«Το υπουργείο βλέπει “παιδιά που ζωγραφίζουν” ενώ άλλοι θησαυρίζουν»

Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού τους τρεις μήνες που διοικεί σφυρίζει αδιάφορα για την «παράνομη επικοινωνιακή πολιτική» της Coca-Cola Hellas που λάνσαρε το καλοκαίρι τα προϊόντα της με απεικονίσεις σκίτσων από τον Παρθενώνα, το Ηρώδειο, τον Λευκό Πύργο, τη Ροτόντα και άλλα μνημεία από τα Δωδεκάνησα και τις Κυκλάδες μέχρι την Κρήτη, χωρίς παραχώρηση σχετικής αδειοδότησης του ΥΠΠΟΑ και χωρίς να καταβάλει ένα ευρώ στα δημόσια ταμεία.

Ενα ευρώ που λέει ο λόγος, γιατί αν όντως η πολυεθνική είχε λάβει άδεια να χρησιμοποιήσει στη διαφημιστική καμπάνια και στις συσκευασίες της σχεδιαστικές συνθέσεις με μνημεία της πολιτιστικής κληρονομιάς, θα έπρεπε να καταβάλει εκατομμύρια ευρώ στο ελληνικό Δημόσιο. Ωστόσο το υπουργείο Πολιτισμού, αντί να διερευνήσει την υπόθεση, να εφαρμόσει τη νομιμότητα και να αναζητήσει τα διαφυγόντα κέρδη, προτιμάει να υπερασπίζεται την πολυεθνική, να καλύπτει ανώτερους υπαλλήλους του και να κατηγορεί την προηγούμενη πολιτική ηγεσία και την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ.

Το θέμα αναδείχθηκε από την εξώδικη διαμαρτυρία (1/10/2019) που έστειλαν στο ΥΠΠΟΑ οι εταιρείες Βίκος, Λουξ και ΕΨΑ, αφού δικαιώθηκαν από το Συμβούλιο Ελέγχου Επικοινωνίας (ΣΕΕ), που έδωσε διορία 30 εργάσιμων ημερών στην Coca-Cola για να αποσύρει τη διαφημιστική καμπάνια και τις συσκευασίες με τα εθνικά σύμβολα. Οι εταιρείες υποστήριξαν ότι «αφενός καταστρατηγείται η έννοια του αθέμιτου ανταγωνισμού και της επιχειρηματικής δεοντολογίας και αφετέρου πλήττεται σφοδρά η οικονομία της χώρας».

Τη συγκεκριμένη θέση ανάμεσα σε ανταγωνιστικές εταιρείες την περιμένει κάποιος, εκείνο που δεν περιμένει ίσως είναι να αποδεικνύονται οι επιχειρηματίες και τα επιτελεία τους υπερασπιστές των δημόσιων εσόδων και καλύτερα διαβασμένοι από το αρμόδιο υπουργείο και την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, με τη βαριά 10ετή θητεία στην Μπουμπουλίνας, αλλά και τις ειδικές γνώσεις επί του αρχαιολογικού νόμου. «Το Υπουργείο Πολιτισμού λαμβάνοντας υπόψη του την απόφαση μιας και μόνο έμμισθης συμβούλου του», γράφει η ανακοίνωση των εταιρειών, «παραχωρεί το δικαίωμα στην Coca-Cola να συνεχίζει να εμπορευματοποιείται τα εθνικά μνημεία χωρίς να προβαίνει στην επιβολή κάποιου προστίμου ή την πληρωμή των σχετικών τελών, παρά τη σαφήνεια του νόμου επί του θέματος».

Και τι λέει ο αρχαιολογικός νόμος 3028/2002; Το άρθρο 46 παρ. 4 που καθορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση άδειας καταλήγει «...Η παραγωγή, αναπαραγωγή και διάδοση στο κοινό, για άμεσο ή έμμεσο οικονομικό ή εμπορικό σκοπό, αντιγράφων ή απεικονίσεων χωρίς άδεια τιμωρείται με την ποινή της παραγράφου 1 του άρθρου 66». Στη συγκεκριμένη περίπτωση όπου οι σχεδιαστικές απεικονίσεις των μνημείων χρησιμοποιούνται για επιχειρηματικό όφελος και χωρίς αδειοδότηση από το υπουργείο Πολιτισμού, δεν όφειλε αυτό να υπερασπιστεί τα συμφέροντα του Ελληνικού Δημοσίου και του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων;

Αντιθέτως, στην ανακοίνωση (1/10/2019) που εξέδωσε το ΥΠΠΟ μετά την εξώδικη διαμαρτυρία, ενημερώνει ότι η Coca-Cola «είχε απευθυνθεί τον Νοέμβριο 2018 στις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟ, προκειμένου να λάβει άδεια ελεύθερης σχεδιαστικής σύνθεσης-σκίτσου για τη διαφήμιση συλλεκτικής συσκευασίας αφιερωμένης στην Αθήνα. Οι Υπηρεσίες, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, απάντησαν στους ενδιαφερομένους ότι δεν απαιτείται άδεια χρήσης για την ελεύθερη σχεδιαστική απεικόνιση από πλευράς αρμοδιοτήτων Υπουργείου Πολιτισμού».

Είναι δυνατόν η Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών να απέστειλε, όπως λέει και η απόφαση του ΣΕΕ, επίσημα έγγραφα προς την Coca Cola όπου υποστηρίζει ότι η άδεια για χρήση αναπαραστάσεων μνημείων του Δημοσίου δημιουργήθηκε μόλις στις 4/7/2019; Μιλάμε για πολυεθνική, όχι για ιδιώτη που έκανε ένα σκίτσο της Ακρόπολης σε μια ντουζίνα μαγνητάκια. Μέλος του ΚΑΣ είναι η προϊσταμένη της ΕΦΑ και γνώριζε την Υπουργική Απόφαση που εγκρίθηκε από το ΚΑΣ τον Αύγουστο του 2018. Αραγε οι άλλες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟ ρωτήθηκαν για το θέμα και τι απάντησαν στην Coca Cola;

Παρότι η προηγούμενη πολιτική ηγεσία δεν έδειξε γρήγορα αντανακλαστικά όταν η υπόθεση έγινε αντιληπτή αρχές Ιουνίου και εν μέσω προεκλογικής περιόδου, έστειλε «εξαιρετικά επείγον» έγγραφο στις 26/6/2019 προς τις Γενικές Διευθύνσεις για κατεπείγουσες ενέργειες με γνώμονα την προάσπιση των συμφερόντων του Ελληνικού Δημοσίου. Το υπουργείο Πολιτισμού στρέφεται εναντίον της Υπουργικής Απόφασης Ζορμπά-Στρατή που δημοσιεύτηκε στις 4/7/ 2019, τρεις ημέρες πριν από τις εκλογές. Σημειώνει ότι δεν έχει σαφές θεσμικό πλαίσιο και «εισάγεται προληπτική λογοκρισία για αναπαραστάσεις, είτε αφορά στα παιδιά που ζωγραφίζουν μνημεία, είτε σε οποιονδήποτε καλλιτέχνη εμπνέεται, σχεδιάζει και απεικονίζει μνημεία, καθώς απαιτείται σύμφωνα με την υπουργική απόφαση, άδεια από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και μάλιστα κατόπιν γνωμοδότησης του ΚΑΣ».

Η τέως υπουργός Πολιτισμού Μυρσίνη Ζορμπά απάντησε στο ΥΠΠΟ. Στο κείμενό της με τίτλο «Πνίγηκαν σε μια γουλιά Coca-Cola», κάνει λόγο «για πολιτικές και υπηρεσιακές ευθύνες με οσμή σκανδάλου» και γράφει για την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ: «αποπειράται με παραπλανητική ρητορική να ανατρέψει το ισχύον διαχρονικά θεσμικό πλαίσιο, αναφορικά με τους όρους και τις προϋποθέσεις της χορήγησης άδειας απεικονίσεων για εμπορική εκμετάλλευση και διαφημιστικούς σκοπούς.

Οχι μόνο καθυστερεί τους τρεις τελευταίους μήνες να εφαρμόσει τα όσα ο νόμος και οι υπουργικές αποφάσεις που βρίσκονται εν ισχύι ορίζουν, όχι μόνο δεν απαιτεί από την εταιρεία τα δημόσια έσοδα που προκύπτουν αλλά παραιτείται των αρμοδιοτήτων του περί αδειοδότησης με επίσημη ανακοίνωση στην ιστοσελίδα του υπουργείου, σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος, ενώ κωλυσιεργεί παραπέμποντας σε μια ακόμη επιτροπή.

»Ομως η αλήθεια είναι απλή και κάθε μέρα που περνάει παράγονται πολιτικές και υπηρεσιακές ευθύνες με οσμή σκανδάλου, καθώς και σειρά ερωτηματικών που πρέπει να διερευνηθούν» και σημειώνει: «Είναι ανάξιος σχολιασμού και στα όρια σαχλού παιδιαρίσματος ο ισχυρισμός περί “προληπτικής λογοκρισίας” σε έργα απεικονίσεων παιδιών, καθώς ουδεμία σχέση έχει με την πραγματικότητα και με οποιαδήποτε πρόβλεψη της Υπουργικής Απόφασης... Επειδή όλα τα παραπάνω αγγίζουν τον πυρήνα της προστασίας και τα αποκλειστικά δικαιώματα του Ελληνικού Δημοσίου στα μνημεία του ελληνικού κράτους, πράξαμε στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μας όλα όσα ήταν αναγκαία για το σεβασμό και τη διαφύλαξή τους, με γνώμονα την προάσπιση του δημοσίου συμφέροντος. Η ολιγωρία και οι καθυστερήσεις της σημερινής ηγεσίας του ΥΠΠΟ το εκθέτουν ανεπανόρθωτα».

Νέα ανακοίνωση εξέδωσαν χθες οι εταιρείες Βίκος, Λουξ και ΕΨΑ. «Με τη στάση του ΥΠΠΟ γίνεται ξεκάθαρη η εμμονή του στη στήριξη της άποψης ενός προσώπου με σχέση έμμισθης εντολής και πάγιας αντιμισθίας, την οποία φαίνεται να υιοθετεί εκ του προχείρου ανώτερη υπάλληλος, χωρίς να έχει επιζητηθεί η γνωμοδότηση του νομικού Συμβουλίου του κράτους ή κάποιου άλλου οργάνου αρμοδίου για την επίλυση τόσο σοβαρών ζητημάτων...».

Ξεκαθαρίζουν ότι με τις ενέργειές τους «δεν επιδιώκουν ίδιον οικονομικό όφελος [...] και δεν υψώνουν καμία κομματική σημαία στη διαμάχη που διαφαίνεται ότι έχει προκύψει ανάμεσα στην κυβέρνηση και την αντιπολίτευση». Η ανακοίνωση κλείνει με την πικρή αλλά αληθινή διαπίστωση: «...Ενώ όλη η Ελλάδα αντιλαμβάνεται την εμπορική χρήση και εκμετάλλευση των εθνικών μας συμβόλων, το ΥΠΠΟΑ βλέπει “παιδιά που ζωγραφίζουν” ενώ άλλοι θησαυρίζουν».