Το φουρνόσπιτο

Πάνω από δέκα χρόνους είχε ν’ ανάψει ετούτος ο ξυλόφουρνος. Από τότε, δηλαδή, που η τελευταία αρχόντισσα αυτού του πέτρινου σπιτιού μετοίκησε στους ουρανούς για να φουρνίζει ζυμωτό ψωμί και να μοσκοβολούνε στον παράδεισο οι ρούγες.

Δεν ήτανε φούρνος από τους συνηθισμένους· τεράστιος σε μέγεθος, τόσο που να χωρούνε άνετα δύο μεγάλες λαμαρίνες με μερικά ταψάκια ολόγυρα, μα κι ομορφοσασμένος, να στέκεις να τόνε καμαρώνεις με τον μεγάλο θόλο του και τα πυρότουβλά του.

Μάστορας μερακλής ο χτίστης του, ξεχασμένος πια στα δαιδαλώδη μονοπάτια του καιρού. Οπως και η κυρά που τον πρωτάναβε, ξαποσταίνοντας στην αιωνόβια ελιά παρέκει. Αλλαξε από τότε τ’ αρχοντικό ιδιοκτήτες, στις πρώτες μεγάλες ταραχές του εικοστού αιώνα με τις ανταλλαγές και τις μετακινήσεις πληθυσμών, και οι καινούργιοι αφεντάδες χτίσανε στον ξυλόφουρνο ένα σπιτάκι ολόγυρα, να προστατεύεται από βροχές και καύσωνες και να μπορούν οι νοικοκύρηδες να τόνε λειτουργήσουν ανεξαρτήτως του καιρού.

Πέρασα κάμποσες στιγμές να τον ξανοίγω αμήχανα. Από βδομάδες είχα παρμένη την απόφαση, φέτος το Πάσχα, να κάμω μιαν απόπειρα να τόνε ζωντανέψω. Και να ’μαι τώρα, παραμονές Λαμπρής, να στέκω μέσα στο φουρνόσπιτο με δέος και να μην ξέρω από πού ν’ αρχίσω, καθότι η μακρόχρονη εγκατάλειψη είχε αφήσει τα σημάδια της παντού. Θορυβημένες με κοιτάζανε απ’ τα ψηλά οι αράχνες· «τι να γυρεύει άραγε αυτός ο ξενομπάτης;».

Δεν είχα τρόπο να τις καθησυχάσω πως δεν κινδυνεύουν να χαλαστούνε απ’ του λόγου μου· ευγνωμοσύνη τους χρωστούμε όλοι εμείς, οι όψιμοι παράταιροι αστοί, που μας κρατούνε ζωντανά τα πατρογονικά μας. Ξεκίνησα με μια γενναία εκκαθάριση του χώρου γύρω τριγύρω κι έπειτα καταπιάστηκα ν’ αδειάζω αποκαΐδια, στάχτες και άλλα απορρίμματα του χρόνου μέσα απ’ την μπούκα του ξυλόφουρνου.

Συνάμα ανακάλυψα κι όλα τα σύνεργά του, σε άριστη κατάσταση· το κοντάρι για το πάνισμα, το φτυάρι για τις στάχτες, την παλάμη για το φούρνισμα, τις πέτρες που ασφαλίζουνε τη σιδερένια πόρτα του, τη μασιά που ταχτοποιεί τα ταψιά μέσα στον φούρνο, το φυσερό που δυναμώνει τη φουφού σαν ψυχορραγεί τρεμουλιασμένη. Αναψα και μια δοκιμαστική φωτιά να δω ότι καίει κανονικά τα ξύλα και δεν πλαντάζει στον καπνό, κι έφυγα ευχαριστημένος.

Και σαν ξημέρωσε η Λαμπρή, έκαμα βόλτα τα χωράφια και μάζεψα ξεράδια, κληματόβεργες και κάθε λογής κλαδιά, τα παράχωσα στον φούρνο μαζί με δυο τρία κουτσουράκια κι έβαλα φωτιά, συντροφευμένος με έμπειρους φουρνάρηδες για ορμήνιες. Ζωντάνεψε αμέσως το φουρνόσπιτο, γέμισε η γειτονιά με άσπρη κάπνα και θυμίαμα καμένου ξύλου, μαζεύτηκαν τριγύρω κοπέλια και μεγάλοι με τα κεράσματά τους να κάμουνε χάζι το σπουδαίο γεγονός.

Μετά από λίγο άσπρισε μέσα ο φούρνος, σημάδι ότι είναι ώρα να βάλουμε το φαγητό, κατέφτασαν ταψιά και κατσαρόλια και μπήκαν να ψηθούνε μαζί με την ευκή μας. Ανήσυχος πήγαινα πάνω-κάτω, δεν είναι δα και λίγο πράμα να βάλω τέτοια φάμπρικα μπροστά μετά από τόσους χρόνους, ώσπου αρχίνισε ο φούρνος μας να μοσχομυρίζει και ν’ αναβλύζει μυρωδιές και ηρέμησα λιγάκι.

Σαν τον ανοίξαμε να δούμε μπας και χρειάζεται γύρισμα το φαΐ, αυτό ήταν κιόλας μαγειρεμένο κι ο φούρνος μάς χαμογελούσε μ’ ένα πλατύ, σταχτί χαμόγελο.

Τέτοιο φαΐ ποτέ μας δεν γευθήκαμε, μα πιότερο απ’ όλα γεύθηκαν οι ψυχές μας, που βάλαμε κι εμείς οι ανάξιοι με τη σειρά μας ένα μικρό κρικάκι στην αλυσίδα του καιρού, συνεχιστές γενιών αλλά και τρόπων που καψαλίζονται ανελέητα από τη λαίλαπα της εποχής.

Που κάναμε κι εμείς το ταπεινό μας θαύμα και αναστήσαμε τον φούρνο στο χωριό και μαζί του ένα κομμάτι απ’ τις ψυχές των αλλοτινών του αφεντάδων. Ποιος ξέρει, ίσως με τέτοιες μικρές κι ασήμαντες νεκραναστάσεις ν’ ανοίγει ο δρόμος που οδηγεί στον χαμένο μας παράδεισο.