Πριν από μερικές μέρες, από αυτήν εδώ τη στήλη(1) ο Χάρης Ναξάκης υποστήριξε πως ό,τι αναφέρεται ως υποτιθέμενο σχέδιο Β', σε σχέση με τα γεγονότα του 2015, δεν είναι παρά μια κολοσσιαία ανοησία.
Βασιζόμενος στη συζήτηση που προκλήθηκε λόγω μιας σειράς σχετικών παρεμβάσεων, μεταξύ αυτών και του νομπελίστα Τζόζεφ Στίγκλιτς, αλλά, νομίζω, και της ταινίας «για τον Γιάνη», σημειώνει:
«Πραγματικό σχέδιο Β' δεν υπήρξε ποτέ από κανέναν από τους εμπλεκόμενους. Τι υπήρχε; Ασκήσεις επί χάρτου, πατερναλιστικές επιθυμίες μιας πεφωτισμένης ελίτ επαγγελματιών της πολιτικής, τεχνοκρατών, οργανικών διανοουμένων, επίδοξων σωτήρων και κομμάτων σε ρόλο Μεσσία».
Ο Ναξάκης έχει στα περισσότερα δίκιο. Κυρίως έχει δίκιο όταν επισημαίνει ως θεμελιώδες στοιχείο τον πατερναλιστικό χαρακτήρα της πολιτικής που ασκήθηκε τότε. Πράγματι η διαπραγμάτευση «εική και ως έτυχε», την οποία, με κομμένη την ανάσα, παρακολούθησε (!) ο ελληνικός λαός, αλλά και η εκπόνηση σχεδίων γενικώς, χωρίς την παραμικρή συμμετοχή, όχι «των μαζών που κάνουν την Ιστορία», αλλά ούτε καν (των οργάνων) του κόμματος, είναι ένα από τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά του πράγματος. Και ο Ναξάκης έχει δίκιο να επιμένει σε αυτό.
Γιατί πρόκειται για ακόμα ένα παράδειγμα αριστερής αποτυχίας που οφείλεται κατεξοχήν, μεταξύ άλλων, στο γεγονός πως αυτοί (;) «ήξεραν», «σχεδίαζαν», «κανόνιζαν» γενικώς και όλοι οι άλλοι ήταν, στην καλύτερη περίπτωση, ακροατές και θεατές καταστάσεων, που έπαιζαν με τη ζωή τους, χωρίς την παραμικρή συμμετοχή. Είχαν ερωτηθεί βέβαια τον Ιανουάριο για το εάν εγκρίνουν να βαράει ο Τσίπρας τα νταούλια και να χορεύουν η Μέρκελ και οι αγορές.
Ο πατερναλισμός είναι όρος που πραγματικά ταιριάζει εδώ πολύ.
Καθίστε εσείς! Εμείς θα κανονίσουμε και μόλις πετύχουμε τον «έντιμο συμβιβασμό», θα σας ειδοποιήσουμε να πανηγυρίσετε. Βέβαια το πρόγραμμα που σας είχαμε προτείνει έλεγε για «μεγάλη κοινωνική και πολιτική σύγκρουση» -όχι για «συμβιβασμό» και μάλιστα επώδυνο»- αλλά τι σημασία έχουν τα προγράμματα. Ξέρετε πόσο δύσκολη είναι η πραγματικότητα. Αφήστε λοιπόν εμάς που ξέρουμε να κάνουμε τη δουλειά.
Το γεγονός πως αυτό το μείζον σκάνδαλο στην ιστορία της διεθνούς Αριστεράς σχεδόν δεν προκαλεί συζήτηση οφείλεται σε μια σειρά από λόγους. Η απώθηση ενός τέτοιας έκτασης πολιτικού και κοινωνικού βιασμού είναι όρος για τη συνέχιση της ζωής. Το ίδιο και η απώθηση της σύστοιχης εξαπάτησης –ανεξάρτητα από προθέσεις.
Αυτά ισχύουν για εμάς, τους «μέσα». Σε ό,τι αφορά τους «έξω» το πράγμα βιώθηκε τόσο απογοητευτικά, που προτίμησαν να το ξεχάσουν. Αν, όπως το έθεσε ο Πέρι Αντερσον τότε, επρόκειτο για κάτι αντίστοιχο της «προδοσίας» των ευρωπαϊκών λαών από τη σοσιαλδημοκρατία το 1914, τότε η απώθηση ήταν ακόμα περισσότερο επιβεβλημένη. Πόσα τέτοια να αντέξει κάποιος;
Ο Ναξάκης λοιπόν έχει δίκιο. Και για το «σχέδιο Β'» και το «Ψ'» ή το «Ζ'». Ο κυβερνητισμός, ο τεχνοκρατισμός των perpetual bonds (!) και της Παναρίτη (!) ή του Κιμ (!), η αυθαιρεσία, η έλλειψη λογοδοσίας, η άσκηση αντικειμενικού εκβιασμού απέναντι στους «διαφωνούντες» -περίπου του είδους «ρίξτε μας αν σας βαστάει»- βρίσκονταν εκεί και μπορούμε να δεχτούμε πως ο πατερναλισμός, ως έννοια, τα συγκεφαλαιώνει όλα σε ένα.
Εκεί που δεν έχει δίκιο είναι όταν ισχυρίζεται πως περίπου το τέλος αυτής της ιστορίας ήταν, για μια σειρά από λόγους που παραθέτει στο άρθρο του, προδιαγεγραμμένο.
Η επίκληση του συσχετισμού δύναμης, ο οποίος δεν καθοριζόταν συγκυριακά αλλά κυρίως «δομικά», ως κύριου παράγοντα για τη δυστυχή μας κατάληξη, κάνει το 2015 μια τρύπα στην Ιστορία: ό,τι κι αν κάναμε τότε, όπως ήταν τα πράγματα μάλλον δεν είχαμε τύχη. Η «βίαιη εκδυτικοποίηση της χώρας», η «ένταξη στο ευρώ», το «χάσμα παραγωγικότητας», το βούτηγμα στον «καταναλωτικό παρασιτισμό», η διαρκής κατάσταση να ζούμε «καταναλώνοντας περισσότερα από αυτά που παρήγαμε» είχε διαμορφώσει μια συνθήκη πολιτικής ανημπόριας, μάλλον ανυπέρβλητης.
Δεν συμφωνώ με κανένα σχεδόν στοιχείο της εικόνας αυτής για την Ελλάδα. Κυρίως διαφωνώ με τη χρήση του πρώτου (γενικού) πληθυντικού. Η κοινωνική πλειοψηφία, ο κόσμος της εργασίας ούτε λίγο δούλεψε ούτε παρασίτησε ούτε κατανάλωσε περισσότερα από όσα παρήγαγε. Αν κάτι τη χαρακτηρίζει συγκριτικά με άλλες περιπτώσεις, στην Ευρώπη τουλάχιστον, είναι πως την εκμεταλλεύτηκαν πολύ περισσότερο –πολύ πριν ξεσπάσει η κρίση η Ελλάδα ήταν από τις περισσότερο άνισες κοινωνίες στην Ε.Ε.
Γι’ αυτό και οι πολλές σωστές επισημάνσεις του Ναξάκη νομίζω πως τελικά αστοχούν. Αν ο συσχετισμός δύναμης, εκείνο το καλοκαίρι, ήταν τόσο «δομικά» καθορισμένος, η τότε κυβέρνηση μπορεί να ελεγχθεί μόνο για προϋπάρχουσες «αυταπάτες» και τίποτε άλλο.
Αν όμως ο συσχετισμός, όπως πάντα, είχε έντονα συγκυριακό χαρακτήρα, ήταν όχι νομοτελειακός, αλλά «αστάθμητη συνάντηση» γεγονότων και βουλήσεων, καταναγκασμών και επιδιώξεων, τότε ο πατερναλισμός και η εν γένει διαχείριση καθόρισαν σε μεγάλο βαθμό το, καταστροφικό για την ελληνική κοινωνία, αποτέλεσμα.
(1) «Το πατερναλιστικό σχέδιο Β'», «Εφ.Συν.» 25/11/2019
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας