Επιστρέφει η πολιτική, κινούνται οι λαοί

Αυτό που παρακολουθούμε από την πρώτη ημέρα εκλογής της νέας ελληνικής κυβέρνησης, δεν το έχουμε ζήσει ποτέ στο παρελθόν. Μια νέα κυβέρνηση έτοιμη να εφαρμόσει ένα καλά σχεδιασμένο και εντατικό πρόγραμμα, επαναφέροντας την πολιτική στο προσκήνιο και αποφασισμένη να υλοποιήσει αυτά για τα οποία δεσμεύθηκε. Επειδή τα γεγονότα είναι πυκνά, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πλευρά των δανειστών, ανέμενε μετά τις εκλογές την έναρξη μιας διαδικασίας ελέγχου και αξιολόγησης, ανεξαρτήτως κυβέρνησης και προεκλογικών εξαγγελιών, προκειμένου να εντοπιστούν από την τρόικα όλα τα συμφωνημένα τα οποία καθυστερούσαν να υλοποιηθούν και να επιταχυνθεί η υλοποίησή τους. 

Αξίζει κανείς να δει τη σειρά των κινήσεων της νέας κυβέρνησης, πριν ακόμα ορκιστεί:

Με τις πρώτες δηλώσεις για το ψήφισμα κατά της Ρωσίας, υπογραμμίζει ότι είναι ισότιμο μέλος της Ε.Ε. και αμφισβητεί την παγιωμένη πρακτική, των τετελεσμένων αποφάσεων μιας χώρας (ή ολιγομελούς ομάδας χωρών της Ε.Ε), τις οποίες προειλημμένες αποφάσεις του διευθυντηρίου, οι υπόλοιπες χώρες απλά επικυρώνουν.

Αμέσως μετά, ο πρωθυπουργός, μέσω των δηλώσεών του στο Bloomberg, είναι αυτός που θέτει πρώτος ένα αρχικό όριο στη διαπραγμάτευση, αντίστροφα προς τον κλασικό τρόπο, δηλώνοντας δηλαδή, ότι η Ελλάδα θα αποπληρώσει κανονικά τις υποχρεώσεις της στο ΔΝΤ και την ΕΚΤ, οι οποίες φθάνουν στο ύψος των 75 δισ. ευρώ, ή το 22% του χρέους. Αυτό για την άλλη όχθη ερμηνεύεται ότι όλο το υπόλοιπο ποσό είναι υπό διαπραγμάτευση. Η κλασική προσέγγιση του anchoring στην διαπραγμάτευση (στα ελληνικά αγκυροβόληση, δηλαδή το όριο από το οποίο θα ξεκινήσει η διαπραγμάτευση), θα ήταν να ειπωθεί ότι η ελληνική πλευρά θεωρεί πως για να καταστεί βιώσιμο το χρέος, θα πρέπει να γίνει περικοπή για παράδειγμα 120 δισ. ευρώ, ή το 37,5% του χρέους, ή όποιο άλλο ποσό έκρινε αναγκαίο. Αντί αυτού, προτιμά να δεσμευτεί για το 22% μόνο του χρέους και να αφήνει το υπόλοιπο 78% συνολικά υπό αμφισβήτηση - επαναπροσδιορισμό. Αυτός που πρώτος θέτει το όριο σε μια διαπραγμάτευση συνήθως έχει και το πλεονέκτημα.

Στη συνέχεια, η κυβέρνηση καταργεί ουσιαστικά το μνημόνιο, χωρίς καν να αναφέρεται σε αυτό, με την προαναγγελία υλοποίησης προεκλογικών δεσμεύσεων, όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού και το πάγωμα των ιδιωτικοποιήσεων. Αυτό που διαφυλάσσει είναι το ισοζύγιο εσόδων και εξόδων του κράτους, αυτό δηλαδή που έχει πραγματικά σημασία για την πληρωμή των δανειακών υποχρεώσεων, δείχνοντας έμπρακτα τη θέληση εξυπηρέτησης χρέους, στον βαθμό και στο ύψος που αυτό είναι εφικτό.

Ο υπουργός Οικονομικών καταργεί την Τρόικα και αναδεικνύει το ζήτημα μιας ιδιάζουσας λειτουργίας των θεσμών εντός της Ε.Ε. Με αυτόν τον τρόπο αναλαμβάνει η ελληνική κυβέρνηση και την ευθύνη για το νέο πρόγραμμα. Ταυτόχρονα τονίζει και τη σημασία του θέματος, το οποίο παραπέμπει σε πραγματικά θεσμικά και πολιτικά όργανα και όχι σε επιτροπές υπαλλήλων, οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι μόνο με τον έλεγχο της τήρησης ενός προγράμματος - το οποίο ούτως ή άλλως φέρει από το σχεδιασμό του τα αντίθετα αποτελέσματα από αυτά που υποτίθεται ότι επιδιώκει. Τα ιδιότυπα, αν όχι αλχημιστικά, οικονομικά μαθηματικά που χρησιμοποιούνται στο υφιστάμενο πρόγραμμα (κοινώς 5 – 10 = 22, με την προϋπόθεση ότι δεν θα βρέχει!), έχουν καθιερωθεί από την ιδεοληπτική σχολή του Σικάγου και κατακλύζουν τα τελευταία χρόνια τα περισσότερα πανεπιστήμια στον κόσμο.

Αρχίζει κύκλος διμερών - θεσμικών επαφών, από πρωθυπουργό και υπουργό Οικονομικών. Με αυτό τον τρόπο ανατρέπεται η υποχρεωτική παρουσία εκπροσώπου της Γερμανίας, η οποία ή ο οποίος δίνει πάντοτε και την κατεύθυνση της συζήτησης οδηγώντας σε τυπικές ομοφωνίες, ή καθορίζει την αντίδραση εκπροσώπων άλλων χωρών. Η ελληνική πλευρά κατορθώνει έτσι να εκθέσει ανεπηρέαστα τις θέσεις της, έστω και για λίγο στην ευρωπαϊκή «κοινή γνώμη».

Το θέμα ανοίγεται εκτός Ε.Ε. Σύμβουλος της κυβέρνησης προσλαμβάνεται η Lazard, η οποία είχε προτείνει το PSI.

Ας κρατήσουμε στη μνήμη μας ότι η Lazard, σύμβουλος της κυβέρνησης στο θέμα του χρέους είχε τον ίδιο ρόλο και στην εποχή της εφαρμογής του PSI, και το ύψος του κουρέματος στον ιδιωτικό τομέα ήταν 53% σε καθαρό χρέος.

Ο υπουργός Οικονομικών, έχοντας ως σημείο εκκίνησης την προηγούμενη τοποθέτηση του Πρωθυπουργού, αναπτύσσει από την αρχή προτάσεις για την διευθέτηση του προβλήματος, οι οποίες μάλιστα αποτελούν και πάγιες προτάσεις του από το παρελθόν. Η μεγάλη ανατροπή είναι ότι αυτές οι προτάσεις εκτίθενται δημόσια, η ελληνική κυβέρνηση απευθύνεται τατυτόχρονα και στον Έλληνα πολίτη και στους Ευρωπαίους (πλην Ελλήνων) «φορολογούμενους» και δεν διεξάγει μυστικές διαπραγματεύσεις κεκλεισμένων των θυρών, σύμφωνα με την πάγια πρακτική, αποκαθιστώντας την πολιτική ιδιότητα του φορολογούμενου. Από την άλλη πλευρά των συνομιλητών, έχουμε το φαινόμενο σε αρκετές περιπτώσεις να πραγματοποιούνται θετικές δηλώσεις μετά τη συνάντηση, οι οποίες αντικρούονται από τις επίσημες ανακοινώσεις στη συνέχεια, πιθανώς ύστερα από κάποια παρέμβαση

Στο σημείο αυτό προκαλείται η πρώτη εκνευρισμένη αντίδραση της Γερμανίας, η οποία θέτει το αντίστροφο όριο στη διαπραγμάτευση, πλήρης συνέχιση του προηγούμενου μνημονιακού προγράμματος και, επιστρατεύεται η εξωθεσμική τακτική της, διαμηνύοντας σε όλα τα θεσμικά όργανα της Ε.Ε. και τις κυβερνήσεις να παραμείνουν αμετακίνητοι απέναντι στις ελληνικές θέσεις. Αυτό είναι το σημείο Μηδέν, που έχει ως αντίθετο την πλήρη αθέτηση του διακρατικού χρέους.

Από το σημείο αυτό ξεκινά ουσιαστικά η διαπραγμάτευση. Αυτό που δεν είναι γνωστό στον πολύ κόσμο, είναι ότι σύμφωνα με την Τράπεζα Διεθνών Συναλλαγών (BIS), το συνολικό ύψος των παράγωγων χρηματοπιστωτικών προϊόντων αγγίζει τα 700 τρισ. δολάρια, μια φούσκα σχεδόν 20% υψηλότερη από την αντίστοιχη πριν το σκάσιμο - κραχ του 2008, ενώ το δημόσιο χρέος στην Ιταλία υπερβαίνει το 130% του ΑΕΠ (ποσοστό υψηλότερο από αυτό με το οποίο οδηγήθηκε η Ελλάδα στα μνημόνια) και με συνεχή τάση ανόδου, παρά το γεγονός ότι και η Ιταλία είναι άτυπα σε πρόγραμμα. Αν κάτι δεν πάει καλά με την Ελλάδα, τότε κάτι δεν πάει καλά με την Ευρώπη και το ευρώ. Κάποιες απόπειρες υπολογισμού των επιπτώσεων της μη αποπληρωμής του χρέους στο ίδιο το πρωτογενές μέγεθος, αγνοούν τα βασικά, δηλαδή ότι επί του χρέους, έχουν δημιουργηθεί ανοικτές θέσεις, με τεράστια μόχλευση. Δε μπορώ να φανταστώ που θα μπορούσε να σταματήσει το σπιράλ της μετάδοσης πωλήσεων σε μια αρνητική εξέλιξη, πάντως είμαι βέβαιος ότι κάτι αντίστοιχο δεν θα έχουμε ξαναζήσει το παρελθόν.

Η ελληνική κυβέρνηση έχει ήδη πετύχει πολλά. Έθεσε τον πήχη, διέρρηξε ελαφρά ήδη το μπλοκ της έως σήμερα εφαρμοζόμενης πολιτικής, ενώ η στάση της κινητοποιεί θετικές αντιδράσεις σε όλο τον κόσμο. Παράλληλα, αναδεικνύει αντιφάσεις και προβλήματα εντός του Ευρωσυστήματος και των ευρωπαϊκών θεσμών, ενώ δημιουργεί αντιδράσεις ακόμα και μέσα στην ίδια τη Γερμανία. Είναι ένα εξαίρετο ξεκίνημα και μια μεγάλη πρόκληση.

Ο συστημικός (και για την αντιγραφή Δ.Τ.)