Κατ’ αρχάς οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι είναι τουλάχιστον θλιβερό το γεγονός ότι την ώρα που στην Ευρώπη η μείωση του εργάσιμου χρόνου και η τετραήμερη εργασία χωρίς μείωση μισθών αποτελούν μέρος του δημόσιου διαλόγου, στην Ελλάδα θεσπίζεται η εξαήμερη εργασία - τετραήμερη με 40ωρο (sic) είχαμε ήδη. Οι ιθαγενείς ευελπιστούμε κάποια στιγμή να δούμε και εδώ αξιοπρεπείς μισθούς, ελκυστικούς όρους και συνθήκες εργασίας (μείωση του εργάσιμου χρόνου, βρεφονηπιακούς σταθμούς, παροχές σίτισης) κι άλλα τέτοια ευρωπαϊκά προοδευτικά τρεντς - κι ώς τότε πολλοί και πολλές θα μεταναστεύουν. Αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση. Ας προχωρήσουμε στο προκείμενο, για όσα συμβαίνουν ως προς τη μείωση του εργάσιμου χρόνου σε άλλα μέρη της Ευρώπης και του δυτικού κόσμου.
Τα τελευταία χρόνια, λοιπόν, στην Ευρώπη, στις ΗΠΑ, στον Καναδά και αλλού, αυξάνονται οι πιλοτικές δοκιμές της τετραήμερης εργασίας (χωρίς μείωση μισθού), τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα. Στην Ευρώπη, εκτός από το Ηνωμένο Βασίλειο, πιλοτικές δοκιμές έχουν πραγματοποιηθεί ή πραγματοποιούνται σε χώρες όπως η Γερμανία ή η Νορβηγίαν αλλά και στον Νότο, στην Ισπανία και στην Πορτογαλία. Αξίζει να αναφερθεί ότι, σε σχέση με το παρελθόν, τα πιλοτικά προγράμματα αφορούν σε μεγάλο βαθμό τον ιδιωτικό τομέα.
Κι εδώ είναι αξιοσημείωτη η δράση του 4 Day Week Global που υποστηρίζει με τεχνογνωσία πιλοτικές δοκιμές σε επιχειρήσεις και οργανισμούς ανά τον κόσμο. Οπως καταγράφεται και στην έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο, η μείωση του χρόνου εργασίας προσφέρει σημαντικά οφέλη στις επιχειρήσεις, όπως αύξηση εσόδων και μείωση αποχωρήσεων. Γενικότερα, παρουσιάζει ενδιαφέρον το γεγονός ότι δεν είναι μόνο οι συνήθεις ύποπτοι/ες της Αριστεράς και του προοδευτικού χώρου που υποστηρίζουν τη μείωση του χρόνου εργασίας, αλλά μια πλειάδα φορέων και δρώντων.
Τα οφέλη για τις/τους εργαζόμενες/ους από την εφαρμογή της 4ήμερης εργασίας είναι ιδιαίτερα σημαντικά, για παράδειγμα καλύτερη εξισορρόπηση εργασίας και προσωπικής/οικογενειακής ζωής, βελτίωση δεικτών που αφορούν την ψυχική και σωματική υγεία και τη γενικότερη ικανοποίηση από τη ζωή, όπως αναλύεται διεξοδικά στη μελέτη για το Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, βέβαια, ότι η μείωση του χρόνου εργασίας ενέχει τον κίνδυνο της εντατικοποίησης. Στην έρευνα καταγράφεται αύξηση στους ρυθμούς εργασίας, αλλά χωρίς σημαντική αύξηση του φόρτου εργασίας ή της πολυπλοκότητας. Φαίνεται ότι καίριο ρόλο παίζουν το μοντέλο μείωσης του χρόνου εργασίας που θα επιλεγεί καθώς και το είδος και ο κλάδος του οργανισμού.
