Η υποψηφιότητα της Εφης Αχτσιόγλου για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., αφού απελευθέρωσε κύματα πολιτικού σεξισμού εντός και εκτός κομματικών συνόρων, υποχρέωσε ταυτόχρονα δημοσιογράφους, πολιτικούς αναλυτές και πολιτικές αναλύτριες, μέλη και στελέχη του κόμματος να προσθέσουν το θηλυκό γένος όταν αναφέρονται στις αντίστοιχες εκλογές. Δεν ήταν καθόλου βολικό να λένε ο/η υποψήφιος/α πρόεδρος καθώς η πολιτική είναι ταυτισμένη με την κυρίαρχη αρρενωπότητα και η ηγεσία της πολύ περισσότερο.
Υποψήφιοι και υποψήφιες για την ηγεσία των πολιτικών κομμάτων οφείλουν να προσαρμόζονται στα αντρικά κυρίαρχα πολιτικά πρότυπα προκειμένου να διεκδικήσουν με επιτυχία την αρχηγία των κομμάτων τους. Εμφαση στην επικράτηση, επιθετική στρατηγική, ακραία ανταγωνιστικότητα, καλλιέργεια εσωτερικών αντιπαραθέσεων, προβολή χαρισματικότητας και αρχηγικού προφίλ είναι μερικά από τα απαραίτητα χαρακτηριστικά του υποψήφιου ηγέτη. Οι μηχανισμοί αυτοί της έμφυλης ταυτοποίησης διαμορφώνουν ένα πολιτικό παιχνίδι γύρω από μια ηγεμονική αρρενωπότητα που κυριαρχεί στις θεσμικές δομές, στις πρακτικές και στις νόρμες και που αναπαράγεται διαρκώς και φυσικοποιείται. Εννοείται ότι εξορίζονται οι θηλυκότητες αλλά και οι υπάλληλες αρρενωπότητες. Δεν μπορεί ο/η υποψήφιος/α ηγέτης να είναι ευάλωτος/η, συμβιβαστικός/ή, συναινετικός/ή, να έχει αμφιβολίες, να μη γνωρίζει τα πάντα και να επιθυμεί τον διάλογο με τον/την αντίπαλο/η.
Τελευταία ωστόσο πλάι στους αρρενωπούς αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων και όσες ενστερνίζονται την πολιτική κουλτούρα της αρρενωπότητας εμφανίζονται και καταγράφουν επιτυχίες εναλλακτικές υποψήφιες, όπως για παράδειγμα η Alexandria Ocasio-Cortez στις ΗΠΑ, η Jacinda Ardern στη Νέα Ζηλανδία, η Sanna Marin στη Φινλανδία και τελευταία η Elly Schlein στην Ιταλία που στα 37 της χρόνια διεκδίκησε με επιτυχία την αρχηγία του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος και επιχειρεί ήδη τη ριζική του ανασυγκρότηση. Ταυτόχρονα ένας νέος όρος, η θηλυκοποίηση της πολιτικής, κάνει δυναμικές εμφανίσεις τόσο σε πολιτικά προοδευτικά προγράμματα όσο και σε ακαδημαϊκού τύπου πολιτικές αναλύσεις για να περιγράψει μια στροφή στα έμφυλα πρότυπα της πολιτικής ηγεσίας και στο περιεχόμενο της πολιτικής. Εμπεριέχει τόσο την έμφυλη ισότητα στην αντιπροσώπευση των φύλων όσο και τη δέσμευση σε δημόσιες πολιτικές που αμφισβητούν τους έμφυλους ρόλους και αποσκοπούν στην κατάργηση της πατριαρχίας και των διακρίσεων. Αρνείται τις ανδροκεντρικές χρήσεις του χρόνου και τον πολιτικό ακτιβισμό όπως αυτός ορίζεται από πολίτες που είτε δεν έχουν τη φροντίδα άλλων είτε μισθώνουν τις αντίστοιχες φροντίδες. Προβάλλει επίσης έναν διαφορετικό τρόπο άσκησης πολιτικής βασισμένο σε αξίες και πρακτικές που δίνουν έμφαση στην ποιότητα της καθημερινής ζωής, στη συμφιλίωση της επαγγελματικής με την προσωπική ζωή και την πολιτική δραστηριότητα, στις ανθρώπινες σχέσεις, στον ρόλο της κοινότητας και στο δημόσιο συμφέρον.
Ο όρος της θηλυκοποίησης της πολιτικής ή των θηλυκοποιημένων πολιτικών συναντά αντιδράσεις τόσο από συντηρητική, δήθεν ουδέτερη, οπτική όσο και από φεμινίστριες που του αποδίδουν ουσιοκρατικό περιεχόμενο, διχοτομικές προσεγγίσεις του φύλου και ιεραρχική κατανόηση του θηλυκού ως Αλλου, παραπέμποντας στην παλιά άλυτη διχοτομία ανάμεσα στον φεμινισμό της ισότητας και στον φεμινισμό της διαφοράς. Αντιπροτείνουν τον όρο αποπατριαρχοποίηση (depatriarchalization) της πολιτικής για να περιγράψουν στην πραγματικότητα την ίδια διαδικασία, την απαλλαγή της πολιτικής και των πολιτικών κομμάτων από την αντρική κυριαρχία και την επιβολή των αξιών και των πρακτικών που αυτή συνεπάγεται στην κατεύθυνση της συμπερίληψης, της συναίνεσης, της ισότητας και της τιμιότητας. Ο όρος συνεχίζει ωστόσο να αξιοποιείται ως κατανοητός και ελκυστικός στους/στις πολίτες αλλά και ως κατηγορία αναφοράς που προσδιορίζει ιδεατές φόρμες των έμφυλων διαμορφώσεων στις δυτικές κοινωνίες. Με άλλα λόγια, οι πολίτες αντιλαμβάνονται το εναλλακτικό ιδεολογικό φορτίο που φέρει απέναντι στην πολιτική του αποκλεισμού της αντίθετης άποψης, της κυριαρχίας, της δύναμης, της ανταγωνιστικότητας, της απέραντης φιλοδοξίας, της δίψας της εξουσίας. Οι καιροί καμιά φορά αλλάζουν πιο γρήγορα από ό,τι νομίζουμε.
Στην Ελλάδα, ο δρόμος και στο θέμα αυτό, όπως και σε άλλα καθοριστικά για τη δημοκρατία και την ισότητα, είναι μακρύς. Η υποψηφιότητα της Εφης Αχτσιόγλου για την προεδρία του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και όπως ελπίζω η επιτυχία της είναι μια καλή ευκαιρία για να ξανασκεφθούμε τα ηγετικά πρότυπα και ενδεχομένως να τα μετασχηματίσουμε «θηλυκοποιώντας» τα.
* Ιστορικός, ΑΠΘ, μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας