Εχει διαπιστωθεί από ιστορικούς ερευνητές και από πολιτικούς επιστήμονες ότι οι κοινωνικές κρίσεις (οι πολιτικές, οι θρησκευτικές, οι γλωσσικές και κατά τα τελευταία χρόνια, οι χρηματοπιστωτικές και οι πανδημικές κρίσεις) γεννούν και δημιουργούν νέα πολιτικά κόμματα.
Δεν θα αναφερθώ στη σχετική διεθνή βιβλιογραφία γι’ αυτό το ζήτημα. Χρειάζεται όμως να τονιστεί ότι το γενικό αυτό θεωρητικό-πολιτικό συμπέρασμα δεν ισχύει ως καθολικό πολιτικό πρόταγμα. Κατά την άποψή μου, όπως αποδεικνύει και η πρόσφατη δεκαπενταετής (2008-2023) πολιτική και κομματική ιστορία μας, δεν δημιουργούνται νέοι πολιτικοί-κομματικοί σχηματισμοί, αλλά υπο-πολιτικές κοινωνικές συμμαχίες που επιδιώκουν την κοινοβουλευτική εκπροσώπησή τους.
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά: ενδεικτικά αναφέρω ότι οι δήθεν κομματικοί σχηματισμοί όπως η Ενωση Κεντρώων, το Ποτάμι, το ΜέΡΑ25, ενώ συμμετείχαν στο Κοινοβούλιο, δεν κατόρθωσαν παρά να παραμείνουν υπο-πολιτικά σχήματα ομαδοποίησης επιμέρους κοινωνικών συμφερόντων.
Στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας, το κριτήριο για να καταστεί μια ομαδοποίηση κοινωνικών συμφερόντων πολιτικό κόμμα οπωσδήποτε χρειάζεται το αριθμητικό κριτήριο του 3% του εκλογικού σώματος για την αντιπροσωπευτική διαδικασία. Αλλά αυτό δεν αρκεί. Χρειάζεται επιπλέον οι κοινωνικές ομάδες που μέσω των ομαδοποιήσεών τους επιδιώκουν να «μπουν στο Κοινοβούλιο» να κατέχουν και την κοινωνική δυναμική της γενίκευσης των πολιτικών αιτημάτων τους.
Αλλά ας εξετάσουμε τώρα τι συμβαίνει με μια νεόκοπη υπο-πολιτική κίνηση που ονομάζεται «Νίκη» και διεκδικεί τη συμμετοχή της στο ελληνικό Κοινοβούλιο. Τρία είναι τα θεσμικά χαρακτηριστικά της: πρώτον, γεννήθηκε ως υπο-πολιτική κοινωνική κίνηση στη διάρκεια της πανδημικής κρίσης (2020-), δεύτερον, έχει καθαρά φονταμενταλιστική πολιτική ιδεολογία και τρίτον, ως τέτοιου τύπου υπο-πολιτική κίνηση στρέφεται ευθέως κατά του πνεύματος και της πολιτικής πρακτικής της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Τελικά στρέφεται εναντίον της ενότητας του ελληνικού λαού, του έθνους και της συνταγματικής οργάνωσης της πολιτείας μας.
Η υπο-πολιτική κοινωνική κίνηση «Νίκη», κατά την αρχική αντιπροσώπευσή της στο Κοινοβούλιο (όπως διαφαίνεται στις δημοσκοπήσεις), δεν θα περιοριστεί σε κοινοβουλευτικές αποφάσεις και πράξεις για να υπερασπιστεί τα προ-νεωτερικά και τα φονταμενταλιστικά συμφέροντα των κοινωνικών ομάδων που συσπειρώνονται στο όνομά της.
Θα στραφεί εναντίον της ίδιας της δημοκρατίας μας όπως ο πληθυσμός της έχει στραφεί εναντίον της επιστήμης και του ορθολογισμού. Κατά τη διάρκεια της πανδημικής κρίσης (μετά τον Μάρτιο του 2020 μέχρι σήμερα) οι πληθυσμιακές αυτές ομάδες, που συγκροτούν σήμερα το επίδοξο εκλογικό σώμα της «Νίκης», προπηλάκιζαν όλους εμάς που «κάναμε τα εμβόλια». Και επιπλέον είχαν υιοθετήσει μέχρι κεραίας τις «θεωρίες περί συνωμοσιολογίας».
Δεν γράφω δικές μου επινοήσεις. Η αντιπροσωπευτική κοινοβουλευτική δημοκρατία μας έχει επιτέλους εντοπίσει ακόμη έναν, μέχρι πρότινος «αόρατο εχθρό»: τη φονταμενταλιστική υπο-πολιτική κοινωνική κίνηση «Νίκη», η οποία διεκδικεί κατά τις επικείμενες εκλογές της 25ης Ιουνίου 2023 να μετασχηματιστεί σε πολιτικό κοινοβουλευτικό κόμμα. Ακόμη και φοιτητές μου, οι οποίοι έχουν εκφράσει το ενδιαφέρον τους για πολιτικές έρευνες, μου δηλώνουν πως είναι πια εξόφθαλμο ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί μετά τις απανωτές πολιτικές κρίσεις που περνάει η πολιτική κοινωνία μας να έχει να αντιμετωπίσει και γραφικές πολιτικές φιγούρες όπως είναι ο θεολόγος της «Νίκης».
Αναρωτιέμαι τελικά μήπως η εμφάνιση αυτού του πληθυσμιακού τύπου εκλογικού σώματος (συνωμοσιολόγοι, αρνητές της επιστήμης, θρησκόληπτοι κ.λπ.) δεν είναι απλώς ένα επιφανειακό σύμπτωμα της παθογένειας της δημοκρατίας μας, η οποία δεν μπορεί να πείσει για τα μεγαλειώδη μεταπολιτευτικά επιτεύγματά της, αλλά δείγμα ότι βρισκόμαστε στην αφετηρία μιας ιδεολογικο-πολιτικής οπισθοδρόμησης.
Το τελικό θεωρητικο-πολιτικό συμπέρασμά μου είναι το εξής: εάν «μπει στο Κοινοβούλιο» η υπο-πολιτική κίνηση «Νίκη», ως κοινοβουλευτική δημοκρατία θα αντιμετωπίσουμε πολιτικούς κινδύνους οι οποίοι δεν είναι προβλέψιμοι. Επιπλέον, τότε θα είναι αργά για κάθε προσπάθεια επανόρθωσης και διόρθωσης, στο πλαίσιο πάντοτε της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας.
* Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας