Οπως επισημαίνει η Σούζαν Σόνταγκ στο βιβλίο της «Παρατηρώντας τον πόνο των άλλων» (εκδόσεις Scripta, 2003), γύρω στο 1880 η φωτογραφία εντάχθηκε στη δημοσιογραφία (αποκλειστικά έντυπη τότε) και έπρεπε να τραβά την προσοχή, να ξαφνιάζει, να εκπλήσσει.
Γι' αυτό και ένα από τα κύρια διαφημιστικά μηνύματα του γαλλικού περιοδικού Paris-Match, που ιδρύθηκε το 1949, αναφερόταν «στο βάρος της λέξης», αλλά και «στο σοκ της φωτογραφίας». Η Σόνταγκ αναρωτιέται: Πώς από τη ρήση του Αντρέ Μπρετόν ότι «η ομορφιά ή θα συγκλονίζει ή δεν θα υπάρχει» φτάνουμε να αναζητούμε εικόνες ενοχλητικές, κραυγαλέες, αποκαλυπτικές; Πού μπορεί να οδηγήσει η υπερέκθεση σε αυτές;
Ο φωτογραφικός φακός συνέλαβε ένα νήπιο το οποίο, από την αγκαλιά της συρόμενης από τους άνδρες των αστυνομικών δυνάμεων που εκτέλεσαν την επιχείρηση εκκαθάρισης οικημάτων της περιοχής των Εξαρχείων μητέρας του, μας κοιτά κατάματα. Το βλέμμα του αποτελεί μείγμα απορίας για τα τεκταινόμενα, τα οποία δεν μπορεί να αναλύσει λογικά, αλλά μπορεί να συλλάβει διαισθητικά, αλλά και ικεσίας για κάτι καλύτερο.
Ενα βλέμμα που ως καθρέφτης κατοπτρίζει την κοινωνία μας που μέσα στο ηθικό, πολιτικό και κοινωνικό αδιέξοδο στο οποίο έχει περιέλθει φτάνει στο σημείο να θεωρεί ως εχθρούς της παιδιά δύο και τριών ετών. Εχθρούς τους οποίους θεωρεί ότι την απειλούν σε τέτοιο βαθμό ώστε να πρέπει να εξουδετερωθούν πάση θυσία. Γι’ αυτό και η κοινωνία μας επιλέγει να «λύσει» το πρόβλημα όχι με τη συνδρομή ομάδων κοινωνικής πρόνοιας και φροντίδας, με κοινωνικούς λειτουργούς, ψυχολόγους, οικογενειακούς και σχολικούς συμβούλους, αλλά με πάνοπλες αστυνομικές δυνάμεις.
«Η νοσταλγία για βαρβαρότητα είναι η τελευταία λέξη κάθε πολιτισμού» έγραφε ο φιλόσοφος Εμίλ Σιοράν. Σε αυτό το σημείο έχουμε φτάσει, ας το κατανοήσουμε. Και στην προσπάθειά μας να εξέλθουμε και να ξεφύγουμε από τη σημερινή κατάσταση φαυλότητας και απανθρωπιάς, ας λάβουμε υπόψη δύο παραδείγματα, από τα πάμπολλα σχετικά απ’ τον χώρο της λογοτεχνίας. Στο διήγημα του Αντώνη Σαμαράκη «Η τελευταία ζαβολιά», η μικρή Ελενίτσα αρνείται να παραδώσει στις δυνάμεις του Συστήματος τη μικρή κούκλα της για να της αλλάξουν την κασέτα που λέει το ανατρεπτικό για τους ιθύνοντες του Συστήματος «Εγώ θα κάνω ζαβολιές».
Στο δε διήγημα του Χανς Κρίστιαν Αντερσεν «Τα καινούργια ρούχα του αυτοκράτορα», ένα μικρό παιδί αποκαλύπτει τη γύμνια, κυριολεκτική και μεταφορική, του αυτοκράτορα και του συστήματος εξουσίας του. Στην περίπτωσή μας, το μικρό παιδί δεν χρειάστηκε καν να μιλήσει. Κατέδειξε τη γύμνια μας με το βλέμμα του.
* (Ph.D.)2, αναπληρωτής καθηγητής Ιατρικής Φυσικής - Υπολογιστικής Ιατρικής του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας