Και ξαφνικά θυμηθήκαμε το... ψωμί. Αυτό το βασικό τρόφιμο που τις τελευταίες δεκαετίες θεωρούσαμε τόσο δεδομένο, ώστε πολλοί προσπάθησαν να το βγάλουν από τη ζωή τους, λόγω... βάρους. Ακόμα και η κυβέρνησή μας, που είμαι σχεδόν σίγουρος ότι πολλά μέλη της το έχουν ξαποστείλει από το τραπέζι τoυς λόγω... σιλουέτας, ανησυχεί και από ό,τι διαβάζω στην «Εφημερίδα των Συντακτών», σκέπτεται να προχωρήσει στην απονενοημένη απόφαση να μειώσει τον ΦΠΑ στο αλεύρι, τη βάση της παρασκευής του ψωμιού! Αν συγκρίνετε την ευκολία με την οποία διαχειρίζεται τη μείωση του ΦΠΑ στα άλευρα με τον σθεναρό τρόπο με τον οποίο στήριξε τον ΕΦΚ στη βενζίνη και τον ΦΠΑ στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος, τότε αναρωτιέστε αν ο πρωθυπουργός μας, έστω και όψιμα, αντιλήφθηκε το νόημα της λατινικής φράσης «panem et circenses» (άρτον και θεάματα). Αναμφίβολα πρόκειται για πρόοδο, να αναγνωρίζεται η αξία του ψωμιού από κάποιους που μέχρι πριν από λίγες εβδομάδες πίστευαν ότι η απάντηση «Qu'ils mangent de la brioche» (Αφήστε τους να φάνε μπριός), που, σύμφωνα με το Les Confessions (Εξομολογήσεις) του Ζαν-Ζακ Ρουσό, έδωσε μια πριγκίπισσα (κάποιοι την ταυτίζουν με τη Μαρία-Αντουανέτα) όταν της είπαν ότι οι αγρότες δεν είχαν ψωμί, αποτελεί το θεμέλιο της πολιτικής διαχείρισης.
Το σίγουρο είναι ότι πριν από την εποχή του ίντερνετ, οι Έλληνες πολιτικοί, αναγνωρίζοντας πολιτικά μηνύματα στην παροιμία «θα πούμε το ψωμί ψωμάκι» και στην προσευχή «Τον ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον, δὸς ἡμῖν σήμερον», προσπαθούσαν να αποτρέψουν την απελπισμένη αντίδραση εκείνων που «νηστεύουν, γιατί ψωμί δεν έχουν». Η εμπειρία από το 1923, όταν οι ουρές στους φούρνους λόγω των ελλείψεων στο ψωμί έβγαλαν τους εργάτες στους δρόμους, και -κυρίως- από τον μαύρο χειμώνα του '41, που η πείνα «έθρεψε» τη λαϊκή αντίσταση, έκανε το ψωμί να ζυγίζει βαρύτερα στην πλάστιγγα των πολιτικών τους. Έχοντας, όπως όλοι οι πολιτικοί, ανεπτυγμένο το ένστικτο αυτοσυντήρησης, συσχέτιζαν την παροιμία «λίγα είναι τα ψωμιά σου» με την πολιτική τους καριέρα και με διάφορους τρόπους (διατίμηση, αγορανομία, ενίσχυση των σιτοπαραγωγών), προσπαθούσαν τα πολιτικά τους «καρβέλια να [μην] είναι μετρημένα». Μη νομίσετε ότι ήταν μια ανέφελη εποχή. Η κερδοσκοπία των εμπόρων αλλά και των φουρναραίων ανθούσε και σε πολλά σπίτια οι άνθρωποι «νηστικοί ονειρεύονταν καρβέλια».
Και μετά ήρθε η εποχή του ίντερνετ, της εξειδίκευσης, της ελεύθερης διακίνησης αγαθών, στην οποία οι πολιτικές ηγεσίες προσπάθησαν να μετατρέψουν τις αλήθειες τους σε αλήθειες μας. Με επιχείρημα το φτηνό σιτάρι των «γειτόνων», επέβαλαν την συρρίκνωση της παραγωγής δημητριακών. Με άλλοθι την ευδαιμονία, μετονόμασαν τη φρατζόλα σε αρτοσκεύασμα. Πολλοί, αντί να απαντήσουν με τον τρόπο που υπονοεί η παροιμία «Ο λόγος σου με χόρτασε και το ψωμί σου φά' το», αντιμετώπισαν το ψωμί ως δεδομένο και -ενίοτε- ως επιβλαβές. Έτσι, οι πολιτικές ηγεσίες, ασφαλείς και αυτάρεσκες, είτε αγνόησαν είτε υποβάθμισαν το πολιτικό βάρος του άρτου και μετέτρεψαν το σιτάρι σε χρηματιστηριακό προϊόν. Με την αλαζονεία εκείνου που προτιμά να «κοσκινίζει» αντί να «ζυμώνει», οι ηγέτες υποτίμησαν τα «μηνύματα» από τις εξεγέρσεις στην Αφρική και στον αραβικό κόσμο, που πυροδότησε η έκρηξη της τιμής του σιταριού (σε έναν χρόνο, οι τιμές αυξήθηκαν κατά 130% στην αμερικανική προθεσμιακή αγορά). Η καταστολή, ο αυταρχισμός και οι δικτάτορες που ακολούθησαν, ενίσχυσαν την αίσθηση παντοδυναμίας των ηγετών, που εξακολούθησαν να αγνοούν τα μαθήματα που κρύβονται μέσα στην αφράτη ψίχα και στην τραγανιστή κόρα της φρατζόλας.
Ο εκκωφαντικός ήχος των εκρήξεων από τον πόλεμο στην Ουκρανία φαίνεται ότι ξύπνησε από τον λήθαργο τις θηριώδεις πολιτικές δυνάμεις του ψωμιού. Οι πολιτικοί, τρέμοντας την οργή του... ψωμιού και την επίδραση που θα έχει στις επιλογές των ψηφοφόρων, έσπευσαν να πάρουν μέτρα για να εμποδίσουν την οργή που απελευθερώνει η πείνα, χωρίς όμως να ενοχλήσουν τους κερδοσκόπους που εξακολουθούν να δρουν ανενόχλητοι. Όπως γράφει η Deutsche Welle, οι ηγέτες της Ε.Ε. επανεξετάζουν την αγροτική πολιτική, «ώστε να μην υπάρξουν ελλείψεις...». Δημοσιεύματα εμφανίζουν τους «δικούς» μας να αναγνωρίζουν την πολιτική πτυχή του ψωμιού και εκτός από το κούρεμα του ΦΠΑ στα άλευρα, να κατασκευάζουν πλατφόρμες καταγραφής των αποθεμάτων σιτηρών.
Αν το καλοσκεφτείς, οι σπασμωδικές κινήσεις των «αρίστων», που μπέρδεψαν το καρβέλι με το «brioche», αποτελούν μια ιδιότυπη επιστροφή στη βασική αρχή της πολιτικής, σύμφωνα με την οποία «νηστικό αρκούδι... αποδοκιμάζει με την ψήφο του».
* Δημοσιογράφος, συγγραφέας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας