Το ρήγμα που δημιουργήθηκε ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ενωση δεν είναι ένα συγκυριακό επεισόδιο. Αποτυπώνει την κρίση στρατηγικής που εμφανίζουν και οι δύο. Οι μεν ΗΠΑ επιχειρούν να την αντιμετωπίσουν με ιταμό τρόπο, η δε Ε.Ε. έχει βρεθεί σε πολιτική παραζάλη. Οι ΗΠΑ επιχειρούν να στηρίξουν την παγκόσμια ηγεμονία τους η οποία αμφισβητείται και υποχωρεί. Η κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ-Ε.Ε. είναι το σύμπτωμα.
Το δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό και ως ανταλλακτικό ισοδύναμο υποχωρεί. Το δολάριο αποτελεί διαχρονικά την αιχμή της παγκόσμιας ηγεμονίας των ΗΠΑ. Οι πολιτικές ηγεσίες της επιδιώκουν να το στηρίξουν με ιδιαίτερη επιθετικότητα, πολιτικά, οικονομικά αλλά και στρατιωτικά. Ωστόσο η επιθετικότητά τους επιφυλάσσει πολλαπλούς κινδύνους για όλη την ανθρωπότητα.
Οι τελευταίες εξελίξεις, με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία, επιβεβαιώνουν τις σταθερές στρατηγικές επιδιώξεις των ΗΠΑ. Πάνω από όλα και πρώτα από όλα είναι η διατήρηση της παγκόσμιας ηγεμονίας τους. Οσο για τις σχέσεις ισοτιμίας με τους συμμάχους τους, μπροστά στη στρατηγική τους επιδίωξη, πετιούνται στον κουβά.
Θύμα αυτής της στρατηγικής των ΗΠΑ είναι σήμερα και η Ε.Ε.
Η Ε.Ε. έχει διαχρονικά παραχωρήσει την αυτονομία της στις ΗΠΑ. Η στρατηγική αυτή την έχει οδηγήσει σε πολιτική παραζάλη και σε στρατηγικό αδιέξοδο με πολλαπλές αρνητικές επιπτώσεις ακόμα σε χώρες που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της.
Ας πάρουμε τα πράγματα με μια σειρά.
Πριν από δεκαετίες στην Ε.Ε. αναδείχτηκε δίλημμα διεύρυνση ή εμβάθυνση. Πορεύτηκε στην αρχή συνδυάζοντας αυτούς τους δύο στρατηγικούς στόχους με αποτέλεσμα να ενισχυθούν θεσμοί και πολιτικές που ενίσχυσαν το κοινωνικό κράτος και τους δημοκρατικούς θεσμούς.
Σε κάποια φάση κυριάρχησε η στρατηγική της διεύρυνσης έναντι της εμβάθυνσης. Αποτέλεσμα, το κοινωνικό κράτος και η αντίληψη περί δημοκρατίας να υποχωρούν σε μια σειρά χώρες. Ο φιλελευθερισμός έγινε δόγμα σε τέτοιο βαθμό και κυριάρχησε με το ρητό There Is Nο Alternative (TINA). Δηλαδή δεν υπάρχει εναλλακτική. Επιχειρήθηκε να διαμορφωθεί ένα νέο συνταγματικό πλαίσιο το οποίο θα θεσμοθετούσε τον νεοφιλελευθερισμό ως κεντρικό χαρακτηριστικό των θεσμών της Ε.Ε.
Η πρόταση Συντάγματος απορρίφθηκε με δημοψήφισμα στη Γαλλία και την Ολλανδία. Επειτα από αυτό το στραπάτσο το σχέδιο αποσύρθηκε. Ωστόσο οι κυρίαρχες δυνάμεις συνέχισαν να πορεύονται με το δικό τους δόγμα. Κύριο χαρακτηριστικό της στρατηγικής τους, η διεύρυνση. Θεωρούσαν και θεωρούν ότι έτσι διευρύνεται η εσωτερική αγορά της Ε.Ε και ενισχύεται ο ρόλος της στην παγκόσμια ισορροπία.
Ο,τι δεν πέτυχαν με το σχέδιο Συντάγματος, το επανέφεραν με τη συμφωνία του Μάαστριχτ. Επέβαλαν το Σύμφωνο Σταθερότητας. Θέσπισαν κανόνες λιτότητας με αιχμή του δόρατος τις νεοφιλελεύθερες δοξασίες.
Οι συνέπειες και η ταξική αναλγησία τους έχουν αναδειχθεί.
Επεξεργάστηκαν μαζί με τις ΗΠΑ τη συμφωνία ΤΤΙΡ. Αυτή θα ανέτρεπε όλες τις νόρμες του κοινωνικού κράτους και τις πρόνοιες για την προστασία του περιβάλλοντος. Επρόκειτο για συμφωνία η οποία, σε συνδυασμό με τη συμφωνία CETA, θα επέβαλλε ένα ενιαίο περιβάλλον φιλελευθερισμού στο τρίγωνο ΗΠΑ-Ε.Ε.-Καναδάς. Η CETA ήταν σχέδιο συμφωνίας της Ε.Ε. με τον Καναδά, παρόμοιο με την ΤΤΙΡ. Αντίστοιχη συμφωνία υπήρχε και ανάμεσα στις ΗΠΑ και τον Καναδά.
Την προοπτική αυτή την είχαν στηρίξει δημοκρατικοί και συντηρητικοί των ΗΠΑ και συντηρητικοί και σοσιαλδημοκράτες της Ε.Ε.
Για να φρεσκάρουμε τη μνήμη μας, να θυμίσουμε ότι οι διαπραγματεύσεις ήταν μυστικές από το Ευρωκοινοβούλιο και από τα κράτη-μέλη για να αποφευχθούν αντιδράσεις. Μία από τις ρυθμίσεις προέβλεπε τη δυνατότητα να εγκαθίστανται επιχειρήσεις σε όποια περιοχή ήθελαν με το δικαίωμα να λειτουργούν με τις προϋποθέσεις της χώρας προέλευσης. Αυτό σήμαινε ότι στην Ευρώπη θα μπορούσαν να εγκαθίστανται επιχειρήσεις των ΗΠΑ χωρίς να τηρούν τις προδιαγραφές του κοινωνικού κράτους και τους περιβαλλοντικούς περιορισμούς της Ε.Ε. Ούτε αυτή η προσπάθειά τους πέτυχε. Υπήρξαν μεγάλες λαϊκές κινητοποιήσεις. Ηταν κατακτημένη η συνείδηση στους λαούς των χωρών της Ε.Ε. ότι κινδυνεύει το κοινωνικό κράτος.
Ολες αυτές οι στρατηγικές επιλογές επεδίωκαν τη θεμελίωση της παγκόσμιας κυριαρχίας, οικονομικής και ιδεολογικής, του νεοφιλελευθερισμού, με ηγέτιδα δύναμη τις ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ ηγήθηκαν και στον πόλεμο για τη στήριξη της Ουκρανίας. Το ποιος πληρώνει το μάρμαρο το έχουν καταλάβει πλέον όλοι. Ο λαός της Ουκρανίας και οι λαοί της Ε.Ε.
Σήμερα όμως η Ε.Ε. βρίσκεται σε υπαρξιακό δίλημμα. Θα αλλάξει στρατηγικό δόγμα ή θα κινδυνεύσει με αποσύνθεση;
Θα είναι δημοκρατική ή θα σέρνει το κουφάρι της στο επιθετικό άρμα των ΗΠΑ; Μεγάλες χώρες της Ε.Ε. με αφετηρία τις προτάσεις Ντράγκι επιλέγουν να μετατρέψουν την οικονομία της σε οικονομία του πολέμου. Αυτό όμως δεν μπορεί να είναι το όραμα της Ευρώπης.
Οι δημοκρατικές δυνάμεις έχουν ολιγωρήσει. Δεν έχουν αξιοποιήσει το τεράστιο αντι-παγκοσμιοποιητικό κίνημα. Δεν φρόντισαν να του δώσουν ένα θετικό όραμα. Τώρα όμως η Ιστορία δεν θα είναι επιεικής. Ολοι και όλες έχουμε αυτή την υποχρέωση και την ευθύνη απέναντι στην Ιστορία και στις γενιές που θα μας διαδεχτούν. Εχουμε την ευθύνη να δώσουμε ένα νέο όραμα στους λαούς της Ευρώπης. Να ανακαλύψουμε τη στρατηγική της εμβάθυνσης. Να καλύψουμε το τεράστιο δημοκρατικό έλλειμμα.
Να προχωρήσουμε σε γενναία δημοκρατική θεσμική ανασυγκρότηση και να ξεκινήσουν άμεσα οι διεργασίες για:
1. Νέα δημοκρατική και κοινωνικά δίκαιη Χάρτα Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, υποχρεωτική ως θεμελιώδες δίκαιο, ενσωματωμένη στο εθνικό δίκαιο, σε όλα τα κράτη-μέλη.
2. Νέα συνταγματική συνθήκη, που θα θεμελιώνει την αλληλεγγύη, την κοινωνική δικαιοσύνη, τη δημοκρατία και τη διαφάνεια.
3. Ενίσχυση των εθνικών Κοινοβουλίων, του Ευρωκοινοβουλίου και του ρόλου των περιφερειών.
4. Ενοποίηση της εξωτερικής πολιτικής με σχέδιο για την υπεράσπιση της ειρήνης και της ισότιμης συνεργασίας με όλες τις χώρες του πλανήτη.
5. Τραπεζική ενοποίηση με ενίσχυση χρηματοδοτικών φορέων ειδικού σκοπού και δημόσια παρέμβαση.
Αμεσα είναι απαραίτητο να προχωρήσει η Ε.Ε. τώρα σε:
1. Ακύρωση του Συμφώνου Σταθερότητας.
2. Ισχυρή δημόσια παρέμβαση στο χρηματοπιστωτικό σύστημα.
3. Αμοιβαιοποίηση της πιστοληπτικής δυνατότητας των χωρών-μελών και ενιαία αντιμετώπιση του χρέους, ώστε να διασφαλίσουμε ίσες προϋποθέσεις ανταγωνιστικότητας σε όλες τις χώρες-μέλη της Ενωσης.
4. Ισχυρή δημόσια παρέμβαση για τη διασφάλιση των θεμελιωδών κοινωνικών αγαθών.
Αν δεν δράσουμε άμεσα, οι συνέπειες θα είναι ανεπανόρθωτες. Οχι άλλες πληγές στο σώμα της Γηραιάς Ηπείρου. Ενα νέο δημοκρατικό όραμα για τους λαούς της Ευρώπης είναι αναγκαίο τώρα.
* Στέλεχος ΣΥΡΙΖΑ, πρώην πρόεδρος Οικονομικού Επιμελητηρίου της Ελλάδας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας