μη γίνει στον Τύμβο Καστά «το αυτονόητο, όπως γίνεται με κάθε αρχαιολογικό εύρημα».
6. Η κυβέρνηση «λούζεται» τις επιλογές της καταμεσής της… κλιματικής αλλαγής. Την πρεμούρα της αποκάλυψης για να παραχθεί πολιτικό όφελος, την εγκατάλειψη της επιστήμης χάριν των «ζωογόνων εθνικών μύθων», την καταγγελία του πολιτικού αντιπάλου ως «εσωτερικού εχθρού» που ροκανίζει δήθεν τις προοπτικές ή κωλυσιεργεί για ανεξήγητους λόγους, τη φίμωση των γεγονότων ως εργαλείο διόρθωσης όλων των προβλημάτων. Οι νόμιμοι ιδιοκτήτες της χώρας και ρυθμιστές των «αξιών» της δεν δίνουν εξηγήσεις σε κανέναν. Πόσο μάλιστα σε αρχαιολόγους που σέβονται τον εαυτό τους. Διότι αν άκουγαν, έστω, δεν θα έβγαινε ο κ. Τζιτζικώστας να διαλαλεί ότι στην Αμφίπολη ανακάλυψε «εθνικούς λόγους», ενώ έχει πράξει τα αντίθετα με τα ανεπανάληπτα βυζαντινά ευρήματα του σταθμού Βενιζέλου στο Μετρό Θεσσαλονίκης για τα οποία πρωτοστάτησε να ξηλωθούν προκειμένου να… επανατοποθετηθούν. Ολα μπορούν να τα κάνουν, ακόμα και να «βελτιώσουν» τα αρχαία κατάλοιπα που δεν συμφωνούν με τα σχέδιά τους.