Σπιτάκια με στραβή σκεπή

Ο χρόνος γύρω μας κυλάει γρήγορα, πολύ γρήγορα. Είναι φορές που νομίζεις ότι οι ώρες της ημέρας δεν είναι αρκετές για να προλάβεις τις υποχρεώσεις, που η πίεση των γεγονότων αυξάνεται τόσο που το μυαλό και η καρδιά σου θα εκραγούν. Πέφτεις να κοιμηθείς και δεν μπορείς, γιατί όσο κι αν προσπάθησες σήμερα, πάλι κάτι έμεινε ανολοκλήρωτο, άλλη μια εκκρεμότητα θα σε ξυπνήσει νωρίς, ακόμη και στη διάρκεια της νύχτας.

«Μα δεν βρίσκω χρόνο να ξεκουραστώ, δεν με βλέπει καν η οικογένειά μου», έλεγε ένας φίλος τις προάλλες. «Είμαι τόσο κουρασμένος που τις περισσότερες ημέρες γυρίζω στο σπίτι μόνο για να κοιμηθώ και να ξαναφύγω το πρωί, βιαστικά και σχεδόν νηστικός». Τα Σαββατοκύριακα δεν βγαίνει έξω, δεν συναντά φίλους, δεν παίζει με τα παιδιά του. Μερικές φορές τα συναντά μόνο το πρωί που τα πηγαίνει στο σχολείο. Ακόμη κι αν γυρίσει νωρίς, κλείνεται στο γραφείο, ανοίγει τον υπολογιστή και δουλεύει.

Κάτι δεν πάει καλά, το καταλαβαίνει και ο ίδιος. Ωστόσο, συνεχίζει απτόητος στο ίδιο μοτίβο. «Δεν μπορώ να κάνω τίποτα», λέει. «Αν δουλέψω λιγότερο, αν ρίξω τους ρυθμούς μου, αύριο μπορεί να μην έχω δουλειά. Και μετά τι θα κάνω;…»

Υπάρχει βάση αλήθειας στα λεγόμενά του. Οσοι «τυχεροί» εξακολουθούν να έχουν μια δουλειά που πληρώνει –έστω και λιγότερο από παλιά– βιώνουν επίσης άγχος και αγωνία για το αύριο. Ισως όχι τόσο μεγάλο όσο οι άνεργοι ή οι ακούσια «εθελοντές» εργαζόμενοι, που υποαμείβονται ή δεν αμείβονται καθόλου, αλλά νιώθουν πιέσεις. Κοινωνικές, στον χώρο εργασίας, αλλά και προσωπικές. Αλίμονο, κανείς δεν θα βγει αλώβητος από την κρίση.

Οι αγωνίες αυτές, η πίεση και το άγχος περνούν σταδιακά και στα άλλα μέλη της οικογένειας, κυρίως στα παιδιά. Ενδεχομένως ασυνείδητα, ωστόσο σ’ εκείνα μεταγγίζονται όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα. «Κοίταξε να διαβάζεις πολύ. Δεν ξέρεις πόσο τυχερή είσαι που μπορείς και πηγαίνεις σχολείο. Που ακόμα μπορούμε να πληρώνουμε το φροντιστήριο ξένων γλωσσών», άκουσα μια μαμά να λέει στο κοριτσάκι της. Εκείνο την κοίταζε στα μάτια γεμάτο απορία, ενδεχομένως και ενοχή. Δεν ξέρω τι ακριβώς «σημειώθηκε» στο μυαλό της από τα λόγια της μητέρας της. Φυσικά, ούτε εκείνην μπορώ να κακίσω: πιθανότατα από κάπου αλλού «κόβει» για να προσφέρει την καλύτερη δυνατή εκπαίδευση στο παιδί της.

Ομως, φοβάμαι για τον δρόμο στον οποίο πορευόμαστε. Πού θα καταλήξουμε; Οι ενδείξεις είναι ανησυχητικές. Αν μέχρι πριν από λίγα χρόνια οι ξένες γλώσσες και οι εξωσχολικές δραστηριότητες των παιδιών ήταν ένδειξη σχετικής ευμάρειας και κοινωνικής θέσης, σήμερα έχουν γίνει μέτρο επένδυσης για το μέλλον. Πρέπει να μαθαίνουν πολλά για να μπορούν να ελπίζουν έστω σε λίγα. Φταίει και το γεμάτο προβλήματα εκπαιδευτικό σύστημα: ο μαθητής, τελειώνοντας το Λύκειο, οφείλει να μοιάζει με ηλεκτρονικό υπολογιστή-πολυμηχάνημα, φορτωμένο προγράμματα. Τουλάχιστον στα χαρτιά – βλέπε σχολικά απολυτήρια.

Πριν δώσει εξετάσεις για το Πανεπιστήμιο ή επιλέξει όποια άλλη μορφή εκπαίδευσης ή κατάρτισης, οφείλει να έχει μάθει δύο ή τρεις ξένες γλώσσες, να είναι τουλάχιστον πολύ καλός μαθητής –το επιθυμητό είναι άριστος–, να έχει διαπρέψει σε κάποιο άθλημα και να έχει ασκήσει κάποιου είδους καλλιτεχνική δραστηριότητα. Αυτά θα προσμετρήσουν στο βιογραφικό του.

Πολύ ωραία. Πόσο χρόνο αφιέρωσε στο παιχνίδι; Εζησε την ανεμελιά που δικαιούνταν; Του επιτράπηκε να κάνει λάθος και να μάθει από αυτό; Μπόρεσε να «παίξει» ρόλους και να αναπτύξει τη φαντασία του; ‘Η μήπως γνώρισε τον κόσμο πρόωρα, σαν ενήλικας που δεν κατάλαβε ποτέ ότι υπήρξε παιδί; Οταν πήγαινε στις παιδικές παραστάσεις, τον αφήσαμε να εκφράσει μόνος του τις εντυπώσεις που αποκόμισε – είχε δικαίωμα να μην του αρέσει κάποια; Αν επέμενε να λέει λάθος τα λόγια στα παιδικά τραγούδια, μήπως τον διορθώναμε; Μπορεί να το έκανε για να παίξει. Κι όταν ζωγράφιζε ένα σπιτάκι με στραβή σκεπή, του είπαμε μπράβο; Αν ναι, την επόμενη φορά σίγουρα το έφτιαξε καλύτερο.