Οι ευθύνες για την κρίση

Τι μπορεί να σημαίνουν τα παραπάνω; Πολλές οι αναγνώσεις του προβλήματος ως γνωστόν. Και απ’ αυτές διάλεξα μία μάλλον παραμελημένη που θα τη χαρακτήριζα «ιστορική». Ή, αλλιώς, το γιατί και πώς φτάσαμε εδώ που φτάσαμε. Πιάνοντας το αφηγηματικό νήμα από την αρχή του, τα δύο κόμματα εξουσίας που κυριάρχησαν στα πενήντα χρόνια της Μεταπολίτευσης δεν μοιράστηκαν εξίσου τις ευθύνες για τη χρεοκοπία και τα απανωτά μνημόνια. Τη νύφη όμως την πλήρωσε μόνο το ΠΑΣΟΚ. Ισως γιατί η βόμβα έσκασε στα χέρια του Γιώργου Παπανδρέου. Και σίγουρα επειδή κάποιες ατυχείς δηλώσεις του, όπως «λεφτά υπάρχουν», και η περιβόητη ατάκα του Πάγκαλου ότι «όλοι μαζί τα φάγαμε» επέτειναν αυτή την εντύπωση. Πάνω από όλα όμως, εκείνο που μέτρησε ήταν η εκ πρώτης όψεως παράδοξη στάση της Αριστεράς να αποσιωπήσει τις ολοφάνερες αμαρτίες της Νέας Δημοκρατίας. Οι οποίες ήταν τεράστιες. Οι γνωστές παθογένειες (Greek statistics και άλλα ανατριχιαστικά παρόμοια) επιταχύνθηκαν και πέρασαν κάθε όριο όταν ο Κώστας Καραμανλής βρισκόταν στο Μαξίμου.

Παράδοξη η κίνηση του ΣΥΡΙΖΑ αλλά όχι παράλογη. Κατ’ αρχάς, η στοχοποίηση και της Νέας Δημοκρατίας δεν θα απέφερε μεγάλα κέρδη στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά θα μετρίαζε την ενοχή του ΠΑΣΟΚ, οι οπαδοί του οποίου ήταν λογικό να βρουν καταφύγιο σε έναν χώρο που τον θεωρούσαν πολιτικά και ιδεολογικά όμορο. Διότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν προσπάθησε, και δεν θα μπορούσε, να καταργήσει τον δικομματισμό. (Εξαιρώ κάποιους που πίστεψαν ότι η έφοδος στον ουρανό έγινε πραγματικότητα.) Απλώς θέλησε να υποκαταστήσει το ΠΑΣΟΚ ως αριστερή εκδοχή στην πολιτική αρένα. Οπερ και εγένετο. Το ΠΑΣΟΚ λεηλατήθηκε. Θυμάμαι τις φωτογραφίες των άδειων και αραχνιασμένων γραφείων του άλλοτε κραταιού ΠΑΣΟΚ ανά την επικράτεια και τα κύματα των μελών του να προσχωρούν στον ΣΥΡΙΖΑ. Ηταν επόμενο. Τη δύση του πράσινου ήλιου διαδέχτηκε η κόκκινη αυγή. «Πρώτη φορά Αριστερά».

Στην αντίπερα κυανόλευκη όχθη δεν είχαμε κοσμογονικές ανακατατάξεις και εμφύλιους σπαραγμούς. Ο Κώστας Καραμανλής μετακόμισε στη Ραφήνα, όπου επί χρόνια στόμα είχε και μιλιά δεν είχε. Ο δε διάδοχός του, αφού στο «Ζάππειο Ενα» και «Ζάππειο Δύο» απέρριπτε τα μνημόνια, δεν δίστασε να τα δεχτεί όταν έγινε πρωθυπουργός. (Γιατί άραγε όλοι μιλάμε για την κωλοτούμπα του Αλέξη Τσίπρα και ξεχνάμε τον πρώτο διδάξαντα που ακούει στο όνομα Αντώνης Σαμαράς;) Η Νέα Δημοκρατία, όμως, σχετικά μιλώντας, διατήρησε τη συνοχή της παρά το γεγονός ότι τα ποσοστά στις εκλογές μειώθηκαν. Ο κορμός άντεξε και όταν ο ΣΥΡΙΖΑ με τα αβίαστα λάθη του πήρε την κατιούσα, η εξουσία πέρασε στα χέρια του Κυριάκου Μητσοτάκης. Και έκτοτε εκεί παραμένει.

Φυσικά, το μέλλον, ιδιαίτερα στην πολιτική, είναι άδηλο. Εκτός απροόπτου όμως, και σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, στις επόμενες εκλογές το ζητούμενο δεν θα είναι το ποιος θα κυβερνήσει τη χώρα αλλά ποιος θα αναδειχτεί αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Οσο παράξενο και να ακούγεται, τα πολυτάραχα τελευταία δεκαπέντε χρόνια ταρακούνησαν λιγότερο τη Δεξιά, όπως θα περίμενε κανείς, και περισσότερο την Αριστερά. Κι αυτό δεν θα αλλάξει αν οι λεγόμενες προοδευτικές δυνάμεις εμμείνουν στη λογική του «ώριμου φρούτου». Δηλαδή, να περιμένουν το στραβοπάτημα της κυβέρνησης, αντί να συνθέσουν το δικό τους σοβαρό και αξιόπιστο μήνυμα.

Και κάτι τελευταίο: τα κόμματα της αντιπολίτευσης αποφεύγουν να μνημονεύσουν την απάντηση στην ερώτηση «Ποιον θεωρείτε καταλληλότερο πρωθυπουργό;» όπου η απόσταση ανάμεσα στον Μητσοτάκη και όποιον έρχεται δεύτερος είναι τεράστια. Πώς εξηγείται αυτό; Μια ερμηνεία θα ήταν ότι και εκείνοι που του καταλογίζουν τα μύρια όσα δεν θα ήθελαν οι δικοί τους εκλεκτοί να κυβερνήσουν τη χώρα.

Πολιτική σχιζοφρένεια; Ισως. Ή μήπως επιφυλακτικότητα και μια τάση να κρατάμε πισινή; Στον νου έρχεται η λαϊκή ρήση: «Να τρώμε, να πίνουμε, να ’χουμε και τον νου μας». Μπορείτε να φανταστείτε ένα υπουργικό συμβούλιο με μέλη τον Παύλο Πολάκη, τον Γιάνη Βαρουφάκη και τη Ζωή Κωνσταντοπούλου;