Τις τελευταίες μέρες ο δημόσιος διάλογος πήρε λίγο χρώμα μνημονιακών παθών με αφορμή τη δημοσίευση των απομνημονευμάτων της Ανγκελα Μέρκελ με τίτλο «Ελευθερία» από το Μεταίχμιο. Ας σημειωθεί ότι το βιβλίο, μαζί με τη γερμανική έκδοση, κυκλοφόρησε ταυτόχρονα σε πάνω από 30 χώρες. Οπως πάντα, στην Ελλάδα αυτό που ενδιέφερε αυτούς που απεχθάνονται το διάβασμα -βιβλίο 750 σελίδων και διαστάσεων 15x23- είχε να κάνει με τη σπουδή τους να βγάλουν τίτλους από τις επίμαχες σελίδες 421-457 του σχετικού κεφαλαίου με τίτλο «Κρίση της ευρωζώνης».
Σχόλιο πρώτο. Σε τέτοια βιβλία ας μην αναζητάμε συγγραφικές ή λογοτεχνικές αρετές. Η «Ελευθερία» της Μέρκελ δεν είναι είδος καθαρής αυτοβιογραφίας, αλλά αφήγηση με ισχυρότατα φίλτρα. Στο βιβλίο, γραμμένο από κοινού με την επί χρόνια πολιτική σύμβουλό της Μπεάτε Μπάουμαν, η Ανγκελα Μέρκελ χωρίζει τη ζωή της σε δύο μέρη. Στα 35 χρόνια που έζησε στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας και στα 35 που έζησε στην ενωμένη Γερμανία. Να πούμε επίσης ότι η πρώην καγκελάριος είναι μια κακή συγγραφέας. Ο Ομπάμα λ.χ. στο δικό του με τίτλο «Γη της επαγγελίας» ήταν πολύ καλύτερος. Ομως ως ισχυρή ηγετική προσωπικότητα η Μέρκελ ξεδιπλώνει μαρτυρίες και αξιολογικές κρίσεις για πρόσωπα, εξελίξεις και δημόσια πράγματα που είναι σημαντικές για τη Γερμανία, για τα ευρωπαϊκά και τα παγκόσμια ζητήματα.
Σχόλιο δεύτερο. Η αίσθηση ότι η Μέρκελ ευθύνεται τα τελευταία χρόνια για όλες τις ταλαιπωρίες των κατοίκων του ευρωπαϊκού Νότου την υπερτιμά. Ομοίως την υποτιμά η ταμπέλα του αποδιοπομπαίου τράγου για όλα τα δεινά που ταλαιπωρούν τη Γερμανία, την Ευρώπη και εν γένει τις δυτικές δημοκρατίες. Η Μέρκελ υπηρέτησε δύο συστήματα. Από απαράτσικ της πρώην Ανατολικής Γερμανίας βρέθηκε στο τιμόνι της ενωμένης Γερμανίας. Το πιο ενδιαφέρον μέρος του βιβλίου είναι τα παιδικά της χρόνια στο Τεμπλίν και οι περιγραφές της ζωής στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας όπου «το επίσημο κράτος ήταν η ενσάρκωση της… άγευστης γεύσης». Το δεύτερο μισό του βιβλίου, με τα διεθνή, τις συνόδους κορυφής, τις συναντήσεις των G8 των πιο αναπτυγμένων χωρών (δηλαδή των G7 μαζί με τη Ρωσία) κ.ο.κ. είναι πιο ημερολογιακό και υπαγορεύεται από τις σωρευτικές κρίσεις που σημάδεψαν την καριέρα της: την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2007 στις ΗΠΑ, την απειλή διάλυσης της ευρωζώνης, το προσφυγικό/μεταναστευτικό του 2015 και την πολεμική σύγκρουση Ρωσίας - Ουκρανίας.
Σχόλιο τρίτο. Η Μέρκελ δεν μας είπε κάτι νέο. Αλλά εάν ο στόχος της ήταν (με τα λόγια της) «να περιγράψω με κατανοητό τρόπο πώς λειτουργεί η πολιτική…», ενδιαφέρεται μάλλον για την υστεροφημία της. Δεν μας είπε για τον συγκεντρωτισμό της, τα αντανακλαστικά φυγής, την αυταρχικότητα και την περιθωριοποίηση των αποκλινουσών φωνών εντός των Χριστιανοδημοκρατών, τον αμοραλισμό και την απίσχναση της δημοκρατίας εντός της Γερμανίας και εντός της Ευρώπης. Λέει ότι υπερασπίστηκε μια πολιτική με έπαθλο τη «σωτηρία της Ευρώπης». Αλλά η πραγματικότητα δείχνει ότι αυτό το παιχνίδι ήταν παράλογο.
Οι διασώσεις ήταν αδιέξοδες. Ηδη το μερκελικό υπόδειγμα των «στέρεων προϋπολογισμών» έχει μετατρέψει την Ε.Ε. σε μια σχεδόν κατευθυνόμενη, αντιδυτική πάντως οικονομία, χωρίς ελευθερία οικονομικών δραστηριοτήτων, με ισχνά κυριαρχικά δικαιώματα σε εκτεταμένα τμήματα της Ευρώπης. Το φρένο των Μέρκελ - Σόιμπλε στα χρέη -μια αμφιλεγόμενη πολιτική ανάπτυξης- ήταν τιμωρητικό με ισχνά αποτελέσματα. Οι γερμανικοί συλλογισμοί, όπως τους υπαγορεύει η καγκελάριος, κατέληξαν σε γενική επιτήρηση των αμαρτωλών και μέσω των όρων των προγραμμάτων βοήθειας όξυναν την κρίση και μέσω της κρίσης οδήγησαν σε μια στρατηγική επιβράδυνσης που ισχυροποίησε την εξουσία της Μέρκελ –για να καταλήξει η Γερμανία στις περιπέτειες του Ολαφ Σολτς.
Σχόλιο τέταρτο. Πράγματι η Μέρκελ αποδομεί το αφήγημα της κυβέρνησης Μητσοτάκη ότι το τρίτο Μνημόνιο που έφερε ο Τσίπρας ήταν αχρείαστο. Η Μέρκελ ξαναλέει αυτό που γνωρίζαμε. Τα δύο μεγάλα κόμματα ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. είχαν την ευθύνη της ελληνικής χρεοκοπίας, παρέδωσαν την ανικανότητά τους στους δανειστές, δεν θέλησαν και δεν μπόρεσαν να διαχειριστούν την κρίση με τα δύο πρώτα μνημόνια και με τον αυτόματο πιλότο στο τρίτο Μνημόνιο, η Ελλάδα «διασώθηκε». Αλλά αυτό είναι μιας άλλης τάξεως κουβέντα.
Κλείνοντας να πούμε ότι η Μέρκελ υπήρξε η μόνη καγκελάριος της Γερμανίας που άφησε εθελουσίως την εξουσία. Αυτό είναι ένα ενδιαφέρον πολιτικό μάθημα. Οσο για τα μαθήματα ελευθερίας, καλό είναι να αναγνωρίζονται ακόμα και από αυτούς που δυσκολεύονται να τα εφαρμόσουν στην πράξη. Σε μια περίοδο που ο αυταρχισμός και ο παραλογισμός βρίσκονται στα πάνω τους, τα απομνημονεύματα της Μέρκελ είναι επίκαιρα. Τέλος, οφείλουμε συγχαρητήρια στη μεταφράστρια Εμη Βαϊκούση για το κουράγιο της και την καλή δουλειά.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας