Οι τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι άφησαν πίσω τους νεκρούς και τραυματίες, μια χώρα σε καθεστώς σοκ και τρόμου, μια Ευρώπη άφωνη και την «πολιτισμένη Δύση» σε κατάσταση υστερίας.
Το χτύπημα της 13ης Νοεμβρίου στην καρδιά της πόλης που συμβολίζει την Ευρώπη του Διαφωτισμού, την Ευρώπη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και της δημοκρατίας, είναι ο ανατριχιαστικά πένθιμος ήχος μιας καμπάνας που, ενώ χτύπαγε εδώ και καιρό, τώρα ο ήχος της είναι τόσο διαπεραστικός που κανείς δεν έχει δικαίωμα να αγνοήσει. Στο πένθος συνήθως προσευχόμαστε, στο μεγάλο πένθος όμως χρειάζεται να σκεφτούμε.
Οι επιθέσεις της 13ης Νοεμβρίου σε χώρους συνάθροισης απλών ανθρώπων, χωρίς καμιά συμβολική αξία (οικονομικά ή πολιτικά κέντρα εξουσίας), αποκαλύπτουν ένα πρόσωπο ακραίας βαρβαρότητας, αποκαλύπτουν την πρόθεση της βίαιης εξοικείωσης της μάζας πια με τον τρόμο, της βίαιης εξοικείωσης με την τυφλή, ωμή τιμωρία που επικαλείται έναν «κόσμο του καλού» εναντίον του «κόσμου του κακού» (ευρωπαϊκού).
Με αυτήν όμως τη «γλώσσα της τιμωρίας», με αυτήν την ισοπεδωτική «γλώσσα των διαφορετικών κόσμων και πολιτισμών», της οποίας ακραία έκφραση αποτελεί το «Ισλαμικό κράτος», έμαθε να εξοικειώνεται η Ευρώπη και η «Δύση» εδώ και καιρό.
Με αυτήν τη «γλώσσα», στο όνομα της οποίας καταργήθηκαν οι πολιτικές-ιδεολογικές, οι ταξικές και κοινωνικές διαφοροποιήσεις –αυτές που συνιστούν τη βάση του ευρωπαϊκού πολιτισμού-, συνομιλεί τις τελευταίες δεκαετίες η ίδια η Ευρώπη, η ίδια η «Δύση», κατ’ αρχάς με τον υπόλοιπο κόσμο και την τελευταία δεκαετία και με τον «δικό της κόσμο».
Η δημοκρατικοφανής χρήση αυτής της γλώσσας –έργω και πράξει- οδήγησε στην κατάρρευση κατ’ αρχάς της Μέσης Ανατολής, έχει οδηγήσει σε απόγνωση τις «χώρες του Νότου», της ίδιας της Ευρώπης επίσης.
Πράγματι, ας αναλογιστούμε έξω από εύκολα σχήματα γιατί και πώς κατέρρευσε η Μέση Ανατολή, και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό για πρώτη φορά μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Γιατί δεν ενισχύθηκαν στη Μέση Ανατολή οι πυρήνες δημοκρατίας (Κομπάνι) που διαμόρφωναν τις προϋποθέσεις για αντιμετώπιση της βαρβαρότητας του «Ισλαμικού κράτους»;
Ας αναλογιστούμε τι σημαίνει για τη δημοκρατία η στοχοποίηση –και μάλιστα στο όνομά της- πολιτισμών και κοινωνιών, τι σημαίνει ο θρησκευτικός, ο πολιτισμικός ή ο οικονομικός κατακερματισμός που εμπεριέχει ρατσισμό και εθνικισμό.
Ας αναλογιστούμε γιατί σ’ αυτήν την Ευρώπη η δημοκρατική έκφραση της βούλησης των λαών καταπατήθηκε με το πρόσχημα της διακυβερνητικής «δημοκρατίας».
Ας αναλογιστούμε τι σημαίνει για τις ευρωπαϊκές αξίες όταν οι κοινωνίες αντιμετωπίζουν εκβιαστικά διλήμματα (ή αυτόματος θάνατος ή χαμοζωή;). Ας αναλογιστούμε, τέλος, τι σημαίνει για την Ευρώπη η επιβολή μιας ιδεολογίας (της νεοφιλελεύθερης) ως «οδού σωτηρίας» για όλες τις κοινωνίες.
Τα θύματα του Παρισιού είναι ο αποτρόπαιος πλέον καθρέφτης μέσα στον οποίο καθρεφτίζονται τα θύματα των ναυαγίων του Αιγαίου, τα θύματα των βομβαρδισμών σε όλη τη Μέση Ανατολή, αλλά και τα θύματα από τους οικονομικούς εκβιασμούς.
Είναι ο αποτρόπαιος καθρέφτης που έχει φτιαχτεί από την ανοχή απέναντι σε μια διάχυτη και ύπουλη νοοτροπία δημοκρατικοφανούς αυταρχισμού, που άλλοτε υψώνει τείχη, άλλοτε στοχοποιεί κοινωνίες και άλλοτε ανθρώπους.
Αυτός ο ύπουλος αυταρχισμός χρησιμοποιεί διάφορα νομιμοποιητικά τερτίπια (στο όνομα του πολιτισμού, στο όνομα της τάξης και της ασφάλειας, στο όνομα της οικονομικής σταθερότητας ή της οικονομικής ανέχειας, στο όνομα του έθνους, στο όνομα…) και σπρώχνει στον Καιάδα της Ιστορίας κοινωνίες, ανθρώπους και κράτη.
Ενας άλλος κίνδυνος ωστόσο σ’ αυτήν τη φάση είναι ο συμψηφισμός: «αφού το γαλλικό κράτος συνέβαλε στην κρίση της Μέσης Ανατολής, ας το πληρώσουν οι πολίτες του». Τέτοιοι συμψηφισμοί νομιμοποιούν από άλλο δρόμο τη «γλώσσα της εκδίκησης και της τιμωρίας», τη γλώσσα δηλαδή που υπονομεύει τη δημοκρατία. Επιτρέπουν συγχρόνως από την ανάποδη στα φασιστικά μορφώματα τύπου Χρυσής Αυγής να ανοίξουν «πόλεμο πολιτισμών».
Οπως υπενθυμίζει και η επέτειος του Πολυτεχνείου, τα θύματα δικαιώνονται με περισσότερη δημοκρατία, με περισσότερη Ελευθερία, Ισότητα και Αδελφότητα. Ομως η Ελευθερία, η Ισότητα και η Αδελφότητα απαιτούν σκέψη, κουράγιο, θάρρος και αλληλεγγύη. Καμιά ανοχή στον εκφασισμό που καταστρέφει ανθρώπους και κοινωνίες.
* αναπληρώτρια υπουργός Παιδείας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας