Μεταρρύθμιση στην Παιδεία αλλά και αύξηση πόρων

Είναι από κάθε άποψη χρήσιμος ο «Εθνικός Διάλογος για την Παιδεία» και ευχόμαστε να καταλήξει σε αποτέλεσμα, ώστε να γίνει μια ουσιαστική μεταρρύθμιση στην εκπαίδευση, που είναι αναγκαία.

Μια εγγύηση για τη θετική εξέλιξη του Διαλόγου είναι ο πρόεδρος της επιτροπής του, ομότιμος καθηγητής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Αντώνης Λιάκος, που ανήκει στις γενιές των νεολαίων των προδικτατορικών αγώνων για την Παιδεία με κορυφαία την κινητοποίηση όλων των φοιτητών, σπουδαστών και μαθητών της χώρας με σύνθημα «15% στην Παιδεία» και «Προίκα στην Παιδεία και όχι στη Σοφία».

Κατέληξαν οι αγώνες εκείνοι στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του κορυφαίου παιδαγωγού Ευάγγελου Παπανούτσου και στη δωρεάν παιδεία για όλους που εφαρμόστηκε το 1964 από την κυβέρνηση της Ενώσεως Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου.

Η δωρεάν παιδεία ήταν και παραμένει μια μεγάλη κατάκτηση. Μέχρι τη μεταρρύθμιση Παπανούτσου οι μαθητές των δημόσιων Δημοτικών Σχολείων και των Γυμνασίων πλήρωναν μια εισφορά κατά την εγγραφή τους κάθε χρόνο, ενώ οι φοιτητές πλήρωναν δίδακτρα για κάθε έτος σπουδών που το ύψος τους έφτανε τους δύο μηνιαίους μέσους μισθούς υπαλλήλου.

Επίσης αγόραζαν τα συγγράμματα των καθηγητών -ο βιβλιοπώλης σημείωνε το όνομα του αγοραστή φοιτητή για να ενημερώσει τον καθηγητή- και πλήρωναν στους καθηγητές εξέταστρα 50 δραχμές για κάθε μάθημα. Αγώνες έγιναν για να δοθεί στους φοιτητές μειωμένο εισιτήριο στις συγκοινωνίες. Πριν από το 1964 δεν ήταν εύκολο να σπουδάσουν τα παιδιά μιας λαϊκής ή αγροτικής οικογένειας με χαμηλό εισόδημα.

Πολλοί φοιτητές, ιδίως προερχόμενοι από την επαρχία, που είχαν αυξημένα έξοδα, αναγκάζονταν να δουλέψουν παραμελώντας τις σπουδές τους. Ετσι δημιουργήθηκαν οι στρατιές των λεγόμενων «αιώνιων» φοιτητών. Ο καθηγητής Αντώνης Λιάκος στη συνέντευξή του στην «Εφημερίδα των Συντακτών» (12-1-2016) ανέφερε: «Στη μεταπολεμική Ευρώπη του κοινωνικού κράτους, καθώς και στην Ελλάδα μετά το 1964 επιχειρήθηκε ένα άνοιγμα και δόθηκε η δυνατότητα και σε παιδιά λαϊκών τάξεων να σπουδάσουν. Ούτε εγώ δεν θα σπούδαζα χωρίς τη μεταρρύθμιση Παπανούτσου».

Η δωρεάν δημόσια Παιδεία είναι μια μεγάλη κατάκτηση, που δεν παζαρεύεται. Και όμως, με ασυγχώρητη επιπολαιότητα ο βουλευτής Θεσσαλονίκης του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξανδρος Τριανταφυλλίδης, μετέχοντας στον διάλογο για την Παιδεία με δύο άρθρα του στην εφημερίδα «Αυγή», πρότεινε να επιβληθεί «συνδρομή» 600 ευρώ τον χρόνο ανά μαθητή κατά μέσο όρο, με στόχο «οι μαθητές να καλύπτουν όλες τις μαθησιακές τους ανάγκες, και όχι μόνο, μέσα στο σχολείο», για να μην καταφεύγουν στα φροντιστήρια.

Το υπουργείο Παιδείας καλώς έπραξε και αντέδρασε αμέσως απορρίπτοντας την πρόταση Τριανταφυλλίδη. Κανείς δεν αμφισβητεί ότι η δημόσια Παιδεία έχει ανάγκες, που πρέπει να καλυφθούν με αύξηση της χρηματοδότησής της, όχι βέβαια με δίδακτρα, με συνδρομές των οικογενειών των μαθητών ή και φορολογικές επιβαρύνσεις, αλλά από άλλες πηγές.