Η τετραήμερη εργασία (δεν εξασφαλίζει, αλλά) ανοίγει τον δρόμο προς ένα άλλο, καλύτερο πρότυπο καθημερινής ζωής. Η τετραήμερη εργασία μπορεί να ενισχύσει πολύπλευρα την έμφυλη ισότητα και να διευκολύνει δραστηριότητες φροντίδας. Είναι ενδεικτικό ότι, σύμφωνα με τη μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο, όντως αυξήθηκε για τους άνδρες ο χρόνος που αφιερώνεται στη φροντίδα των παιδιών σε διπλάσιο ποσοστό σε σχέση με τις γυναίκες - αν και παρέμεινε σχεδόν ίδιος ο καταμερισμός των (λιγότερο ευχάριστων) οικιακών εργασιών. Παράλληλα, η ευρύτερη καθιέρωση της τετραήμερης εργασίας θα έχει αντίκτυπο στο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, στοιχείο ιδιαίτερα σημαντικό λόγω της κλιματικής κρίσης (στη συγκεκριμένη μελέτη δεν ήταν δυνατό να συμπεριληφθούν τέτοια δεδομένα).
Αρα, εργασιακά, φεμινιστικά και οικολογικά αιτήματα συγκλίνουν στον αγώνα για τη μείωση της εβδομάδας εργασίας και αυτό, όπως φαίνεται και σε άλλες χώρες, έχει οδηγήσει σε ευρείες συμμαχίες που υποστηρίζουν αυτήν την αλλαγή.
Η τετραήμερη εργασία όμως αποτελεί και για έναν άλλο λόγο ένα επίκαιρο και εξαιρετικά κρίσιμο διακύβευμα. Δίνει μια διαφορετική απάντηση στη δυστοπική συζήτηση που παρουσιάζει ως μονόδρομο τα εκατομμύρια θέσεις εργασίας που θα χαθούν με τις αυτοματοποιήσεις, την τεχνητή νοημοσύνη και την ψηφιακότητα. Το θέμα είναι σύνθετο και πολυπαραγοντικό, αλλά η τετραήμερη εργασία αποτελεί μια θετική πρόταση που αλλάζει τον άξονα της συζήτησης υπέρ των εργαζομένων και μπορεί να ενισχύσει μια αντίστοιχη κατεύθυνση ως προς την πορεία της τεχνολογικής εξέλιξης και ρύθμισης.
Υπάρχει, τέλος, και ένας επιπλέον λόγος, που συνήθως λησμονούμε, για τον οποίον η Αριστερά και οι προοδευτικές δυνάμεις θα έπρεπε να υποστηρίζουν με πάθος την τετραήμερη εργασία: η ανάγκη χρόνου για οποιαδήποτε δημοκρατική διαδικασία. Σε μια κοινωνία διαρκώς επιταχυνόμενων ρυθμών και ατομοκεντρισμού, οι εργαζόμενες κι οι εργαζόμενοι δεν (θα) έχουν χρόνο για ενασχόληση με τα κοινά. Επομένως, σε μια εποχή κατά την οποία ένα μεγάλο μέρος των εργαζομένων, και ιδίως οι γυναίκες, πλήττονται από ένδεια χρόνου, η τετραήμερη εργασία μπορεί να αποτελέσει ένα κρίσιμο επίδικο για τη δημοκρατική συμμετοχή.
Κλείνοντας, αξίζει να σημειωθεί ότι η μείωση του εργάσιμου χρόνου μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους, αλλά η επικράτηση του μοντέλου της τετραήμερης εργασίας θα επιφέρει μια ιδιαίτερα σημαντική αλλαγή στην καθημερινότητα - αντίστοιχη, όπως θα θυμούνται οι παλιοί/ές, με την καθιέρωση της πενθήμερης εργασίας και την κατάργηση του σχολείου το Σάββατο. Η τετραήμερη εργασία δεν θα αλλάξει δομικά τον κόσμο αλλά μπορεί να αλλάξει την καθημερινότητα, ιδίως για τις γυναίκες, και να προσφέρει περισσότερη ξεκούραση, περισσότερο χρόνο για συναναστροφή, για γνώση, για συλλογική σκέψη και δράση, για κοινή φροντίδα. Η 4ήμερη εργασία είναι ένα όραμα για μια λίγο καλύτερη, πιο αξιοβίωτη καθημερινότητα, ένα όραμα απτό και, όπως δείχνουν τα αποτελέσματα των πιλοτικών δοκιμών στην Ευρώπη και αλλού, απολύτως εφικτό.
*Ερευνήτρια Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς
1. https://poulantzas.gr/yliko/tetraimeri-evdomada-ergasias-ta-apotelesmata-tis-pilotikis-dokimis-sto-inomeno-vasileio/
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας