Tο 1896, ο εκ των πατριαρχών του σιωνιστικού κινήματος Τέοντορ Χερτσλ επισκέφτηκε τον σουλτάνο Αβδούλ Χαμίτ και, αξιοποιώντας την οικονομική κρίση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, του προσέφερε 20 εκατ. λίρες για την Παλαιστίνη για την εγκατάσταση των Εβραίων της διασποράς. Για να λάβει την απάντηση: «Παρακαλώ συμβουλέψτε τον να μην αναφερθεί ποτέ σε αυτό. Δεν μπορώ να διαθέσω ούτε μία ίντσα από αυτή τη χώρα – δεν μου ανήκει. Ανήκει στους λαούς μου», καίτοι η Οθωμανική Αυτοκρατορία υπήρξε το καταφύγιο των Εβραίων όταν το 1492 εκδιώχθηκαν από τη χριστιανική Ισπανία και όχι μόνον τότε. Αρνήθηκε διότι ήταν προφανές ότι η εγκατάστασή τους στην Παλαιστίνη θα εξυπηρετούσε ξένα, βρετανικά, συμφέροντα.
Ακολούθησε όμως ο Μεγάλος Πόλεμος, η Συμφωνία Σάικς - Πικό το 1916 και η Διακήρυξη του Μπάλφουρ το 1917 που δρομολόγησαν την εγκατάστασή τους στην Παλαιστίνη και τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ. Ποιος ήταν ο λόγος του βρετανικού ενδιαφέροντος; Ο Τέοντορ Χερτσλ, στην προσπάθειά του να αποσπάσει τη συναίνεση των αποικιοκρατών στη δημιουργία εβραϊκού κράτους στην Παλαιστίνη, έγραφε το 1895 ότι «για την Ευρώπη θα είμαστε εκεί κάτω ένα προκεχωρημένο φυλάκιο, [...] μια αφετηρία ενάντια στην Ασία» και ο Χάιμ Βάιζμαν, προκειμένου να δελεάσει τη Μ. Βρετανία, διαβεβαίωνε το 1914 ότι οι Εβραίοι που θα εγκατασταθούν στην Παλαιστίνη «θα είναι οι φύλακες της διώρυγας του Σουέζ». Με την αποχώρηση της Βρετανίας από την Εγγύς Ανατολή το 1956, το Ισραήλ περιήλθε στην κηδεμονία των ΗΠΑ και ο ρόλος του έχει διευρυνθεί με τον έλεγχο των εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή. Επομένως, η όποια επίλυση του Παλαιστινιακού θα πρέπει να συνάδει με τις σκοπιμότητες δημιουργίας του Ισραήλ. Οι ΗΠΑ, αφού αποσταθεροποίησαν τη Μέση Ανατολή για πάνω από δύο δεκαετίες, με συνέπεια να διευρύνει το Ιράν αμαχητί την επιρροή του μέχρι τη Μεσόγειο (Ιράκ, Συρία, Λίβανος), σήμερα επιστρατεύουν το Ισραήλ να αποκαταστήσει την επιθυμητή για αυτούς τάξη, υπερβαίνοντας κάθε όριο ανθρωπισμού.
Προβάλλεται ως λύση για την επίλυση του Παλαιστινιακού η δημιουργία των δύο κρατών. Είναι εφικτή; Σε πρόσφατη συνέντευξή του σε αθηναϊκή εφημερίδα, ο Γκίντεον Λεβί, εκπρόσωπος Τύπου παλαιότερα του Σιμόν Πέρες και δημοσιογράφος της εφημερίδας Haaretz, είχε δηλώσει: «Εχω σταματήσει να πιστεύω στη λύση των δύο κρατών πολύ πριν από την 7η Οκτωβρίου. Εχασα τις ελπίδες μου, όχι λόγω της αιματοχυσίας και των καταστροφών· αιματοχυσίες και καταστροφές σε ακόμη μεγαλύτερη κλίμακα γνώρισαν η Γερμανία και η Γαλλία στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Επομένως το ζήτημα δεν είναι οι αιματοχυσίες. Το ζήτημα είναι οι 700.000 Εβραίοι έποικοι στη Δυτική Οχθη, τους οποίους δεν πρόκειται να απομακρύνει κανείς και δεν θα υπάρχει χώρος για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους. Το να συνεχίζουμε τη συζήτηση περί παλαιστινιακού κράτους είναι σαν να παίζουμε το παιχνίδι της κατοχής». Στην ερώτηση ποια λύση βλέπει ως εναλλακτική, απάντησε: «Το θέλουμε ή όχι, ζούμε σε ένα κράτος, στο μοναδικό κράτος που υπάρχει από το ποτάμι μέχρι τη θάλασσα. Σήμερα πρόκειται για ένα εβραϊκό κράτος. Ζητούμενο είναι να το μετατρέψουμε σε ένα δημοκρατικό, δυεθνικό κράτος με ισονομία όλων των πολιτών του, Ισραηλινών και Παλαιστινίων».
Ο Πέρι Αντερσον, Βρετανός ιστορικός, στο βιβλίο του «Η ιστορικοποίηση του παλαιστινιακού ζητήματος» διατυπώνει την ίδια άποψη διαφορετικά: «Η λύση των δύο κρατών μοιάζει σαν συνταγή για αιώνια αναταραχή, ενώ ένα κράτος με δικαίωμα ψήφου για όλους, νοτιοαφρικανικού τύπου, είναι ίσως κάτι που αξίζει να εξεταστεί». Η Χάνα Αρεντ, Εβραία κοινωνιολόγος, έχοντας κατά νου τις αποτυχημένες στην πράξη ειρηνευτικές συμφωνίες περί μειονοτήτων σε κράτη της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης την επαύριο του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, και εμπνεόμενη από την αμερικανική ρεπουμπλικανική πολιτική παράδοση, πρότεινε ένα παρόμοιο ισότιμο μοντέλο για τη συνύπαρξη Εβραίων και Αράβων.
Ομως, όλες οι λύσεις έχουν έναν κοινό παρονομαστή αποδοχής: την πολιτική που υπηρετεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ οι ισραηλινές δυνάμεις εξολόθρευαν αμάχους στη Γάζα, το Κογκρέσο σύσσωμο, με ελάχιστες προσχηματικές απουσίες, αποθέωνε κατ’ επανάληψη στις 24 Ιουλίου τον Νετανιάχου κατά την ομιλία του εκεί. Σήμερα, ενώ το Ισραήλ βομβαρδίζει πόλεις του Λιβάνου εξολοθρεύοντας αμάχους, οι ΗΠΑ, πέραν του συνεχιζόμενου εξοπλισμού, με εντολή του προέδρου Μπάιντεν, έστειλαν στο Ισραήλ συστοιχία αντιαεροπορικών πυραύλων THADD και 100 στρατιώτες που θα αναλάβουν τον χειρισμό τους («Καθημερινή», 15/10/2024). Η ειρήνη, είτε με τη μορφή δύο κρατών, είτε ενός δυεθνικού κράτους, δεν συνάδει με την κυριαρχία των μεγάλων και τον ρόλο που έχει ανατεθεί στο Ισραήλ με αντάλλαγμα την επιβίωσή του.
Τον Απρίλιο του 1999, ο Σάμιουελ Χάντινγκτον, σε άρθρο του στο περιοδικό Foreign Affairs, προειδοποιούσε ότι για μεγάλο μέρος του πλανήτη οι ΗΠΑ «μετατρέπονται σε υπερδύναμη-ταραξία […] σε βασική εξωτερική απειλή για τις κοινωνίες τους». Επισημάνσεις που λίγο αργότερα επαναλαμβάνονταν από τον Ρόμπερτ Τζέρβις, πρόεδρο της Αμερικανικής Ενωσης Πολιτικής Επιστήμης.
*Τ. αρχιμηχανικός ΟΣΕ, πολιτικός μηχανικός ΑΠΘ
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας