Η Ελλάδα δεν έμεινε ποτέ πίσω στις πολιτικές μόδες, έκανε εισαγωγές πολιτικών ιδεών με τον δικό της τρόπο και πάντα με μεγάλη αποτυχία. Για παράδειγμα, ο δυτικός ορθολογισμός εισήχθη με τη μορφή της δογματικής αυθεντίας, ο εκσυγχρονισμός έγινε ένας επαρχιώτικος υποτελής θεωρητικοπολιτικός μιμητισμός, οι νεοδεξιές πολιτικές πήραν τη φυσιογνωμία μιας συνάρθρωσης μεταξύ νεοφιλελευθερισμού και ακροδεξιάς αμφιλογίας (αντιλογίας) και η σοσιαλδημοκρατία κατανοήθηκε με τη μορφή φορμαλιστικών σχηματισμών.
Εδώ και κάποια χρόνια έφτασαν στην Ελλάδα και οι κονστρουκτιβιστικές πολιτικές, υιοθετήθηκαν κυρίως από τη Ν.Δ. με πρόεδρο κόμματος τον κ. Μητσοτάκη και εφαρμόστηκε ένα μέρος τους χωρίς όμως να διασφαλιστούν οι σχετικές ισορροπίες και προσαρμογές αναλογικά με την ελληνική πραγματικότητα.
Ο πολιτικός κονστρουκτιβισμός εκλογικεύτηκε ως «πακετάρισμα» εντολών προς τους πολίτες και ως αναδιάταξη των βάσεων της δημοκρατίας στα ασφυκτικά όρια μιας συσσωρευτικής διαχείρισης. Η γενικότερη στρατηγική του ρεύματος σκέψης του πολιτικού κονστρουκτιβισμού εξετάζει τις διαδικασίες με τις οποίες κατασκευάζονται πραγματικότητες και διαμορφώνονται ανάλογες συμπεριφορές από τους πολίτες. Ετσι λοιπόν η πολιτική πραγματικότητα δεν ανακαλύπτεται αλλά κατασκευάζεται μέσα από μια διαδικασία η οποία περνά από διαδοχικά στάδια. Σχηματικά θα λέγαμε ότι συντελείται μια διαδικασία όπως ακριβώς συμβαίνει με την κατασκευή μιας πολυκατοικίας και την οικοδόμηση των ορόφων. Η κονστρουκτιβιστική πολιτική οργανώνεται προοδευτικά με βάση τα συμπεράσματα που εξάγονται ύστερα από τη διαδικασία της εξέλιξης.
Κάποιοι θεωρούν ότι η κονστρουκτιβιστική πολιτική ταυτίζεται σε ένα θεωρητικό σχήμα μόνο με τις αντιλήψεις του Rawls που εντοπίζονται σε τρεις αφηρημένες αρχές και χαρακτηρίζουν τις νεοφιλελεύθερες κοινωνίες. I) Τον καθορισμό ορισμένων βασικών δικαιωμάτων, ελευθεριών και ευκαιριών. II) Την ανάθεση προτεραιότητας σε αυτά τα δικαιώματα σε σχέση με αξιώσεις γενικού καλού. III) Τα μέτρα που θα διασφαλίσουν σε όλους τους πολίτες τα κατάλληλα μέσα και τις χρήσεις ώστε να ασκήσουν μια αποτελεσματική χρήση των δικαιωμάτων τους (Rawls 1993).
Πέρα όμως από τις γενικές συνθέσεις και αναπτύξεις του Rawls ο πολιτικός κονστρουκτιβισμός αποτελεί μια πολιτική-κοινωνική θεωρία, η οποία «προβάλλει ισχυρισμούς για τη φύση της κοινωνικής ζωής και της κοινωνικής αλλαγής» (Finnemore & Sikkink, 2001). Επιπλέον οι Finnemore και Sikkink θα υποστηρίξουν ότι οι κονστρουκτιβιστικές πολιτικές μπορούν να διαχωριστούν σε δύο είδη: I) Σε εκείνες που εκφράζουν υλιστικές θεωρίες και καθορίζουν την πολιτική συμπεριφορά στον φυσικό κόσμο. II) Και στις ατομικιστικές θεωρίες, οι οποίες αντιμετωπίζουν τις συλλογικές κατανοήσεις ως απλώς επιφαινόμενα ατομικής δράσης χωρίς αιτιακή ισχύ και υπόσταση.
Επίσης οι κονστρουκτιβιστικές πολιτικές βεβαιώνουν ιδεολογικές σχηματοποιήσεις όπως ότι: «Στις σύγχρονες παγκόσμιες κοινωνίες προκαλείται μια διάχυση κοινών θεσμικών μοντέλων και προτύπων νομιμότητας μεταξύ των εθνικών κρατών τα οποία απλώνονται και επιβάλλονται κάτω από κονστρουκτιβιστικά πολιτικά μοντέλα» (Buravoy, 2000). Και αυτό γιατί: «Για έναν αιώνα και περισσότερο, ο κόσμος αποτελούσε ένα μοναδικό κράτος, ένα ενιαίο κοινωνικό σύστημα, που ενσωματωνόταν όλο και περισσότερο από δίκτυα ανταλλαγών. Συνεπώς ο κόσμος έγινε μια κλειστή ομοιογένεια» (Boli και Thomas, 1997).
Στην Ελλάδα οι κονστρουκτιβιστικές πολιτικές εισήχθησαν ως δογματικές ορθολογικές a priori βεβαιότητες χωρίς συνθέσεις και αναπτύξεις. Ο κ. Μητσοτάκης επέβαλε τις κονστρουκτιβιστικές πολιτικές ως συνισταμένες πολιτικών λύσεων. Ετσι οι συγκεκριμένες πολιτικές έγιναν κανόνες ρύθμισης και γνωστικές μέθοδοι για την επίλυση προβλημάτων. Τόσο όμως ο κ. Μητσοτάκης όσο και οι σύμβουλοί του ταυτίστηκαν με το πολιτικό κονστρουκτιβιστικό μοντέλο σε βαθμό που εκείνο αναγορεύτηκε ως ο απόλυτος εξορθολογισμός της εξουσίας. Με αποτέλεσμα για χάρη της εφαρμογής του και της αποτελεσματικότητάς του, καταστρατηγήθηκαν βασικές ελευθερίες και απαιτήθηκαν ενεργειακές συναινέσεις για να προσκομισθούν μονόδρομες πολιτικές τόσο στο κράτος δικαίου που απομειώθηκε όσο και στην περαιτέρω ασυδοσία της αγοράς. Μέσα όμως σε αυτές τις απλουστεύσεις ο πολιτικός κονστρουκτιβισμός στην Ελλάδα λειτούργησε αυταρχικά για τους πολίτες με υπερεξουσιαστικές αξιώσεις και απαιτήσεις.
*Καθηγητής Πολιτικής και Κοινωνικής Φιλοσοφίας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας