Ανατολικά η Εδέμ

Παρεπιδημούσα στην Ανατολή άλλοτε. Απ' τον Δεκέμβρη ίσαμε τον Φλεβάρη σχεδόν κάθε χρόνο, αναζητώντας την ντάλα του καλοκαιριού στην καρδιά του χειμώνα· μεγάλη υπόθεση. Τα περιστασιακά επαγγέλματα τα οποία ασκούσα μου άφηναν άφθονο ελεύθερο χρόνο και οι ικανοποιητικές απολαβές αρκετό χρήμα, ώστε ν' απλώνω χαλαρά την αρίδα μου σε χώρες εξωτικές, εξόχως φθηνές για το μέσο βαλάντιο πολίτη, έστω και φτωχού συγγενή, της προηγμένης Δύσης.

Απόλαυση καθημερινή, ανάμεσα σε ποικίλες, αποτελούσε η διαρκής διαπραγμάτευση με λογής λογής πωλητές για τον καθορισμό του αντίτιμου και του πιο κοινού προϊόντος. Φερεπίφοροι στα παζάρια οι συμπαθείς Ασιάτες κατέβαζαν τα μούτρα όταν δεχόσουν αδιαμαρτύρητα την τιμή εκκίνησης και εμφανώς ενοχλημένοι επιζητούσαν μια χαμηλότερη αντιπροσφορά. Κάθε λαός εκεί κάτω έχει τα χούγια του, όλοι τους ωστόσο θεωρούν γρουσουζιά να εισπράξουν την αρχική τους απαίτηση.

Ζαμανφουτίστες και εντελώς νωχελείς οι Ινδοί σού 'βγαζαν το λάδι με την αργοπορία τους, ίσως επειδή η αχανής χώρα τους διαθέτει τα πάντα εκτός από ελαιόδεντρα. Πεντακόσιες ρουπίες κοστολογούσαν ξυλόγλυπτο αγαλματίδιο. «Πέντε» τους αντιγύριζες, περισσότερο για να δοκιμάσεις τα όριά τους, παρά για να αγοράσεις. Στις τετρακόσιες πενήντα έπεφταν σοβαροί σοβαροί. «Οκτώ» απαντούσες. «Τετρακόσιες είκοσι» αποκρίνονταν στωικά. Ηξερες πως το νταραβέρι θα κλείσει στις πενήντα. Σπαταλούσες όμως δυο-τρεις ώρες.

Αν ισχύει ότι ο χρόνος ισοδυναμεί με χρήμα, το πλήρωνες χρυσάφι στην πραγματικότητα. Με τεμενάδες σ' έμπαζαν νωρίς το πρωί στα πολυάριθμα καταστήματα με χαλιά σαρικοφόροι υπάλληλοι για να σου δείξουν την πραμάτεια τους. Θαμπωνόσουν από την ομορφιά της· σωστά έργα τέχνης που ξελόγιαζαν τα μάτια. Τους ξεκαθάριζες μολαταύτα πως είναι αδύνατον να κουβαλάς επί εβδομάδες και για εκατοντάδες χιλιόμετρα τόσο ογκώδη αντικείμενα στο ελαφρύ σου σακίδιο, οπότε δεν πρόκειται να ψωνίσεις το παραμικρό.

Ρεμβάζοντας απτόητοι εκείνοι σε κερνούσαν τσάι, εξηγώντας σου τα μυστικά της ύφανσης, των κόμπων, των χρωμάτων και των σχεδίων του κάθε τάπητα. Ολοι τους τέλειοι, πλην ατελείωτοι. Εφευγες εξουθενωμένος αργά το απόγευμα μ' άδεια χέρια. Οι πωλητές όμως έδειχναν ευτυχείς, όπως ο Διογένης όταν έκανε τράκα στους ανδριάντες εξασκούμενος στις σιωπηλές αρνήσεις. Οι Ταϊλανδοί, αντιθέτως, κινούνται με ταχύτατους ρυθμούς, σπίρτα αναμμένα, καίτοι συνήθως κοσμεί τους τοίχους των μαγαζιών τους ένας μικρός, απαθής Βούδας.

Ιδρώνουν στην κυριολεξία να σε πείσουν και, αν αντιδράσεις επίμονα, σου κάνουν σκόντο έως και 100% σε χρόνο ντετέ. Σε Ευρώπη και ΗΠΑ οι τιμές είναι προκαθορισμένες· ακατέβατες. Το κλίμα διαμορφώνει ψυχρούς ανθρώπους, που απεχθάνονται το παζάρι λόγω ιδιοσυγκρασίας. Οι ιθύνοντές τους παρά ταύτα αποδεικνύονται ωμοί διαπραγματευτές. Μας χρηματοδοτούν ξανά και ξανά για να καταβάλουμε στους ίδιους τα προηγούμενα δανεικά κι αξιώνουν γι' αντάλλαγμα επαχθή μέτρα. Η νέα μας κυβέρνηση τολμά να ψελλίσει ορισμένα «ίσως» που μοιάζουν με «όχι». Οι εταίροι την εγκλωβίζουν στο τραπέζι αέναων συζητήσεων, κλείνουν τη στρόφιγγα της ρευστότητας και ώσπου να αφυδατωθεί ολωσδιόλου η χώρα. Πρόθυμα τότε της προμηθεύουν νερό σε τιμές απλησίαστες και με την ευκαιρία απαιτούν εξωφρενικά μέτρα. Ανατολή και πάλι Ανατολή.