Είναι απορίας άξιο που και στη σημερινή κυβέρνηση όλοι για την επίλυση προβλημάτων προτείνουν φορολογικές επιβαρύνσεις και κανείς δεν αναζητεί κάλυψη αναγκών με χρηματοδότηση από άλλες πηγές. Για παράδειγμα, μέρος των σημερινών αναγκών της εκπαίδευσης και της συντήρησης των σχολείων θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε κάθε στέγη σχολείου.

Θα μπορούσαν οι δήμοι να αναλάβουν αυτό το έργο και με προσφορές δημοτών τους. Ενδιαφέρουσες προτάσεις για την εξοικονόμηση πόρων με την αξιοποίηση της περιουσίας εκπαιδευτικών ιδρυμάτων έχει διατυπώσει στη συνέντευξή του ο καθηγητής Αντώνης Λιάκος.

Με την ευκαιρία του «Εθνικού Διαλόγου για την Παιδεία» θα μπορούσα να διατυπώσω μια πρόταση, κατά τη γνώμη μου χρήσιμη, διότι ήδη εφαρμόζεται σε πολλές χώρες με θετικά αποτελέσματα.

Είναι κοινή διαπίστωση ότι σήμερα ένας απόφοιτος Γενικού Λυκείου, έπειτα από 12 χρόνια στα θρανία, είναι ουσιαστικά ανεπάγγελτος, δηλαδή δεν μπορεί να κάνει καμιά δουλειά ειδικότητας, παρά μόνο να γίνει σερβιτόρος ή πωλητής σε κατάστημα ή ανειδίκευτος εργάτης σε οικοδομή κ.λπ. Αν όμως όλα τα Λύκεια ήταν Επαγγελματικά και μάλιστα συνδεδεμένα με πανεπιστημιακές σχολές, ο απόφοιτος θα είχε επάγγελμα και ανοιχτό τον δρόμο να γίνει επιστήμονας στην ειδικότητα που επιθυμεί με την εισαγωγή του στο Πανεπιστήμιο.

Παραδείγματα: Ο απόφοιτος Γυμνασίου που θέλει να γίνει γιατρός εγγράφεται σε Λύκειο για παραϊατρικά επαγγέλματα, οπότε μετά την αποφοίτησή του μπορεί να εργαστεί ή να φοιτήσει στην Ιατρική Σχολή σε ανάλογη ειδικότητα. Ενας που θέλει να γίνει αρχιτέκτονας ή πολιτικός μηχανικός ή τοπογράφος εγγράφεται σε Λύκειο για να σπουδάσει εργοδηγός, σχεδιαστής κ.λπ. και μετά την αποφοίτησή του να συνεχίσει στο Πολυτεχνείο ή να εργαστεί αμέσως.

Το ίδιο μπορεί να γίνει με όλα τα επαγγέλματα. Τα εφόδια για την άσκησή τους θα μπορούσε να αποκτήσει ο απόφοιτος Λυκείου, ώστε να είναι σε θέση να εργαστεί ή και να συνεχίσει για ανάλογες σπουδές σε Ανώτατη Σχολή.

Η λύση του Επαγγελματικού Λυκείου θα περιόριζε και τη φυγή στο εξωτερικό των αποφοίτων της Μέσης Εκπαίδευσης που δεν πετυχαίνουν στις εξετάσεις για την εισαγωγή τους σε πανεπιστημιακή σχολή του εσωτερικού. Η επαγγελματική εκπαίδευση χρειάζεται μεταρρύθμιση εκσυγχρονισμού, για να καλυφθούν προπαντός και νέα επαγγέλματα και ειδικότητες που δημιουργήθηκαν με την πρόοδο της τεχνολογίας.

Δεν θα πρέπει, ωστόσο, να εγκαταλειφθούν και οι κλασικές σπουδές, οι οποίες έχουν παραμεληθεί, με άμεση συνέπεια να μένει αναξιοποίητη η ανεκτίμητης αξίας εθνική κληρονομιά. Αναξιοποίητος, άλλωστε, παραμένει και ο φυσικός πλούτος της ευλογημένης αυτής χώρας, την οποία έχει παραμελήσει η ανικανότητα των κυβερνητών της.