Δεν σημαίνει και λευκή επιταγή

Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες, λίγο μετά τα μέσα του Νοέμβρη, έρχεται το πλήρωμα του χρόνου και λαμβάνει χώρα ο εορτασμός για την εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973. Δεν ξέρω αν οι αριθμοί έχουν κάποια ξεχωριστή σημασία (ή πόση κάθε φορά...), αλλά φέτος συμπληρώνεται μισός αιώνας από τότε. «Τόσο μακριά» πια, αλλά και τόσο κοντά καθώς ακόμα υπάρχουν ανάμεσά μας πολλοί άνθρωποι που διατηρούν μέσα τους «ζεστά» τα τότε γεγονότα. Μα, πάνω από όλα, γιατί οι δύσκολοι καιροί μας από μόνοι τους μας υποδεικνύουν πως δεν μπορούμε να βγάλουμε από τις ατζέντες του μέλλοντος το εξεγερτικό πνεύμα...

Στο πέρασμα των χρόνων το Πολυτεχνείο (ως νόημα, ως πνεύμα, ως σύμβολο, ως τριήμερος εορτασμός, ως διαρκώς ανατροφοδοτούμενα συλλογικά σκηνικά, ως ατομική εμπειρία, ως ιστορική νόηση) όχι μόνο δεν έσβησε, αλλά από ένα σημείο και μετά άρχισε να κατεβαίνει στην πορεία ξανά πολύς κόσμος. Νέες γενιές πήραν με προθυμία τη σκυτάλη και πριν την παραδώσουν θέλουν να εξαντλήσουν τις πιθανότητές τους. Κάθε στεφάνι που κατατίθεται, κάθε πέρασμα από τις πύλες της Πατησίων και της Στουρνάρη, κάθε βήμα στην πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία, συμβολίζουν το δέσιμο με το τότε και την υπόσχεση στο σήμερα πως ξέρουμε πως κάτι λείπει από την κοινωνία μας, πως υπάρχουν πράγματα για τα οποία αξίζει σύντομα να συλλογικοποιηθούν οι αρνήσεις, να τεθούν στη δημόσια διαβούλευση κοινωνικά-λαϊκά αιτήματα, να κατακτηθούν στόχοι.

Αλίμονο στις κοινωνίες που δεν έχουν πορείες, διεκδικήσεις, αγώνες. Και όλα αυτά σαν ασφαλιστικές δικλείδες διατήρησης κάποιων απαραίτητων και ανακουφιστικών συνάμα σταθερών που θα αποτρέπουν την έλλειψη δημοκρατίας, αξιοκρατίας, ισονομίας. Που θα βάζουν φραγμό στον όποιο εκφασισμό, στην όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, στις ζοφερές προοπτικές, στις αδικίες, στις πολύμορφες εξαχρειώσεις. Που θα κοινωνικοποιούν την παραγωγική διαδικασία και θα βελτιώνουν τις ζωές όσων περισσότερων ανθρώπων γίνεται. Ο κάθε άνθρωπος κουβαλάει το δικό του φορτίο και βάζει το δικό του πρόσημο. Γιατί, εξάλλου, μόνο σε συνθήκες ενεργητικής πάλης για τα αυτονόητα, αποκτά πραγματική αξία και η κάθε ουτοπία (κόκκινη, μαυροκόκκινη, ή μαύρη...). Έστω και στη μορφή των πιο εφικτών σε κάθε εποχή πτυχών της...

Επειδή ακριβώς ο σημερινός δεν είναι ο κόσμος που ονειρευτήκαμε, μάλλον είναι ένας κόσμος που οτιδήποτε κατακτάμε (έστω και το πιο ελάχιστο στην εκάστοτε συγκυρία) είναι κάτι που όχι μόνο μας ανήκει, αλλά και έχει πολλαπλάσια ισχύ και επιδραστικότητα. Γιατί το Πολυτεχνείο είναι και συναίσθημα, αλλά και λογική. Γιατί το Πολυτεχνείο είναι και παρελθόν και μέλλον. Γιατί το Πολυτεχνείο είναι και αντι-πολιτική και πολιτική συνάμα. Γιατί το Πολυτεχνείο μπορεί και να ελίσσεται και να προσαρμόζεται, δίχως ποτέ να απεμπολεί το «δικαίωμά του» στην τόλμη, στην αδιαλλαξία, στο ρίσκο και στην εξεγερτικότητα. Γιατί το Πολυτεχνείο χωρίς να το πολυλέει, πάντα αναζητά τη μελλοντική του συντροφιά. Γιατί το Πολυτεχνείο έχει τις αλήθειες του, έχει και τα μυστικά του... Γιατί το Πολυτεχνείο δίπλα στην αναλλοίωτη λάμψη του έχει και τις σκιές κάποιων μεγαλόσχημων ή υπόκρυφων εκφραστών του... Γιατί το Πολυτεχνείο ενίοτε φοράει τις κουκούλες του, γιατί πίσω από αυτές κρύβει τα πιο ανιδιοτελή χαμόγελα (όταν έχει απεμπλακεί από όψιμες λούμπεν παρορμήσεις). Γιατί το Πολυτεχνείο θα θυμίζει πάντα σε κάθε εξουσία πως το δικαίωμα που αυτή έχει στη λήψη των αποφάσεων για τις ζωές των ανθρώπων, σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει και λευκή επιταγή...

Γιατί το Πολυτεχνείο μάλλον είναι μία διαρκής αντιπαράθεση διαφόρων εκδοχών του ατομικού και συλλογικού μας είναι. Γιατί το Πολυτεχνείο θα θυμίζει πάντα σε κάθε τεχνοκρατισμό, σε κάθε καθημερινή ρουτίνα πως κάποτε μπορεί να γίνει τόσο απαραίτητο όσο καμία άλλη προτεραιότητα της συμβατικής κοινωνικής ζωής... Ένα κάποτε τόσο «μακρινό» που κανένα αύριο δεν μπορεί να το αγνοήσει... Γιατί τα λουλούδια αν χρειαστεί μπορούν να γίνουν και πέτρες, γιατί τα σκοτάδια μπορούν να παραμερίσουν μπροστά σε κάποιες «αδυσώπητες φλόγες», αυτές που πηγάζουν από καρδιές και ψυχές ανυπότακτων ανθρώπων. Κανείς δεν ξέρει... Και στο κάθε σήμερα, χωρίς να το καταλαβαίνουμε φτιάχνουμε τις μαγιές που (ελπίζω πως) θα μας χρειαστούν (αλλά και θα μας βοηθήσουν) στα κρίσιμα...

Γιατί εν τέλει, κοινωνιολογούμε, σκεφτόμαστε, ονειρευόμαστε, αναπτύσσουμε πολιτικές δραστηριοποιήσεις, οργανώνουμε το χάος του μυαλού μας, γιατί μας προστατεύει σαν ασπίδα αξιοσύνης και ουσίας το κάθε Πολυτεχνείο που έλαβε χώρα όχι μόνο στα δικά μας πατρογονικά εδάφη, αλλά σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη. Γιατί το Πολυτεχνείο είναι και ελληνικό και οικουμενικό... Αν το καταλάβουμε έγκαιρα αυτό το τελευταίο θα μπορούμε να ατενίζουμε το μέλλον δίχως ποτέ να χάσουμε την εσωτερική μας ισορροπία... Τα καλέσματα έχουν ήδη βγει...