Σχέδια με μολύβι

Περίανδρος: Μελέτη το παν.

Πυθαγόρας: Λόγιζε προ έργου.

Απελλής: Nulla dies sine linea. Ούτε μέρα χωρίς γραμμή.

Publilius Syrus: Malum consilium quod mutari non potest. Κακό είναι το σχέδιο που δεν διορθώνεται.

-Μπορείς να κάνεις σπουδαία ζωγραφική μ` ένα μολύβι και ένα χαρτί.

-Σχεδίασε τον κόσμο σου μ` ένα μολύβι.

-Η ζωγραφική είναι μια γραφή που διαβάζεται απ` όλους.

Το σχέδιο με μολύβι είναι ίσως το πιο άμεσο και καθαρό μέσο έκφρασης στον κόσμο της τέχνης. Με ένα μολύβι και ένα χαρτί, έχεις στο χέρι σου όλα τα εργαλεία για να δημιουργήσεις, να μεταφέρεις τις σκέψεις σου, να αποτυπώσεις εικόνες και συναισθήματα. Η  ευκολία του μολυβιού δίνει ελευθερία και καθαρότητα στην τέχνη, καθώς δεν υπάρχει τίποτα πιο αυθεντικό από τη γραμμή που σχεδιάζεται με το χέρι, χωρίς να απαιτούνται τεχνολογικά μέσα ή άλλα εφόδια και  εργαλεία. Κάθε γραμμή είναι ένα βήμα, κάθε φωτοσκίαση μια λεπτομέρεια που κάνει τη δημιουργία πιο ζωντανή.

Η φράση του Απελλή, «ούτε μια μέρα χωρίς γραμμή», αντικατοπτρίζει την  ανάγκη του καλλιτέχνη για άσκηση και εξερεύνηση. Με αυτή την απλή και ταυτόχρονα βαθιά δήλωση, ο Απελλής τονίζει την αξία της καθημερινής προσπάθειας, της αδιάκοπης δημιουργικής δράσης. Το «τράβηξε μια γραμμή» δεν είναι απλά μια συμβουλή για άσκηση, αλλά και για πνευματική τροφή: κάθε μέρα πρέπει να δημιουργούμε κάτι, να προχωράμε, να βελτιωνόμαστε. Για τον καλλιτέχνη, η γραμμή είναι η αρχή κάθε έργου, η αφετηρία μιας αέναης αναζήτησης για την τελειότητα και την έκφραση. Η αξία αυτής της προσέγγισης είναι ότι με το μολύβι και τη γραμμή, δεν περιορίζεσαι σε τεχνικά ή εικαστικά όρια, αλλά ανοίγεις νέες διαδρομές στο να εκφράσεις ότι νιώθεις και σκέφτεσαι. Όπως ο ποιητής την ώρα που περπατά ή πίνει ένα καφέ σημειώνει σ` ένα χαρτάκι μια λέξη ή ένα στίχο έτσι και ο εικαστικός με μία γραμμή επισημαίνει ένα έργο που το βλέπει μπροστά του ή το σκέφτηκε. Πόσες φορές δεν στάθηκα μπροστά σ` ένα έργο τέχνης ή σ` ένα έκθεμα μουσείου και τράβηξα δυο τρεις γραμμές στο μπλοκάκι μου! Και να που μαζεύτηκαν χιλιάδες τέτοια σχεδιάκια, πολύτιμα τεκμήρια μιας πορείας.

Τo σχέδια με μολύβι ειδικά όταν πρόκειται για πορτραίτα, έχουν μια μοναδική δύναμη και βάθος. Η έλλειψη χρώματος επιτρέπει στην έκφραση και στις λεπτομέρειες του προσώπου να αναδειχθούν με πιο έντονο τρόπο. Το παιχνίδι με το φως και τις σκιές στο μολύβι προσφέρει μια εξαιρετική αίσθηση βάθους και συναισθήματος για ένα εκφραστικό και ρεαλιστικό πρόσωπο. Η τέχνη του υπερβαίνει την τέχνη της φωτογραφίας αφού μια γραμμή από το χέρι του δημιουργού αλλάζει τα πάντα.

Η τεχνική του σκιτσαρίσματος με μολύβι επιτρέπει να αποτυπωθούν οι λεπτές διαφοροποιήσεις στις σκιές του προσώπου, όπως οι ρυτίδες γύρω από τα μάτια, η υφή του δέρματος, αλλά και τα πιο λεπτά χαρακτηριστικά, όπως τα φρύδια, τα χείλη και τα μαλλιά. Όλα αυτά μαζί δημιουργούν μια ισχυρή αίσθηση ζωής και συναισθηματικής φόρτισης. Στην περίπτωση ενός εκφραστικού προσώπου, ο καλλιτέχνης μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτές τις σκιές για να ενισχύσει την ένταση του συναισθήματος που αποπνέει το πορτραίτο.

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά  του σχεδίου είναι η σωστή ισορροπία μεταξύ σκούρων και ανοιχτών περιοχών, έτσι ώστε το πρόσωπο να μοιάζει ζωντανό και εκφραστικό.  Το μολύβι γίνεται το μέσο που ενισχύει την αίσθηση της κίνησης και της συναισθηματικής έντασης μέσα από τις αντιθέσεις.

Ο καλλιτέχνης γνωρίζει την  τεχνική της σκίασης. Δημιουργεί  απαλές σκιές και βαθμιδωτές μεταβάσεις στην επιφάνεια του προσώπου.  Κάνει  χρήση διαφορετικών σκληρότητων μολυβιών: Τα μαλακότερα μολύβια (π.χ. 6B) δίνουν πιο σκούρες, πλούσιες σκιές, ενώ τα σκληρότερα (π.χ. 2H) χρησιμοποιούνται για πιο λεπτομερείς γραμμές και για τη δημιουργία φωτεινών περιοχών. Με την εναλλαγή αυτών των μολυβιών  επιτυγχάνει μια εξαιρετική αντίθεση.

Υπάρχουν  σχέδια  του Αλέκου Φασιανού με την τεχνική Blending  (τεχνική ανάμειξης των χρωμάτων μετά την εφαρμογή τους στην επιφάνεια ζωγραφικής, που δίνει εκπληκτικές διαβαθμίσεις) με σφουγγαράκι, βαμβάκι ή μαλακό πανί, για να αναμίξει τις σκιές και να δώσει  ομαλές, φυσικές μεταβάσεις ανάμεσα στις σκοτεινές και φωτεινές περιοχές. Αυτό βοηθάει  να διατηρηθεί η υφή του έργου, χωρίς απότομες γραμμές που θα μπορούσαν να χαλάσουν την εκφραστικότητα του σχεδίου.

1*. Αρχιτέκτων. Ιστορικός Αρχιτεκτονικής. Ιστορικός Τέχνης.

2*. Αφιερωμένο στους δασκάλους και φίλους  που μου δίδαξαν  σχέδιο: Μανόλη Κορρέ,  Αργύρη Πετρονώτη, Χαράλαμπο Μπούρα, Δημήτρη Αντωνακάκη, Νίκο Εγγονόπουλο, Αλέκο Φασιανό,  Γιώργο Χουλιαρά, Κυριάκο Ρόκο, Θόδωρο Παπαγιάννη,  Απόστολο Φανακίδη, Βλάσση Κανιάρη, Γιώργο Μήλιο,  Σωτήρη Σόρογκα, Ζέτα Ζωγράφου..