Κάτω από τις ερπύστριες της παραπληροφόρησης, της παγκοσμίως μονόπλευρης ενημέρωσης, κάτω από το βάρος του φόβου και της ταραχής ενός καθημερινού απολογισμού θυμάτων, νεκρών μιας ανεξήγητης επιδημίας, «άγνωστης» αρρώστιας, «εγνωσμένου - σίγουρου κινδύνου», κάτω από τα νέφη των σεναρίων και των αναλύσεων μέσα από παράθυρα μιας οθόνης, πρέπει να δούμε μπροστά για να ψάξουμε την πιθανότητα μιας επερχόμενης «άνοιξης».
Ακούμε να ξετυλίγονται μελλοντικά κινδυνολογικά σενάρια αποκλεισμών και επαναλαμβανόμενης, κατά βούληση καραντίνας.
Για να το σκεφτούμε: Θα θεσμοθετηθεί, θα νομοθετηθεί, θα κατοχυρωθεί με κάθε τύπο κι επισημότητα, το ότι μια κυβέρνηση, που εκλέγεται με σημαία τη λαϊκή βούληση, με βάση τις εισηγήσεις μιας διορισμένης επιστημονικής επιτροπής, με βάση βέβαιες γνώμες για μια αβέβαιη κατάσταση, θα λαμβάνει απόφαση να κρατήσει κλειστή και «άρρωστη» μια ολόκληρη κοινωνία επ’ αόριστον. Για όσο χρειαστεί για να καμφθεί το ηθικό και η διάθεση για εκ νέου προκοπή κι ελευθερία. Δεν ομολόγησε ο «κρατούμενος» με την πρώτη; Θα τον ξανά ανακρίνουμε, θα τον ξαναβασανίσουμε.
Ξανά καραντίνα. Ξανά μέτρα. Ξανά περιορισμός μετακινήσεων. Ιατρικός φάκελος και υποχρεωτική χρήση του για έξοδο από μια χώρα ή για τη είσοδο σε μια άλλη. Όρια ηλικίας και αποκλεισμοί για συγκεκριμένες δράσεις. Για τους ηλικιωμένους ίσως. Γιατί; Αποτελούν κίνδυνο; Δεν δούλευαν μια ζωή για να χαρούν κάτι από τα τελευταία τους χρόνια; Δε μόχθησαν για να σπουδάσουν τα παιδιά τους και να γίνουν επιστήμονες, μέλη επιτροπών και κυβερνήσεων; Αποτελούν κίνδυνο μετάδοσης κάποιου νοσήματος; Να μείνουν σπίτι για πάντα, σε έναν καναπέ και μπροστά σε μια τηλεόραση, να ξεχάσουν οποιαδήποτε ιδέα για εκδρομή και χαρά; Γιατί; Για να προστατευθεί ποιος ακριβώς; Για να πεθαίνουν από κατάθλιψη μέσα σε λίγα χρόνια; Δεν έχει σημασία να βγουν οι προβλέψεις και τα σενάρια πέρα για πέρα αληθινά.
Μπορεί τα πράγματα να μην γίνουν ακριβώς έτσι, αλλά να υπάρξουν διαφοροποιήσεις από χώρα σε χώρα και αντιστάσεις. Το σίγουρο είναι πως η κατεύθυνση των όποιων αποφάσεων είναι ήδη προδιαγεγραμμένη αν όχι ειλημμένη στον αναπτυγμένο «δυτικό κόσμο». Κατά βούληση και κατά καιρούς, θα πλήττεται ένα κύριο δικαίωμα του ανθρώπου: η ελευθερία κυκλοφορίας. Αυτό φέρνει εσωστρέφεια, μιζέρια, ψυχολογικά προβλήματα, πρόωρους θανάτους και αρρώστιες. Κι ας μην επικαλούμαστε πάντα μια ιατρική έρευνα για να πούμε το αυτονόητο. Άλλωστε και στην περίπτωση του πρόσφατου ιού, οι επίσημες ιατρικές γνώμες αλλάζουν από το ένα τριήμερο στο άλλο, ακόμα και τα στοιχεία αλλάζουν.
Ο άξονας δράσης των αρχών όμως παραμένει ο ίδιος. Περιορισμοί, μέτρα, κινδυνολογία και θανατολογία, για να μην ξεχνάμε ότι κινδυνεύουμε. Είναι σαν να ακούμε συνεχώς κραυγές που μας λένε : «Μην ξεχάσεις να φοβηθείς σήμερα! Μην ξεχνάς ότι κινδυνεύεις! Μην ξεχνάς να ακούσεις τη λίστα θανάτου που σου δίνουμε κάθε μέρα». Η ιατρική επιστήμη έχει μετατραπεί σε πολιτική κα κοινωνική επιστήμη.
Και η ίδια «υπεύθυνη πολιτεία» των βαρύγδουπων ανακοινώσεων, σε σπρώχνει να κάνεις τη εκπαίδευσή σου ηλεκτρονικά, να ψάξεις πως θα δουλεύεις εξ αποστάσεως, να λατρεύεις το θεό σου μέσω μιας διαδικτυακής μετάδοσης της θείας λειτουργίας, να εκφράζεις επαναστατικές ιδέες από τα μέσα δικτύωσης, να τζογάρεις σε ηλεκτρονικές πλατφόρμες, να ψωνίζεις εύκολα από τον καναπέ σου, να διασκεδάζεις έτσι και να γνωρίζεις επίσης κόσμο. Είναι πολλά τα παραδείγματα. Και κάποιες τέτοιες περιπτώσεις απομόνωσης ήδη προϋπήρχαν. Υπήρξε για πολλά χρόνια μια βιομηχανία «αποβλάκωσης» στην οποία ο κόσμος εθίστηκε και αφέθηκε. Δεν υπήρξε πρόνοια να ελεγχθεί το φαινόμενο αυτό, δηλαδή να αξιολογηθεί το επίπεδο της τηλεόρασης και του διαδικτύου, τα κανάλια παραπληροφόρησης.
Αφέθηκε μια κοινωνία στον αστερισμό μιας αόριστης, «μοδάτης» καθημερινότητας που ισορροπεί για δεκαετίες ανάμεσα στον εκφυλισμό, την απολίτικη τεχνοκρατία, το κυνήγι της καθώς πρέπει καριέρας, τη διαφθορά, τον επίσημο τζόγο των εταιρειών και των τραπεζών, τη χυδαιολογία και την πορνογραφία της πολιτικής. Αυτό ζούσαμε και αυτό ζούμε. Δεν μέτρησε κανείς επιστήμων τις επιπτώσεις αυτού του ιού και δεν έγινε κανένα ανακοινωθέν για τα θύματά του. Δεν έγιναν και δε γίνονται αναλύσεις.
Τώρα όμως; Μοιάζει σαν χρυσή ευκαιρία αυτή η περίσταση για την εξουσία. Όχι για να διορθωθεί η παρακμή. Όχι! Την παρακμή δε την αγγίζουμε. Τη θέλουμε, Την επιδιώκουμε. Την εμβαθύνουμε. «Φροντίζουμε για την υγεία της κοινωνίας» αλλά δεν διορθώνουμε τίποτα από όσα την σάπισαν. Ίσα ίσα, με την επίκληση του ιού, όλα θα «γίνουν διαφορετικά», όλα θα είναι εξ αποστάσεως.
Ανεμπόδιστα και νομοτελειακά, θα κλείσουν θέατρα και σινεμά, θα κλείσουν μικρές επιχειρήσεις για να δουλεύουν τα σουπερμάρκετ, δεν θα υπάρχει ζήτημα απουσιών στα σχολεία και θα εκλείψει η επαφή του μαθητή με το δάσκαλο, θα τεθούν περιορισμοί ακόμα και στη ψυχοθεραπεία της λατρευτικής πρακτικής, το κλασικό βιβλίο θα καταργηθεί και θα ελέγχονται πλέον οι εκδόσεις. Γιατί το να πηγαίνεις στο κατάστημα του γείτονα είναι υγιές και έχτισε φιλίες, το να κάνεις ένα προσκυνηματικό ταξίδι στα Ιεροσόλυμα ή στη Μέκκα έχτισε εμπορικούς δρόμους και σχέσεις λαών για αιώνες, το να στριμωχτείς σε ένα θέατρο, σε έκανε να κλείσεις τα μάτια και να ονειρευτείς. Όλα λοιπόν τα γούστα και τα πάθη θα διατηρηθούν μεν, γιατί δεν μπορούν να ξεριζωθούν, αλλά θα διοχετευτούν στα κανάλια που θέλει η εξουσία.
Δεν αφήνεις τη βροχή να πέσει σε όλη την κοιλάδα για να ποτιστούν τα χωράφια. Τη μαζεύει όλη τη βροχή ένας και μόνο, σε μια δεξαμενή, την απολυμαίνει και τη ραντίζει, τη μοιράζει με το ζύγι και τη πουλάει όσο θέλει. Το ζήτημα είναι λοιπόν, πώς θα μπορεί κανείς να φύγει από τη φυλακή της «κοιλάδας με το ελεγχόμενο νερό», να πάει σε μια διπλανή κοιλάδα, αλλά να δίνει και κάθε μέρα το «παρών» στις αρχές που ελέγχουν τα πάντα.
Ίσως μοιάζει εύκολη η παράθεση των παθογενειών και περιγραφή της παρακμής. Όταν διαβάζουμε ένα άρθρο κριτικής και προβληματισμού, αναρωτιόμαστε πάντα : «και τι θα γίνει λοιπόν; Τι θα κάνουμε; Πως θα αντισταθούμε σε όλο αυτό;» Ιδού λοιπόν το ερώτημα μιας πιθανότητας «μεταμοντέρνας αντίστασης». Πρέπει κατ’ αρχήν να αποκωδικοποιούμε την επικαιρότητα και να εντοπίσουμε της πηγές του ψεύδους και της αλήθειας. Μπορεί η κάθε επιδημία, αληθινή κι επικίνδυνη, ορατή και μετρήσιμη να γίνει αντικείμενο μιας μετρημένης αντίδρασης και δράσης.
Εδώ βλέπουμε πλέον την όποια κυβέρνηση, σχεδόν όλες τις κυβερνήσεις του δυτικού κόσμου, μετά το πρώτο σοκ, να τρίβουν τα χέρια τους και να έχουν «καβαλήσει το κύμα», όπως ο σέρφερ πάνω στη σανίδα του, που περιμένει να αποθεωθεί. Εμάς μας πνίγει το ίδιο, τεράστιο κύμα και πρέπει να βρούμε τρόπους να βγάλουμε το κεφάλι στην επιφάνεια.
Σε μια περίοδο μεταμοντέρνας οικονομικής κατοχής και διάλυσης, το πρώτο που πρέπει να μάθουμε είναι η «γλώσσα του εχθρού». Τα μέσα του και τις μεθόδους τους, την τεχνολογία, το «εξ’ αποστάσεως». Πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τους περιορισμούς αλλά να βρούμε και να εκμεταλλευτούμε το παραμικρό περιθώριο διαφυγής και αντίστασης. Μια τέτοια περίπτωση είναι και τα ταξίδια. Που κάποια στιγμή, με κάποιον τρόπο, θα ξαναρχίσουν. Διαφορετικά από ότι ήταν πριν και σίγουρα πιο δύσκολα. Με νέους κανονισμούς και περιορισμούς. Τα ταξίδια λοιπόν, που κάποιοι για πολλά χρόνια περιφρονούσαν ως ένδειξη νεοπλουτισμού και υπερβολής, τα ταξίδια, από εδώ και στο εξής, θα είναι ένας τρόπος να ξεφεύγουμε από την «κοιλάδα με το νερό που ελέγχεται». Θα είναι η μόνη περίπτωση που θα εξαφανίζουμε τον όρο «απόσταση» από το «εξ αποστάσεως». Θα είναι το κλειδί για να μπορούμε να βλέπουμε ακόμα τον κόσμο με τα δικά μας μάτια και με τα δικά μας μέσα. Και το ταξίδι μπορεί να είναι και φτηνό. Και κοντινό. Και εναλλακτικό. Και φυσιολατρικό. Και μέσα από φορείς κοινωνικής αλληλεγγύης. Το ταξίδι ήταν και θα παραμείνει, κυρίως, γνώση και κανείς δεν θα μπορέσει να καταστρατηγήσει αυτό το δικαίωμα. Το να φύγεις από τον καναπέ σου, για να πας να δεις κάποιο μέρος και κάποιους λαούς.
Φαίνεται λοιπόν, ότι σε μια παγκοσμιοποιημένη, μεταμοντέρνα, μικροβιοφοβική κοινωνία, οι όποιες χαραμάδες αυθεντικής και πραγματικής δραστηριότητας, όπως για παράδειγμα τα όποια ταξίδια, οι μικρές πράξεις αλληλεγγύης, η στήριξη στο μικροεμπόριο, η κατανόηση του διπλανού, η αγάπη για το βιβλίο, η έξοδος για θέατρο, ο περίπατος στη φύση, η ανθρώπινη επαφή, οι δια ζώσης συζητήσεις, όλα αυτά, τα τόσο απλά και πεζά, αυτά που θεωρούσαμε δεδομένα κι εύκολα, οι ελάχιστες επιλογές που πλέον μας απομένουν, θα αποτελούν τον πυρήνα μιας προσωπικής αντίστασης του 21ου αιώνα.
*ξεναγός, συγγραφέας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας