Η περιοχή της δυτικής Κορινθίας και η «εμπιστοσύνη» στους θεσμούς

Η παρουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη στη φετινή Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης συνοδεύτηκε και από παράλληλες δραστηριότητες. Σε εκδήλωση του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (η οποία έλαβε χαρακτήρα θετικού απολογισμού της αντιπυρικής πολιτικής της κυβέρνησης), ο πρωθυπουργός τόνισε τα εξής: «[...] φέτος έγινε μια πολύ σοβαρή προσπάθεια και μέχρι σήμερα ο μέσος όρος των καμένων στρεμμάτων, παρότι είχαμε πολύ περισσότερες πυρκαγιές και πολύ χειρότερες συνθήκες, είναι σχεδόν 30% μικρότερος από τον μέσο όρο των τελευταίων είκοσι ετών [...] Θα προχωρήσουμε, λοιπόν, μαζί δυνατά. Θα κάνουμε τον απολογισμό μας στο τέλος της αντιπυρικής [περιόδου]. Θα μάθουμε και από τα λάθη μας, διότι κάθε χρονιά πρέπει να γινόμαστε καλύτεροι, αλλά πιστεύω πραγματικά ότι το νερό έχει μπει στο αυλάκι».

Εννοείται πως κατά τη διάρκεια της ομιλίας του εμφανίστηκε, ουκ ολίγες φορές, και η λέξη-κλειδί: «κλιματική κρίση». Η λέξη αυτή σφραγίζει με τον καλύτερο τρόπο τη συνειδητή ροπή της κυβέρνησης στη μοιρολατρία. Το μήνυμα σαφές, θα μπορούσε να είναι το ακόλουθο: «Κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε, βελτιωνόμαστε, προσπαθούμε, αλλά υπάρχουν ανυπέρβλητα για το ανθρώπινο είδος εμπόδια κ.λπ.». Δεν είναι λίγες οι φορές που, όταν κάνουν δηλώσεις ορισμένα στελέχη της κυβέρνησης, της κεντρικής διοίκησης ή της αυτοδιοίκησης, αισθάνεται κανείς ότι περισσότερο ακούει γενικούς διευθυντές εταιρειών του ιδιωτικού τομέα, παρά τον πρωθυπουργό, τους υπουργούς ή τους λοιπούς αιρετούς δημόσιους λειτουργούς. Ομολογουμένως, βέβαια, αυτά τα όρια ήταν πάντα δυσδιάκριτα για τη Δεξιά (ή τουλάχιστον για αρκετές πτέρυγές της).

Λίγες εβδομάδες μετά την ομιλία του πρωθυπουργού συνέβη η πραγματικότητα. Ως κατεξοχήν «ξεροκέφαλη» που είναι, έσπευσε να χαλάσει τον θετικό απολογισμό της κυβέρνησης. Το συμβάν; Μια πύρινη λαίλαπα περίπου 35 χιλιομέτρων στις περιοχές του Ξυλοκάστρου και της Ευρωστίνης Κορινθίας, η οποία κόντεψε να ενωθεί με τη θάλασσα. Σας μοιάζει γνωστό το σκηνικό; 40 χιλιόμετρα «ταξίδεψε» η φωτιά στην Αττική και κατάφερε να φτάσει από τον Βαρνάβα στο Χαλάνδρι. Απολογισμός της πυρκαγιάς στην Κορινθία (και συνεχίζουμε): δύο νεκροί, δύο τραυματίες, καταστροφή 60.000 και πλέον στρεμμάτων δασικής και αγροτικής έκτασης, θάνατος ζώων, κάψιμο σπιτιών και ζημιές σε περιουσιακά στοιχεία, ισοπέδωση μνημείων, αλλά και τσακισμένα συναισθήματα, πόνος, θλίψη, οργή, φόβος και μια συνεχιζόμενη αίσθηση ανασφάλειας.

Στην ίδια κατεύθυνση με την ομιλία του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, ο υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, Βασίλης Κικίλιας, έκανε λόγο για «δύσβατα σημεία», «το ανάγλυφο του εδάφους», «μεγάλες χαράδρες και ρέματα», «πολύ ψηλές κορυφές», «ισχυρούς ανέμους» και, γενικώς, περιέγραψε «άριστα» τις αντικειμενικές συνθήκες του φαινομένου, χωρίς ωστόσο να αναφέρει κάτι για το αν υπήρχαν παραλείψεις στον επιχειρησιακό σχεδιασμό. Ολα πήγαν καλά; Ετσι φαίνεται. Η βέλτιστη προσπάθεια κατεβλήθη, η «μάχη» εδόθη, αλλά για ακόμη μία φορά ήταν «ανθρωπίνως αδύνατο» να ελεγχθεί η φωτιά και να μην κατακαεί η περιοχή, ίσως δε και «αναπόφευκτο».

