Η πλειονότητα του κόσμου εκθείασε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης «επειδή ανέτρεψαν την πρόσφατη απόπειρα πραξικοπήματος». Η ανάγνωση είναι σωστή ώς έναν βαθμό. Τα social media, πράγματι, κινητοποίησαν μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, πρόσφεραν άμεση ενημέρωση, άνοιξαν νέους διαύλους επικοινωνίας, αναζωπύρωσαν τις ελπίδες των πολιτών κτλ.
Η αποτυχία του κινήματος θα έπρεπε, ωστόσο, να πιστωθεί σε διαφορετικούς παράγοντες που σχετίζονται με την οργανωτική αδυναμία των πραξικοπηματιών. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα είχαν ελάχιστη σημασία εφόσον λαμβάνονταν συγκεκριμένα «προληπτικά μέτρα». Τα social media είναι δυστυχώς ένα πολύτιμο εργαλείο που μπορεί να ελεγχθεί σχετικά εύκολα.
Η επιτυχία ενός πραξικοπήματος προϋποθέτει μια μακρά συνωμοτική προπαρασκευή που οφείλει να λάβει υπ’ όψιν μια σειρά πολιτικών, στρατιωτικών, διπλωματικών, κοινωνικοοικονομικών παραγόντων. Οι κινηματίες οφείλουν να ακολουθήσουν συγκεκριμένα βήματα για να εγκαθιδρύσουν ένα διαφορετικό καθεστώς.
Οι πραξικοπηματίες πρέπει να στήσουν κατ' αρχάς ένα ευάριθμο συνωμοτικό δίκτυο που θα περιλαμβάνει επιτελικά στελέχη του στρατού ξηράς, του ναυτικού και της αεροπορίας. Οι κινηματίες οφείλουν να λάβουν άμεσα μέτρα για την έγκαιρη εξουδετέρωση των «αντίπαλων αξιωματικών» ώστε να περιορίσουν τους κινδύνους που προέρχονται από τις ένοπλες δυνάμεις.
Οι πραξικοπηματίες πρέπει να στρατολογήσουν επίσης αξιωματικούς των μυστικών υπηρεσιών και της αστυνομίας για να ελαχιστοποιήσουν τη δυνατότητα μιας ένοπλης αντίστασης. Οι συνωμότες οφείλουν να διασφαλίσουν τη συνεργασία ή την ουδετερότητα των υπόλοιπων σωμάτων ασφαλείας για να ενισχύσουν τις πιθανότητες επιτυχίας του κινήματος.
Οι στασιαστές οφείλουν να τηρήσουν αυστηρούς κανόνες συνωμοτικότητας καθ’ όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας. Επειτα πρέπει να κινηθούν τάχιστα, πολύ αργά το βράδυ, για να δημιουργήσουν τετελεσμένα, για να προλάβουν ενδεχόμενες διεθνείς αντιδράσεις, για να εξουδετερώσουν τους αντιφρονούντες. Η διαδικασία του πραξικοπήματος προβλέπει συγκεκριμένα βήματα.
Οι πραξικοπηματίες πρέπει να συλλάβουν πρώτα απ’ όλα τον πρωθυπουργό, τους υπουργούς και τα υπόλοιπα μέλη της κυβέρνησης ώστε να δημιουργηθεί ένα κενό εξουσίας. Ο περιορισμός της εκτελεστικής εξουσίας οφείλει να είναι άμεσος προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα ενός διαγγέλματος που θα κινητοποιήσει μεγάλη μερίδα του πληθυσμού.
Οι στασιαστές οφείλουν επίσης συχνά να συλλάβουν τους ηγέτες της αντιπολίτευσης, εφόσον δεν συμμετέχουν στο πραξικόπημα. Η καταδίκη του κινήματος από τους υπόλοιπους πολιτικούς ή κομματικούς σχηματισμούς ενδέχεται να αποβεί μοιραία για τους συνωμότες. Η ελαχιστοποίηση της αντίδρασης αποτελεί έναν πρωταρχικό στόχο σε ανάλογες περιπτώσεις.
Οι πραξικοπηματίες πρέπει να καταλάβουν άμεσα το κοινοβούλιο, τα αεροδρόμια, τις κυβερνητικές υπηρεσίες, τις κεντρικές οδικές αρτηρίες, τις μεγαλύτερες πλατείες, τις σημαντικότερες γέφυρες. Οι κινηματίες οφείλουν να νεκρώσουν την κυκλοφορία, να ερημώσουν τους δρόμους, να επιβάλουν απαγόρευση κυκλοφορίας κτλ.
Οι πραξικοπηματίες πρέπει να καταλάβουν ταυτόχρονα όλους τους ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς για να ποδηγετήσουν την ενημέρωση. Οι συνωμότες οφείλουν να χρησιμοποιήσουν τα φιλικά ΜΜΕ για να εγκαινιάσουν μια άμεση προπαγανδιστική εκστρατεία. Οι στασιαστές πρέπει να φιμώσουν, αντίθετα, τα εχθρικά μέσα για να εξαλείψουν τις ανεπιθύμητες φωνές.
Οι κινηματίες οφείλουν να «ρίξουν» παράλληλα το internet για να ελέγξουν τα social media.
Οι πραξικοπηματίες πρέπει να εξουδετερώσουν την αμεσότητα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, που αποτελούν ένα από τα πιο δημοκρατικά εργαλεία μαζικής επικοινωνίας. Οι συνωμότες οφείλουν να χειραγωγήσουν τις online δημοσιογραφικές σελίδες για να περιορίσουν την ενημέρωση.
Οι στασιαστές πρέπει να νεκρώσουν επιπροσθέτως τις τηλεπικοινωνίες για να αυξήσουν τις πιθανότητες επιτυχίας. Οι κινηματίες οφείλουν να περιορίσουν τις ειδήσεις που αφορούν το πραξικόπημα για να ελαχιστοποιήσουν τις συντονισμένες αντιδράσεις των πολιτών, για να περιορίσουν τη διαρροή ανεπιθύμητων πληροφοριών, για να ελέγξουν την ενημέρωση εντός κι εκτός των τειχών.
Η συγκεκριμένη περιγραφή είναι, βέβαια, σχηματική. Θα μπορούσαν να προστεθούν αρκετοί παράγοντες που διαφέρουν από χώρα σε χώρα, από τόπο σε τόπο, από καθεστώς σε καθεστώς. Οι συνωμότες αδιαφόρησαν, ωστόσο, για τα διδάγματα της ιστορίας. Οι πραξικοπηματίες επέδειξαν σημαντικότατες οργανωτικές αδυναμίες που καθόρισαν την έκβαση του κινήματος.
Οι στασιαστές περιφρόνησαν επίσης τις σύγχρονες επικοινωνιακές δυνατότητες που μπορούν να κινητοποιήσουν άμεσα τις μάζες. Υποτίμησαν τον λαό, εφάρμοσαν μια παρωχημένη συνταγή, απέτυχαν παταγωδώς.
Η ιστορική κι η δημοσιογραφική έρευνα θα αναλύσουν διεξοδικά τις τελευταίες εξελίξεις. Το πραξικόπημα επισφράγισε, εντούτοις, ορισμένες παραδοχές: καμία κυβέρνηση δεν πρέπει να επαναπαύεται, οι πολίτες οφείλουν να επαγρυπνούν, οι λαοί μπορούν τελικά να νικήσουν τα άρματα.
*ιστορικός, δρ Δημοσιογραφίας και ΜΜΕ του ΑΠΘ
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας