Θα περίμενε καθένας από καθηγητές στο Πανεπιστήμιο εποικοδομητικό διάλογο στη βάση τεκμηριωμένης επιχειρηματολογίας και όχι επιστημονικοφανή κείμενα ειρωνείας, απροκάλυπτης λοιδορίας και γνωμοδοτικής μονοτονίας.
Ας είναι, αγαπητοί συνάδελφοι.
Ο «συνταγματικός λαϊκισμός», που διατυπώθηκε για να συγκαλύψει το φοβικό σύνδρομο απέναντι στην κυριαρχία των συνειδητοποιημένων πολιτών, ακυρώθηκε στην πράξη της κοινωνικής διέγερσης, όταν άτομα και συλλογικότητες κάθε ιδεολογικής και πολιτικής αφετηρίας συνέπραξαν και συμπράττουν, τόσο στο κέντρο όσο και στην περιφέρεια, με γνώση, πείσμα και αποφασιστικότητα, στον ευρύτατο λαϊκό διάλογο για την αναθεώρηση του Συντάγματος.
Μετά τις εισαγωγικές ανησυχίες μου έρχομαι στο κεντρικό θέμα.
Η επιστημονική ομάδα, συντονιζόμενη από τον Γιώργο Κατρούγκαλο, προτείνει την καθιέρωση πλήρως της «διακριτότητας κράτους και εκκλησίας, με πλήρη σεβασμό στην Ορθόδοξη Εκκλησία και τον ιστορικό της ρόλο».
Το υπό αναδιατύπωση νέο άρθρο 3 του αναθεωρημένου Συντάγματος θα κατοχυρώνει ρητά τη θρησκευτική ουδετερότητα του κράτους και θα αναγνωρίζει την Ορθοδοξία ως ιστορικά επικρατούσα θρησκεία, δηλαδή θα επιχειρεί μία διακηρυκτική αποτύπωση της ιστορικής πραγματικότητας, χωρίς περαιτέρω κανονιστικές συνέπειες.
Το ισχύον άρθρο 3 διατυπώθηκε με τέτοιον τρόπο, ώστε να κατοχυρώνει σε συνταγματικό επίπεδο πρωτίστως το σύστημα της «μοναρχικής» εξουσίας των αρχιερέων στην Εκκλησία, ως απόλυτη επιβολή τόσο επί των ιερατικών όσο και επί των λαϊκών μελών της ([...]«Είναι αυτοκέφαλη, διοικείται από την Ιερά Σύνοδο των εν ενεργεία αρχιερέων και από τη Διαρκή Ιερά Σύνοδο που προέρχεται από αυτή»[...]).
Ας μου επιτραπεί η άποψη ότι η ηγεσία της Εκκλησίας της Ελλάδος, ατομική και συλλογική, ενδιαφέρεται, διά της μη αναθεώρησης του άρθρου 3, να διατηρήσει κυρίως το συγκεκριμένο εξουσιαστικό προνόμιο. Ενα σύγχρονο ευρωπαϊκό Σύνταγμα δεν μπορεί να ενσωματώνει διάταξη με το σημερινό περιεχόμενο του άρθρου 3.
Το ισχύον Σύνταγμα του 1975 προστατεύει στο άρθρο 13 τόσο την ανεξιθρησκία όσο και τη θρησκευτική ελευθερία, ορίζοντας ότι: «Η ελευθερία της θρησκευτικής συνείδησης είναι απαραβίαστη. Η απόλαυση των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων δεν εξαρτάται από τις θρησκευτικές πεποιθήσεις καθενός».
Οπως γράφει ο Αριστόβουλος Μάνεσης, «η θρησκευτική ελευθερία είναι προέκταση της προσωπικής ελευθερίας και, επίσης, μία ειδικότερη μορφή της ελευθερίας της γνώμης και της εν γένει πνευματικής ελευθερίας. Με αυτήν εξασφαλίζεται, εξάλλου, ο σεβασμός της ιδιωτικής ζωής και γενικότερα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (πρβλ. άρθρο 2 παρ. 1 Συντ.), καθώς και η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας (πρβλ. άρθρο 5 παρ. 1 Συντ.)». (Συνταγματικά δικαιώματα, α' ατομικές ελευθερίες, πανεπιστημιακές παραδόσεις, δ' έκδοση, Θεσσαλονίκη 1982, σελ. 247).
Επομένως, κατά τον αείμνηστο καθηγητή, η προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας είτε ως προστασία της ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης είτε ως προστασία και της ανεξιθρησκίας, συνδέεται άρρηκτα με τον σεβασμό και την προστασία της αξίας του ανθρώπου και με το δικαίωμα ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητάς του.
Προστασία της αξίας του ανθρώπου και της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητάς του συγκροτούν τον πυρήνα του καταλόγου των κατοχυρουμένων και προστατευομένων στο Σύνταγμα ατομικών δικαιωμάτων, δηλαδή τον πυρήνα της θεμελιώδους συνιστώσας του κράτους δικαίου, ως θεμελιώδους αρχής του πολιτικού συστήματος, η οποία θα πρέπει να θεωρείται ενδεικτικής σημασίας για τον ευρωπαϊκό συνταγματισμό.
Γράφει, συνεχίζοντας, ο Μάνεσης (στο ίδιο, σελ. 256). «Η προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας κατά το ισχύον Σύνταγμα είναι σχετική. Η σχετικότητα αυτή απορρέει κυρίως από το άρθρο 3 του Συντάγματος, που αναγνωρίζει την ορθόδοξη χριστιανική θρησκεία ως "επικρατούσα", δηλαδή ως επίσημη θρησκεία του κράτους».
Συμπερασματικά η αναγνώριση στο Σύνταγμα επικρατούσας–επίσημης θρησκείας στο κράτος σχετικοποιεί τη συνταγματική προστασία της θρησκευτικής ελευθερίας και δι’ αυτής τον πυρήνα του κράτους δικαίου (αξία του ανθρώπου - προσωπικότητα), δηλαδή τον πυρήνα θεμελιώδους αρχής του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Ως εκ τούτου επείγει η καθολική αποδοχή της συγκεκριμένης πρότασης της ομάδας των έξι επιστημόνων.
*καθηγητής της Πολιτικής Κοινωνιολογίας, πρώην αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας