Αποχαιρετώντας την Ομοσπονδία;

Το Κυπριακό διέρχεται -για όλους τους λάθος λόγους- ιστορικές στιγμές. Είναι οι στιγμές που σηματοδοτούν το τέλος μιας φάσης συνομιλιών 40 χρόνων με στόχο την επίτευξη λύσης Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας.

Οι Τούρκοι έχουν ήδη κάνει σαφέστατες τις προθέσεις τους μετά το Κραν Μοντανά, που συνοψίζονται στα εξής: Τέρμα στις παραμέτρους του ΟΗΕ. Τέρμα στη διαδικασία των συνομιλιών όπως τη γνωρίζαμε μέχρι τώρα.

Από δω και μπρος θα υπάρξουν «άλλες διαδικασίες» για το Κυπριακό και επεξεργασία νέου οδικού χάρτη για την παραπέρα πορεία του. Ενδυνάμωση του ψευδοκράτους, στην ανάγκη με «βελούδινο διαζύγιο» και, τέλος, επιμονή στις διεκδικήσεις για τους υδρογονάνθρακες της κυπριακής ΑΟΖ.

Τα πιο πάνω διακήρυξαν με κάθε επισημότητα, μεταξύ άλλων, τόσο ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μεβλούτ Τσαβούσογλου όσο και ο πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ. Τι μας είπαν;

Οτι από δω και μπρος θα αναπτύξουμε «σχέσεις καλής γειτονίας» και μετά θα δούμε θέμα «συνεταιρισμού των δύο κρατών», δηλαδή συνομοσπονδίας. Με άλλα λόγια, μας λένε ξεκάθαρα ότι θέμα ομοσπονδίας δεν τίθεται, παρόλο που μέχρι τώρα δεν την έχουν αποκηρύξει ρητώς. Η ουσία όμως είναι ότι με αυτά που υποστηρίζουν κάθε άλλο παρά σε λύση ομοσπονδίας στοχεύουν.

Την περασμένη Τρίτη συνέβη κάτι για πρώτη φορά στη μακρά ιστορία του προβλήματος. Συνέπεσαν οι συνεδρίες τόσο του Εθνικού Συμβουλίου με τη συμμετοχή του Ελληνα ΥΠΕΞ Ν. Κοτζιά όσο και του αντίστοιχου των Τ/Κ με την παρουσία του Τούρκου ομολόγου του, Μ. Τσαβούσογλου. Οι συνεδρίες των δύο σωμάτων κατέληξαν σε πολύ διαφορετικά συμπεράσματα.

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Νίκος Χριστοδουλίδης συνόψισε ως εξής: «Είμαστε έτοιμοι για επανέναρξη των συνομιλιών όταν δημιουργηθούν εκείνες οι συνθήκες που θα οδηγήσουν σε ένα θετικό αποτέλεσμα».

Και βεβαίως αναφερόταν στις προϋποθέσεις της επίλυσης των προβλημάτων της ασφάλειας, των εγγυήσεων και των στρατευμάτων κατοχής. Να κάνουν δηλαδή οι Τούρκοι πρώτα κίνηση στα θέματα αυτά, διαφορετικά δεν έχει νόημα να μπεις σε διαπραγματεύσεις.

Από την άλλη, η τουρκική πλευρά διαμηνύει σε όλους τους τόνους ότι δεν συζητά καν «μηδέν εγγυήσεις και μηδέν στρατεύματα» και επεξεργάζεται οδικό χάρτη στη βάση της συνύπαρξης των δύο κρατών με σχέσεις «καλής γειτονίας».

Είναι σαφές ότι δεν υπάρχει ούτε σημείο σύγκλισης ούτε καν ελάχιστο κοινό έδαφος για να ξεκινήσουν και πάλι συνομιλίες όπως πριν. Αλλωστε αυτό διαπίστωσαν και τα Ηνωμένα Εθνη. Αυτό το μείγμα θέσεων σίγουρα δεν οδηγεί σε ομοσπονδία. Επομένως, τα συμπεράσματα του Εθνικού Συμβουλίου προσπερνούν τα πραγματικά θέματα ουσίας και αποτελούν απλώς διαπιστώσεις ρουτίνας.

Από την τακτική στη στρατηγική

Το Κυπριακό έχει ξεφύγει από το πλαίσιο των τακτικών ελιγμών και έχει περάσει στο πεδίο της στρατηγικής στόχευσης. Οι Τούρκοι έχουν ξεκαθαρίσει τη στρατηγική τους. Ασφαλώς όλοι έχουν αντιληφθεί τι έχει γίνει στο Κραν Μοντανά και πού οδηγεί τα πράγματα η τουρκική πλευρά.

Οι συνομιλίες μεταξύ των ΥΠΕΞ Ελλάδας και Κύπρου παρήγαγαν κάποια σχέδια δράσεων σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο -κυρίως εντός της Ε.Ε.- που στόχο έχουν να εξαναγκάσουν την Τουρκία να κάνει τα βήματα που θεωρούνται απαραίτητα προκειμένου να μπούμε σε έναν νέο διάλογο με ρεαλιστική προοπτική επιτυχίας.

Αυτό είναι το θετικό στοιχείο που προέκυψε από τις συνομιλίες των δύο υπουργών στη Λευκωσία. Είναι όμως αρκετό ώστε να καμφθεί η τουρκική αδιαλλαξία και να συναινέσει η Τουρκία σε μετατροπή της Κύπρου σε ένα «κανονικό» κράτος;

Υπό το πρίσμα των δηλώσεων των Τούρκων αξιωματούχων, πολύ αμφιβάλλουμε. Και λυπάμαι να επαναλάβω ότι η διήμερη σύνοδος του Εθνικού Συμβουλίου απέτυχε να χαράξει στρατηγική διεξόδου από την κρίση.

Τι κάνουμε τώρα; Πώς αντιμετωπίζουμε τη νέα κατάσταση πραγμάτων; Πώς αντιδρούμε στις «σχέσεις καλής γειτονίας» και, μετά, στον υποτιθέμενο «συνεταιρισμό δύο κρατών», στο «βελούδινο διαζύγιο» και στη σχεδιαζόμενη από τους Τούρκους συνομοσπονδία; Θα αναλωθούμε σε νέες συνομιλίες σε άλλη, νέα βάση -αν και όταν τη βρούμε- για άλλα 40 χρόνια;

Το Εθνικό Συμβούλιο, αν θέλει να προσφέρει πραγματικά στον τόπο, ο ίδιος ο πρόεδρος της Δημοκρατίας και οι πολιτικοί ηγέτες να επεξεργαστούν με τόλμη σενάρια για το αύριο αυτού του ταλαίπωρου τόπου και των κατοίκων του.

Αν θέλουμε να επιβιώσουμε ως γενιά Ελλήνων της Κύπρου και να ζούμε σε ευημερία και ασφάλεια, τότε πρέπει να αφήσουμε κατά μέρος τους τακτικισμούς και να «χτυπήσουμε» εκεί που πονά ο «ελέφαντας» και εξουδετερώνεται η ισχύς του.

Δύο κράτη-μέλη της Ε.Ε. και της Σένγκεν;

Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο άρχισαν να διαμορφώνονται νέες αντιλήψεις και προχωρημένες προσεγγίσεις για τη λύση του Κυπριακού.

Ανάμεσα σ' αυτές ξεχωρίζει η τολμηρή άποψη που μου ανέπτυξε ένας από τους πολιτικούς μας, η οποία, όπως μου εκμυστηρεύτηκε, έτυχε της επιδοκιμασίας και από κάποιους πολιτικούς οι οποίοι κατ' ιδίαν τη βλέπουν ως μια διέξοδο. Τη βλέπουν μεν θετικά, αλλά κανένας δεν τόλμησε να τη θέσει ούτε καν ως υπόθεση εργασίας.

Η άποψη αυτή υποστηρίζει τη δημιουργία δύο κρατών-μελών της Ε.Ε. και της Συνθήκης Σένγκεν. Να γίνει έτσι όλη η Κύπρος ευρωπαϊκό έδαφος με όλες τις ελευθερίες και τα δικαιώματα του Ευρωπαίου πολίτη για τους νόμιμους κατοίκους του νησιού σε όλη την επικράτεια, αφού γίνουν βεβαίως οι απαραίτητες εδαφικές αναπροσαρμογές. Υπογραμμίζω: για τους νόμιμους κατοίκους της και αυτούς των κρατών-μελών, όπως ισχύει σε όλη την Ε.Ε., αφήνοντας έτσι έξω την Τουρκία.

Θα τολμήσουν οι ταγοί μας; Θα τη συζητούσαν δημιουργικά και χωρίς ταμπού και θέσεις-προκάτ; Ή θα πνιγεί κι αυτή μέσα στον οίστρο του ανέξοδου δογματισμού που μας καταστρέφει εδώ και δεκαετίες;