Αφήνοντας στην άκρη τα γεγονότα της επικαιρότητας που τεκμαίρουν τη δριμεία πόλωση μεταξύ εμβολιαστών / αντιεμβολιαστών, ιδίως στη χώρα μας και την Ευρώπη, μια ιστορικο-θεωρητική αναγωγή σε παρελθούσες αντιστοιχίες εύκολα θα αναδείκνυε τα χαρακτηριστικά ενός νέου «ιερού πολέμου».
Ο τρόπος που οι κρατικοί μηχανισμοί και οι νομοθετικοί τους περιορισμοί αντιμετωπίζουν το κίνημα του αντιεμβολιασμού και η αμφισβήτηση από την άλλη στους κυβερνητικούς θεσμούς παραπέμπουν σε ιστορικές περιόδους, όταν οι κοσμικές και θρησκευτικές εξουσίες και τούμπαλιν εξαπέλυαν διαθρησκευτικούς πολέμους ή εκστρατείες ενάντια στους ετερόδοξους, ή σε «ιερούς» πολέμους κατά των αλλοθρήσκων.
Η ακραία κατάσταση εξαίρεσης και οι αντιδράσεις –αποτέλεσμα της πανδημίας στην Ευρώπη– αποκάλυψαν τις ρωγμές στο ius publicum europaeum, για να θυμηθούμε τον Καρλ Σμιτ, αλλά και την αμφισβήτησή του ή υπερφαλάγγισή του από το κρατικό δίκαιο στα χρόνια της Μεταρρύθμισης και δώθε. Το μοντέρνο κρατικό δίκαιο, που ανέτρεψε το δόγμα του Γελάσιου για τη θεο-κοσμική εξουσία, φέρνοντας –όπως θα έλεγε ο Χέγκελ– τον εκμοντερνισμό στην ίδια την έννοια του πολέμου, σήμερα αμφισβητείται όπως είχε γίνει και για άλλους λόγους πριν από έναν χρόνο στο Καπιτώλιο, στην ίδια τη θεμελιακότητά του.
Η ελλιπής τούτη αναγνώριση του κοσμικού κράτους ως χώρου όπου εξισώνονται οι κάτοικοί του, ως πολιτικά και όχι ως μονοσήμαντα θρησκευτικά ή άλλης έννοιας υποκείμενα, γεννά και τους σημερινούς ιδιαίτερους ενδοθρησκευτικούς, «ιερούς» πολέμους. Διαβρώνεται στη βάση της η ίδια η αναγωγή του κράτους ως κοσμικής αντίληψης του θρησκευτικού προτάγματος πως υπό το κράτος του Χριστού είμαστε όλοι αδέλφια, έστω και ως διαφορετικοί κοινωνικά. Ιδίως ο περίκλειστος εντός των συνόρων χαρακτήρας του, που του επιτρέπει αποκλειστικά να καθορίζει τις σχέσεις –εσωτερικές και εξωτερικές– βάσει του τρόπου διανομής της εξουσίας μέσα στην επικράτειά του.
Αλλά, εξίσου τούτη η ιδιότυπη νομιμοποίηση των ιδεολογικών/θρησκευτικών «δικαίων πολέμων» έλκει την ισχύ του από τις θεολογικές αντιλήψεις για τη μάχη κατά των «βαρβάρων» και του Αντίχριστου, που ενσαρκώνεται στην απεικόνιση του Justus Hostis (του δικαίως εχθρού). Εκείνου που τα (θεολογικά) επιχειρήματά του είναι ταυτόχρονα αντίρροπα, αλλά ισοδύναμα. Στον justus hostis βρίσκει την αιτιολογία του η διασταλτική και επεκτατική ερμηνεία της παραβολής του Μεγάλου Δείπνου (Ματθαίος): ο οικοδεσπότης εντέλει τον δούλο να φέρει εκόντες άκοντες δαιτυμόνες στο τραπέζι του: «έξελθεν εις τους αγρούς και φραγμούς και ανάγκασον εισελθείν, όπως γεμισθή ο οίκος μου». Από την εποχή των Σταυροφοριών, τους διαθρησκευτικούς πολέμους, ώς τους εξορκισμούς του Σαβοναρόλα και τις Νύκτες του Αγίου Βαρθολομαίου και τους βίαιους προσηλυτισμούς στα γερμανικά κρατίδια και την Αγγλία ή ακόμη την πόλωση στη μετα-αλήθεια των Τραμπ κ.λπ., το κυρίαρχο επιχείρημα θα πρέπει διά εξαναγκασμού είτε να γίνεται ασπαστό είτε, για τους άλλους, να αμφισβητείται.
Στην επιβεβαίωση του πνεύματος της «πολιτικής θεολογίας» (πάλι μοιραία προβάλλει ο Καρλ Σμιτ) βρισκόμαστε μπροστά σε μια ριζοσπαστικοποίηση της ηθικο-πολιτικής θεμελίωσης της πολιτικής τάξης, διαστέλλοντας τη θεμελίωσή της στην ακραία ισχύ του δικτύου έως και στα έσχατα όρια της κατάστασης εξαίρεσης. Από την άλλη, στην επιστημονική αντίληψη των προβλημάτων με βάση κατηγορίες και εξειδικεύσεις αντιτάσσεται μια πιο καθολική προοπτική. Αφενός με την επίκληση στην οικουμενικότητα ενός υπερκόσμιου νόμου και αφετέρου εκείνη της «ελεύθερης βούλησης» – μιας έννοιας που σταθερά ανασύρεται για να δικαιολογήσει τις ενίοτε αποφάσεις των ανθρώπων υπό την αιγίδα της ανάγκης για να ολοκληρωθεί το θείο σχέδιο επί της Γης, μια και ο άνθρωπος είναι το σκεύος όπου κενώνεται η θεία βούληση.
Ο νέος τούτος «ιερός πόλεμος» διεξάγεται –τα επίκαιρα στοιχεία σε μεγάλη κλίμακα το αποδεικνύουν άλλωστε– στην ευρύτερη εννοιολογική και πρακτική κονίστρα τής (κατά Σμιτ) βασικής διάκρισης της Νομοθεσίας από τον (υπέρτατο) Νόμο. Η πρώτη (Gesetz) είναι «μεσολάβηση» μεταξύ των ανθρώπων, ενώ ο δεύτερος (Nomos) είναι η «αμεσότητα» της καθολικής και απαράβατης ισχύος. Ενα δικαιικό ή υπερβατικό πλαίσιο, στο οποίο κύριο διακύβευμα της διαμάχης είναι η ανθρώπινη υγεία και ύπαρξη/επιβίωση ως απαράβατη προϋπόθεση για την κοινωνική συμβίωση και συνοχή, που άλλωστε εξασφαλίζει και την ισχύ και της Νομοθεσίας και του Νόμου, ως εκφράσεων της ανθρώπινης ανάγκης και επίνοιας.
*δημοσιογράφος, δρ Γλωσσολογίας/Φιλοσοφίας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας