Α. Γενική παρατήρηση
Η ρύθμιση των άρθρων 3 έως 8 του Ν/Σ αφορά αποκλειστικά τη σύσταση και λειτουργία του Οργανισμού Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας Ανώνυμης Εταιρείας (ΟΔΥΘ Α.Ε.). Πέραν των νομικών ζητημάτων που τίθενται σε σχέση με τη σύσταση της Ανώνυμης Εταιρείας (και στα οποία αναφερόμαστε στη συνέχεια), θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι η εν λόγω σύσταση και λειτουργία του ΟΔΥΘ Α.Ε. επιχειρείται εν κενώ.
Συγκεκριμένα, δεν συνδέεται με τα υπάρχοντα ή υπό διαμόρφωση σχέδια διαχείρισης, όπως είναι το σχέδιο διαχείρισης λεκάνης απορροής ποταμού (ΣΔΛΑΠ) της Θεσσαλίας (οδηγία-πλαίσιο 2000/60), το σχέδιο διαχείρισης των κινδύνων πλημμύρας (ΣΔΚΠ) της Θεσσαλίας (οδηγία 2007/60) ή το περιφερειακό σχέδιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ) της Θεσσαλίας (ν. 4936/2022). Το πρόβλημα γίνεται ακόμη πιο οξύ λόγω της παραπομπής της Ελλάδας, από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για παράβαση της οδηγίας-πλαίσιο 2000/60 για τα ύδατα και της οδηγίας 2007/60 για τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας [αριθμός παραπομπής, INFR (2022) 2191/13-3-2024].
Β. Σχόλια για τις επιμέρους ρυθμίσεις του Ν/Σ
Σύμφωνα με το άρθρο εικοστό του Καταστατικού του, ο ΟΔΥΘ Α.Ε. εκπονεί το ΣΔΛΑΠ της Θεσσαλίας (οδηγία-πλαίσιο 2000/60) και το ΣΔΚΠ της Θεσσαλίας (οδηγία 2007/60). Το ζήτημα που τίθεται είναι εάν και κατά πόσο η σύσταση του ΟΔΥΘ Α.Ε. είναι συμβατή με τη νομοθεσία και την πολιτική της Ε.Ε. για τη διαχείριση των υδάτων, τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας και με το περιφερειακό σχέδιο προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Για το ζήτημα αυτό επισημαίνουμε τα εξής:
Κατ’ αρχάς, να τονιστεί ότι είναι υποχρεωτικό από τη νομοθεσία της Ε.Ε. να εφαρμόζονται από κοινού η οδηγία-πλαίσιο 2000/60 για τα ύδατα, η οδηγία 2007/60 για τη διαχείριση των κινδύνων πλημμύρας και το περιφερειακό σχέδιο για την κλιματική αλλαγή. Κατά συνέπεια, είναι αποφασιστικής σημασίας ο καθορισμός μιας ενιαίας δημόσιας αρχής σχετικά με την εφαρμογή όλων των ως άνω ρυθμίσεων. Ωστόσο, σύμφωνα με το άρθρο εικοστό του Καταστατικού του, ο ΟΔΥΘ Α.Ε. εκπονεί το ΣΔΛΑΠ της Θεσσαλίας (οδηγία-πλαίσιο 2000/60) και το ΣΔΚΠ της Θεσσαλίας (οδηγία 2007/60). Αλλά, τόσο η οδηγία 2000/60 και η οδηγία 2007/60 αναφέρουν ότι για την εφαρμογή των ως άνω οδηγιών απαιτείται να εξασφαλιστούν οι κατάλληλες διοικητικές ρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένου του προσδιορισμού της κατάλληλης αρμόδιας δημόσιας αρχής.
Επομένως, η εκπόνηση των σχεδίων διαχείρισης πρέπει να γίνεται από δημόσια αρχή και σε καμία περίπτωση από ΝΠΙΔ όπως είναι ο προτεινόμενος ΟΔΥΘ Α.Ε. Αυτό, άλλωστε, προκύπτει από τη νομολογία του ΔΕΕ και από την εφαρμογή των οδηγιών από όλα τα άλλα κράτη-μέλη. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με τα παραπάνω, το προτεινόμενο άρθρο εικοστό του Καταστατικού του ΟΔΥΘ Α.Ε. είναι παράνομο καθόσον παραβιάζει την ως άνω νομοθεσία της Ε.Ε.