Επιστρέφοντας στη Θεσσαλονίκη, σε μια αποστροφή του λόγου του ο Κυριάκος Μητσοτάκης έδωσε παράλληλα και το ιδεολογικό του στίγμα αναφορικά με τον ρόλο του κράτους σήμερα: «Το κράτος τελικά είμαστε όλοι μας. Δεν υπάρχει ένα κράτος απομονωμένο, το οποίο δεν ταυτίζεται και δεν τέμνεται με την ίδια την κοινωνία». Και αν το κράτος ταυτίζεται με την κοινωνία, σημαίνει ότι κατά μία έννοια (για να θυμηθούμε και μια δημοφιλή ατάκα ανά τα χρόνια), «δεν υπάρχει κράτος». Κατά μία άλλη έννοια, και ανάλογα με τη συγκυρία που έχει να διαχειριστεί η κυβέρνηση, δεν πρέπει να υπάρχει η κοινωνία (όταν π.χ. τμήματά της διαμαρτύρονται).

Βεβαίως, όταν δεν υπάρχει κράτος, όλοι είμαστε «ένα»: στο ίδιο καράβι επιβάτες, κυβερνώντες και κυβερνώμενοι, αντιμετωπίζουμε «από κοινού» τα προβλήματα του συλλογικού βίου. Γι’ αυτό και η έννοια της αντικειμενικής ευθύνης μοιάζει να έχει πάει προ πολλού έναν «μεγάλο περίπατο». Οι έχοντες διοικητικές θέσεις εμφανίζονται πολλές φορές στη δημόσια σφαίρα ως εάν να είχαν αναλάβει την παρουσίαση διπλωματικών εργασιών ή εταιρικών reports: περιγράφουν, ερμηνεύουν και εξάγουν συμπεράσματα. Αλλοι, πάλι, έχοντας «υψηλό αίσθημα» ευθύνης εμφανίζονται ως αναρμόδιοι, πετώντας μπαλάκια δεξιά και αριστερά.

Σε αυτό το πλαίσιο, και με αφορμή τη φωτιά στην Κορινθία, δεν μας εκπλήσσουν καθόλου δηλώσεις σαν της Μαρίας Καρυστιανού, η οποία, στο πλαίσιο της προσπάθειας που γίνεται για να μη συγκαλυφθεί το έγκλημα στα Τέμπη, μίλησε για παντελή έλλειψη εμπιστοσύνης ως προς τη λειτουργία της Πολιτείας. Αυτά που, από την άλλη μεριά, σαφώς μας προκαλούν εντύπωση είναι τα ευρήματα των δημοσκοπικών εταιρειών: Πώς γίνεται τα ζητήματα της λειτουργίας των θεσμών να βρίσκονται επί μονίμου βάσεως τόσο χαμηλά στο «ενδιαφέρον» (;) των «πολιτών» (;) της χώρας; Πρόκειται για ιδιάζουσα συνθήκη, ενδεικτική της συλλογικής αποχαύνωσης που αναπαράγεται σε κοινωνικό επίπεδο (ιδιαιτέρως διαμέσου της τηλεόρασης, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του «εύπεπτου» διαδικτύου). Με αυτά τα δεδομένα, δεν είναι τυχαίο που η κυβέρνηση επαίρεται, συχνά πυκνά, για το γεγονός ότι οι θεσμοί λειτουργούν «στην εντέλεια». Ως προς το τελευταίο, μάλιστα, μια βόλτα στη Δυτική Κορινθία αυτές τις μέρες είμαι βέβαιος ότι θα σας πείσει για του λόγου το αληθές.

ΥΓ. Ως εμπλεκόμενος συναισθηματικά (από παιδί) με την περιοχή που κάηκε, εκφράζω τη συμπαράστασή μου στους πληγέντες, στους συντοπίτες, στους συγγενείς και στους φίλους, ελπίζοντας ότι τα τραύματα θα επουλωθούν αργά ή γρήγορα. Τα συλλυπητήριά μου, επίσης, στις οικογένειες των θυμάτων. Θα ήθελα, τέλος, να σας παρακαλέσω για τη στήριξη του κειμένου υπογραφών που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της «Εφ.Συν.».

* Υπ. διδάκτορας Πολιτικής Φιλοσοφίας