Μετρά το Κυπριακό στις Προεδρικές του 2023;

Σε 10 μήνες η Κύπρος θα εκλέξει νέο πρόεδρο της Δημοκρατίας. Τι θα μετρήσει περισσότερο αυτή τη φορά για την εκλογή του; Το ερώτημα αυτό αφορά τους προεδρικούς υποψηφίους που σχεδιάζουν τώρα την εκστρατεία τους. Σχετίζεται επίσης με τις επιλογές που θα κάνουν οι πολιτικές δυνάμεις και με το πού θέλουν να στρέψουν την προσοχή των ψηφοφόρων: Κυπριακό, οικονομία και διαφθορά, καθημερινότητα… Ορισμένοι στο Προεδρικό προσπαθούν να πείσουν την κοινή γνώμη: «το Κυπριακό δεν ενδιαφέρει, έτσι κι αλλιώς δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα… Η διαφθορά ξεπεράστηκε. Ας φτιάξουμε λοιπόν μια νέα ατζέντα …για το μέλλον!».

Η Κύπρος σύντομα θα μπει σε προεκλογική εκστρατεία και γίνεται όσο ποτέ αναγκαίο να διεξαχθεί ουσιαστικός προεκλογικός διάλογος σε όλο το φάσμα της δημόσιας ζωής. Χρειαζόμαστε προεδρικούς υποψηφίους, ικανούς να αντιτάξουν ιδέες και προτάσεις για να βγει η χώρα από τον εικονικό κόσμο, γεμάτο τεχνάσματα που έστησε η διακυβέρνηση Ν. Αναστασιάδη. Ποιο μέλλον μπορεί να υποσχεθεί κανείς στους Κυπρίους, αν δεν θέλει να απαντήσει πώς θα σταματήσει την κατηφόρα προς την διχοτόμηση;

Οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν τις αγωνίες και τις προσδοκίες των πολιτών. Οι ψηφοφόροι αναζητούν λύσεις για τα προβλήματα που προφανώς σχετίζονται με την καθημερινότητα τους, την ακρίβεια, την απασχόληση των παιδιών τους. Οι προεδρικοί υποψήφιοι θα αναμετρηθούν και θα συγκριθούν από τους πολίτες για το τί λένε κι αν το εννοούν, τόσο στις μικρές, όσο και στις μεγάλες προσδοκίες τους. Μήπως η ατζέντα του μέλλοντος εξαιρεί τον βούρκο της διαφθοράς της 10ετούς διακυβέρνηση Αναστασιάδη; Μάλλον παραπλανάει εκείνος ο προεδρικός υποψήφιος που διατείνεται ότι μπορεί να λύσει «καθημερινά προβλήματα», χωρίς να ακουμπήσει πάνω στην διαφθορά και την αναξιοκρατία. H πορεία της οικονομικής ανάκαμψης, έχει επίσης μεγάλη βαρύτητα στο μυαλό πολλών Κυπρίων. Αλλά ποιος υποψήφιος πείθει ότι η Κύπρος έχει βιώσιμη προοπτική ανάπτυξης, αν το δυναμικό μας συνεχίσει να περιορίζεται στο μισό νησί, στις μισές ακτές και το μισό έδαφος της;

Το πεδίο της αναμέτρησης

Απομένουν μόνο 10 μήνες και ακόμα δεν σχηματιστεί το πεδίο για την πολιτική αναμέτρηση. Αντιθέτως, το σύστημα εξουσίας που κυβερνά για 10 χρόνια βρίσκεται σε προεκλογική διάταξη παρά τα επιμέρους προβλήματα του, χωρίς να συναντά συγκροτημένο αντίλογο. Ο επίσημος προεδρικός υποψήφιος Αβέρωφ Νεοφύτου οργανώνει την προεκλογική του για να συσπειρώσει τον ΔΗΣΥ. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης προωθεί τη συγκρότηση «τρίτου πόλου», με πρόδηλο σκοπό μια παραλλαγή της υφιστάμενης εξουσίας.

Στο σύστημα αυτό, ο αποχωρών πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης επιχειρεί να ρυθμίσει το σκηνικό και να καθορίσει την ατζέντα: Συσκέψεις στο Προεδρικό, με εξαγγελίες χωρίς περιεχόμενο. Δηλώσεις υπουργών, οι πλείστες για το θεαθήναι. Ποιος είναι ο δικός τους απώτερος στόχος; Καμία σοβαρή συζήτηση για το πού στέκει το Κυπριακό. Κανένας απολογισμός! Μόνο οι ρητορικές εξάρσεις και οι «καταγγελίες» Αναστασιάδη. Τα 10 χρόνια διαφθοράς να παραγραφούν με τον διορισμό μελών της Επιτροπής κατά της Διαφθοράς και μερικές ποινικές υποθέσεις για χρυσά διαβατήρια.

Η αντιπολίτευση σήμερα εκφράζεται κυρίως από το ΑΚΕΛ και δευτερευόντως από τους Οικολόγους. Το ΔΗΚΟ στρέφει τις επιλογές του προς τον Ν. Χριστοδουλίδη και θα ακολουθήσει μια ερμαφρόδιτη στάση. Για να υπάρξει συγκροτημένος αντίλογος το «αφήγημα» Αναστασιάδη χρειάζεται να αμφισβητηθεί στην ρίζα του και αυτό αφορά τις επιλογές του στο Κυπριακό που παρέσυραν την Κύπρο σε περιπέτεια χωρίς τέλος.

Στο Κυπριακό χρειάζονται καθαρές θέσεις! Με προτάσεις για το πώς ο νέος πρόεδρος θα κινητοποιήσει δυνάμεις διεθνώς και στην Ευρώπη ώστε το Κυπριακό να έρθει ξανά στο προσκήνιο.

Το Ουκρανικό υπενθυμίζει…

Κάποιοι σκέφτηκαν πριν από 5 χρόνια να βάλουν το Κυπριακό κατά μέρος, φεύγοντας από το Κραντ Μοντάνα. Τώρα, η Κύπρος βρίσκει τις συνέπειες των επιλογών τους μπροστά της. Τα δραματικά γεγονότα στην Ουκρανία υπενθυμίζουν στους Κυπρίους, ποιος είναι ο πραγματικός κόσμος. Η Ευρωπαϊκή Ένωση σκέφτεται διαφορετικά, επιταχύνει στα ζητήματα ασφάλειας και άμυνας και τα ζητήματα σταθερότητας και συνεργασίας μπαίνουν στην πρώτη γραμμή των κοινών ευρωπαϊκών συμφερόντων. Αυτά αφορούν και τις ειδικές σχέσεις που επιδιώκει η ΕΕ με την Τουρκία. Η επανασύνδεση της Τουρκίας με την ΕΕ στο πλαίσιο της θετικής ατζέντας προσφέρει μοχλούς για διπλωματική κινητικότητα, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι για τον νέο πρόεδρο της Κύπρου προτεραιότητα θα είναι η επίλυση του Κυπριακού.

Κάτω από αυτό το πρίσμα, ο υποψήφιος για την Προεδρία που θα ηγηθεί της αντιπολίτευσης θα πρέπει να αναλύσει τους χειρισμούς που θα κάνει για την αναζωογόνηση των διαπραγματεύσεων του ΟΗΕ. Το σίγουρο είναι ότι η Κύπρος δεν έχει την πολυτέλεια πλέον να παρακολουθεί παθητικά όσα συμβαίνουν γύρω από το νησί – και συμβαίνουν πολλά ιδίως στον ενεργειακό τομέα. Η πιθανότητα να εκτοπιστεί οριστικά η Κύπρος από τις περιφερειακές συνεργασίες αυξάνεται. Αντίθετα, η Τουρκία κερδίζει συνεχώς έδαφος, επιστρατεύοντας μαζί με την ισχυρή παρουσία της στην ανατολική Μεσόγειο και μια πιο ευέλικτη διπλωματία έναντι σημαντικών γειτόνων της.

Η αξία της ΕΕ

Πολλοί πολίτες μπορούν τώρα να αντιλαμβάνονται την αξία της συμμετοχής στην ΕΕ. Οι Βρυξέλλες στέκουν σθεναρά στη θέση για μία Κύπρο, ένα κράτος και μία φωνή, με δύο υποκρατικές περιφέρειες, όπως καθορίζει η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία. Ξεκάθαρα απορρίπτει τα «δύο κράτη». Όμως, οι ψηφοφόροι δεν μπορούν άλλο να γίνονται θύματα της παραπλάνησης. Μπροστά στο μέγεθος των προβλημάτων που δημιουργήθηκαν στην Ευρώπη, οι διαφορές που κρατούν άλυτο το Κυπριακό, είναι ελάχιστες. Ακόμα και ασήμαντες, αν ληφθεί υπόψη το σημείο που έφθασαν οι συνομιλίες στο Κραντ Μοντάνα – τα 6 σημεία του πλαισίου Γκουτέρες. Συνεπώς, αν η Κύπρος θέλει την αλληλεγγύη της ΕΕ, χρειάζεται να μιλήσει με τη γλώσσα του συγκεκριμένου ενώπιον του ΟΗΕ για το καθετί που εμποδίζει την επίτευξη συμφωνίας. Με τις πολιτικές δοξασίες Αναστασιάδη το Κυπριακό έμεινε στο «ψυγείο». Ποιος διεθνώς τον λαμβάνει σοβαρά υπόψη με την ασυνάρτητη πολιτική του; Κανείς! Γιατί όλοι βλέπουν ότι πίσω από τις ανέφικτες διεκδικήσεις λ.χ. για αναγνώριση από την Τουρκία και οριοθέτηση ΑΟΖ, υπάρχει μόνο μία σκοπιμότητα: να μην κινηθεί φύλο στο Κυπριακό για πολλά χρόνια ακόμα.

Το πραγματικό δίλημμα

Η προεκλογική συζήτηση για το Κυπριακό χρειάζεται να εξελιχθεί έξω από τους συμβατικούς όρους. Το χάσμα που δημιουργήθηκε θα χρειαστεί μεγάλη προσπάθεια για να γεφυρωθεί. Η ουσία της διαπραγμάτευσης αφορά μια σαφή ιεράρχηση στόχων, την οποία μπορεί να αντιληφθεί ο κάθε ψηφοφόρος: την κατάργηση μονομερούς δικαιώματος επέμβασης, την αντικατάσταση εγγυήσεων με νέα συνθήκη ασφάλειας, την αποχώρηση στρατευμάτων, την επιστροφή εδαφών, το κλείδωμα της πληθυσμιακής ισορροπίας στο νησί. Η Κύπρος δεν έχει «κάτι να δώσει» πέρα από όσα δεσμεύτηκε με την υπογραφή της για ομοσπονδιακή επίλυση: δηλαδή, ένα νέο διακανονισμό διαμοιρασμού της εξουσίας Ε/κ και Τ/κ σε εξέλιξη του Συντάγματος του ’60.

Πολύ περισσότερα διακυβεύονται για το μέλλον της Κύπρου, αν συνεχιστεί η πολιτική Αναστασιάδη από τους διαδόχους του. Στο τεχνητό δίλημμα «ας αφήσουμε το Κυπριακό», υπάρχει το πραγματικό: Μπορεί η Κύπρος να αποκτήσει μια βιώσιμη προοπτική και να καθορίσει το μέλλον της, χωρίς να επιλύσει το πρόβλημα που την ταλανίζει μισό αιώνα;

Αν η Κύπρος ξαναχτίσει την δυναμική της επίλυσης, τότε θα αποκτήσει ρεαλιστικές επιλογές για να σχεδιάσει το μέλλον της στον 21ο αιώνα. Το ενεργειακό, τα περιβαλλοντικά ζητήματα, η αξιοποίηση των φυσικών πόρων, το δημογραφικό, το μεταναστευτικό, όλα μπαίνουν σε ένα καινούργιο χάρτη για την επανενωμένη Κύπρο. Διαφορετικά, η Κύπρος μένει παγιδευμένη στο παρελθόν της, στον φαύλο κύκλο της μικροπολιτικής και της διαφθοράς.