Περαιτέρω, το άρθρο δωδέκατο του Καταστατικού του ΟΔΥΘ Α.Ε. (άρθρο 4 του Ν/Σ) προβλέπει ότι ο Οργανισμός μπορεί να συνάπτει συμβάσεις με αντικείμενο τη διαχείριση των υδάτων, τη διαχείριση των πλημμυρών, όπως επίσης και τη σύνταξη μελετών στους εν λόγω τομείς. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η ως άνω πρόβλεψη είναι παράνομη διότι ο ΟΔΥΘ Α.Ε. δεν καλύπτει τις προϋποθέσεις για σύναψη συμβάσεων, όπως αυτές περιγράφονται στην οδηγία 2014/25 σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις στον τομέα των υδάτων καθόσον ο ΟΔΥΘ Α.Ε. είναι ΝΠΙΔ που ασκεί και οικονομική-εμπορική δραστηριότητα.
Κατά συνέπεια, οι συμβάσεις με αντικείμενο το νερό, είτε αφορούν έργα είτε αφορούν μελέτες, πρέπει να γίνονται με αναθέτουσα αρχή την Περιφέρεια Θεσσαλίας διότι, εκτός των άλλων, είναι αυτή που καταρτίζει και εφαρμόζει το ΠεΣΠΚΑ, το οποίο είναι σε άμεση συνάφεια και συνέργεια με το ΣΔΛΑΠ και το ΣΔΚΠ [για τη συνέργεια βλ. Ανακοινώσεις της Επιτροπής COM(2021) 82 final, 24.2.2021 και COM(2024) 91 final,12.3.2024. Επίσης, IPCC, 5th Assessment Report, 2014].
Γ. Το μοντέλο της Ολλανδίας
Η περίπτωση της Ολλανδίας αποτελεί το κατ’ εξοχήν αντιπροσωπευτικό παράδειγμα αποτελεσματικής διαχείρισης των υδάτων και των κινδύνων πλημμύρας για όλη την Ευρώπη, καθώς η εν λόγω διαχείριση έχει μια ιστορία τουλάχιστον πέντε αιώνων. Οπως αναφέρεται σε επίσημο κείμενο (Water Governance: The Dutch Water Authority Model, 2017), η ως άνω διαχείριση στηρίζεται σε μια αποκεντρωμένη διοικητική δομή που απαρτίζεται από είκοσι έναν περιφερειακούς οργανισμούς που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ΝΠΔΔ), έχουν δηλαδή την ίδια νομική θέση με τους ΟΤΑ. Συνεπώς, λαμβάνουν αποφάσεις που είναι νομικά δεσμευτικές προς όλους, αυτές δε οι αποφάσεις αφορούν αποκλειστικά τη διαχείριση των υδάτων και των κινδύνων πλημμύρας.
Αξίζει να τονιστεί ότι η διοικητική δομή των περιφερειακών οργανισμών είναι δημοκρατική. Ειδικότερα, αποτελείται από ένα διοικητικό συμβούλιο, το οποίο απαρτίζεται από εκπροσώπους κοινωνικών και επαγγελματικών οργανώσεων της περιφέρειας των οποίων η δραστηριότητα σχετίζεται με τους στόχους του ως άνω οργανισμού (αγροτικές ενώσεις, σωματεία καταναλωτών, επιχειρήσεις κ.λπ.), όπως επίσης από εκπροσώπους ΟΤΑ και φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών. Ολοι οι ανωτέρω εκπρόσωποι ορίζονται σύμφωνα με το καταστατικό του οργανισμού. Είναι άξιο μνείας το γεγονός ότι εκτός από τους εκπροσώπους οι οποίοι ορίζονται, τα μισά μέλη του Δ.Σ. είναι κάτοικοι της περιφέρειας που εκλέγονται με άμεση ψηφοφορία από όλους τους κατοίκους της περιφέρειας.
Η αρμοδιότητα του Δ.Σ. του οργανισμού είναι η εφαρμογή των πολιτικών όπως αυτές καθορίζονται από την κυβέρνηση σύμφωνα με τον νόμο για τα ύδατα και εκπονούν, σε συνεργασία με τους ΟΤΑ, τα σχέδια διαχείρισης υδάτων και κινδύνων πλημμύρας, τα οποία εγκρίνονται από την κυβέρνηση. Εκτός από το Δ.Σ. υπάρχει η εκτελεστική επιτροπή η οποία απαρτίζεται από μέλη που ορίζονται από το Δ.Σ. και από τον πρόεδρο του οργανισμού ο οποίος διορίζεται από την κυβέρνηση. Η Ε.Ε. έχει την ευθύνη να προτείνει στο Δ.Σ. τις αποφάσεις που πρέπει να λάβει και παρακολουθεί την εφαρμογή τους.
Να σημειωθεί ότι ο ΟΟΣΑ σε έκθεσή του (2017) υπογράμμισε ότι η συγκεκριμένη δομή των περιφερειακών οργανισμών διαχείρισης των υδάτων και των κινδύνων πλημμύρας αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα που συνέτεινε αποφασιστικά στο να παραμείνει ενεργό και ασφαλές σχεδόν το ήμισυ της έκτασης της χώρας που είναι εκτεθειμένο στους κινδύνους πλημμύρας.
*Αν. καθηγητής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας