Αναταράξεις σε ευρωπαϊκό έδαφος...

Καταλαβαίνει πια κάποιος πολύ εύκολα, σε όποιο γεωγραφικό σημείο του πλανήτη κι αν βρίσκεται..., πως τα πράγματα στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο είναι πολύ τεταμένα. Κι αν η βασική εστία πρόκλησης είναι συγκεκριμένη, τα συμπτώματα εξαπλώνονται σε διάφορα σημεία και οι αφορμές πολλαπλασιάζονται συνέχεια... Ειδικά όταν λαμβάνουν χώρα πολεμικές συρράξεις με τέτοια παγκόσμια εμβέλεια όπως αυτή στην Ουκρανία. Που ενίοτε συνοδεύονται και από πρωτοφανή περιστατικά όπως το πρόσφατο που συνέβη κατά την επίσκεψη του Έλληνα πρωθυπουργού στην Οδησσό.

Όλοι αναζητούν τα πραγματικά αίτια, τους συμβολισμούς, τα μηνύματα, ελάχιστους θα βρεις που θα το αποδώσουν στην τυχαιότητα. Εδώ, στο κείμενο αυτό, θα δεν θα κάνουμε δίκες προθέσεων, ούτε θα υποδυθούμε τους Κλουζώ. Θα μείνουμε σε κάτι πολύ βασικό: πως πλέον λαμβάνουν χώρα γεγονότα που πριν κάποια χρόνια θα τα θεωρούσαμε -ευλόγως- αδιανόητα. Πάντως, ακατανόητα δεν είναι, ειδικά με την τροπή που έχουν οι ενδοεξουσιαστικοί ανταγωνισμοί εδώ και κάποια χρόνια... Όταν μία κατάσταση τείνει να «κοχλάζει», το δίδυμο «δράση-αντίδραση» αποκτά καινούργια ποικιλότητα ως προς τα επιμέρους στοιχεία που το συνθέτουν.

Είναι ξεκάθαρο πως πλέον οι ανταγωνισμοί οξύνονται και αυτό πρακτικά σημαίνει πως όλα τα διαθέσιμα μέσα μπαίνουν στο τραπέζι. Κάποιες φορές πάνω σε αυτό, κάποιες κάτω, ενίοτε και δίπλα του... Το «παιχνίδι» είναι επικοινωνιακό, είναι κατασκοπευτικό, είναι στρατιωτικό, είναι διπλωματικό, είναι οικονομικό, είναι ιδεολογικό. Ας τα βάλει ο καθένας με όποια σειρά θέλει, γνωρίζοντας πάντως πως κάθε φορά τα ηνία της σχετικής επικαιροποιημένης προτεραιότητας «αλλάζουν χέρια». Στο πραγματικό πεδίο, όλα επιστρατεύονται και όλα μετατρέπονται σε εργαλεία.

Η ιστορία -ως το εύρος των καταγεγραμμένων πραγματικών γεγονότων που συνθέτουν το σύνολο της (κατά τον Μαρξ) ανθρώπινης προ-ιστορικής περιόδου λαμβάνει άλλη χροιά. Γιατί δεν διδάσκει για την αποφυγή ή την αποτροπή, αλλά «βάζει ιδέες» (σε «κακά μυαλά») για τους τρόπους χειρισμού των επερχόμενων εξελίξεων. Και στην ιστορική αναδίφηση μπορεί κάποιος να συναντήσει και αποκρουστικά φαινόμενα που ενδέχεται να λάβουν στο άμεσο μέλλον μία σύγχρονης υφής χροιά (που θα είναι προσαρμοσμένη και στις ενεστωτικές τεχνολογικές δυνατότητες).

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος αποτελεί σημείο καμπής. Και πραγματική τομή στις συνειδήσεις κρατών και εθνών, ειδικά όσον αφορά στην Ευρώπη. Πάνω στα συντρίμμια, με τους καπνούς να βγαίνουν ακόμα και το αίμα να έχει βάψει τα εδάφη στα δικά του χρώματα, οι μεταπολεμικοί ευρωπαίοι ηγήτορες διάλεξαν το δρόμο της απομάκρυνσης από το παραδοσιακό μοτίβο των διαρκών ένοπλων συγκρούσεων. Αποφασίστηκε η συνεργασία, η (πρωταρχική) έμφαση στην οικονομική δραστηριότητα, η αύξηση του βιοτικού επιπέδου, η δημιουργία πολιτισμικών συνθηκών που θα έκαναν υπερήφανους τους περισσότερους (γιατί περιθωριοποιημένοι πάντα υπήρχαν, ακόμα και τους καιρούς της ευμάρειας...).

Στο σήμερα οι συνθήκες είναι πιεστικές και εξαναγκάζουν και σε προσαρμογές και σε άμεσες συστρατεύσεις. Πάνω σε αυτόν τον καμβά, τα κράτη και τα έθνη, δυστυχώς δεν παύουν να κουβαλάνε τους γονότυπους του παρελθόντος τους. Η γλώσσα της ουδετερότητας, το κρύψιμο των σκελετών στις ντουλάπες, τα φτιασιδώματα, οι επίσημες διακηρύξεις και το διαφορετικό κυρίαρχο πνεύμα, δεν σημαίνουν πως τα πάθη και οι πλάγιες σκέψεις εξαφανίστηκαν. Και όταν τα συμφέροντα ξεπροβάλλουν σαν τα φίδια που βγαίνουν από τις τρύπες τους οι όποιες συνεργασίες δεν εκπέμπουν καθαρότητα, αλλά εξαναγκασμούς, λυκοφιλίες και εκβιασμούς. Τη δύναμη της ισχύος, που μπορεί κάποιες φορές να μετατραπεί και σε δύναμη των όπλων. Ας είναι...

Οι περισσότεροι άνθρωποι, τουλάχιστον όσοι διατηρούν ακόμα για τον εαυτό τους το δικαίωμα στη σοβαρότητα, αναρωτιούνται μέχρι πού θα πάει το πράγμα. Ας το περιορίσω στο σημείωμα αυτό μονάχα όσον αφορά στη Γηραιά Ήπειρο. Μέχρι πού θα το τραβήξουν, λοιπόν, οι μεγάλες δυνάμεις; Τι είναι διαθέσιμες να θυσιάσουν; Ποιες είναι οι πραγματικές «κόκκινες γραμμές» που έχουν θέσει οι αστικές τάξεις τους; Θα συμβεί κάποια ουσιαστική ενεργοποίηση του κοινωνικού-λαϊκού παράγοντα και μάλιστα με όρους αποδοτικού συντονισμού;

Κάποιοι κάνουν λόγο αυτές τις μέρες για μία πιο γενικευμένη σύρραξη στο άμεσο μέλλον. Σε κάθε περίπτωση, έχουμε μάθει πως πολλές φορές τα λόγια αντικαθιστούν τα έργα για να «προκαταλάβουν» τη μορφή τους. Μακάρι να είμαστε σε αυτό το σημείο. Κάποια στιγμή, πάντως, η μπίλια κάπου θα κάτσει. Το θέμα είναι να μπορούν να χαρούν αυτοί που πόνταραν σωστά και να έχουν διάθεση για το μέλλον όσοι έχασαν...