Λειτουργούν και πάλι τα μεταλλεία του ολέθρου

Ενα ορυχείο το οποίο προκάλεσε μία από τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές καταστροφές στην Ισπανία αναμένεται να ξαναλειτουργήσει έπειτα από απόφαση της τοπικής κυβέρνησης, γεγονός που προκαλεί τις αντιδράσεις των οικολόγων, ενώ καταδεικνύει ότι η μεταλλευτική βιομηχανία σε αρκετές περιπτώσεις επιστρέφει στον τόπο των περιβαλλοντικών εγκλημάτων που έχει προκαλέσει.

Το βράδυ της 24ης προς 25η Απριλίου του 1998 κατέρρευσε το φράγμα της λίμνης τελμάτων στα μεταλλεία του Aznalcollar με αποτέλεσμα να διαρρεύσουν στο περιβάλλον 5,5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα τοξικών και πλούσιων σε βαρέα μέταλλα υγρών τελμάτων.

Από τη διαρροή πλημμύρισαν οι ποταμοί Agrio και Guadiamar μέχρι τους βάλτους του Entremuros, 40 χιλιόμετρα νότια του μεταλλείου, σημείο απ' όπου αρχίζει το Φυσικό Πάρκο της Donana που θεωρείται «διαμάντι» φυσικής προστασίας της Νότιας Ευρώπης.

Το κόστος καθαρισμού της περιοχής ανήλθε σε 240 εκατομμύρια ευρώ και, σύμφωνα με τις εξεταστικές για το περιστατικό επιτροπές, η αιτία της κατάρρευσης του φράγματος της λίμνης αποθήκευσης των τελμάτων οφειλόταν σε κινήσεις ολίσθησης στο υπέδαφος εξαιτίας του βάρους του φράγματος και των αποθέσεων των τελμάτων.

Σήμερα, περιφερειακή κυβέρνηση της Ανδαλουσίας αξιώνει την επαναλειτουργία του ορυχείου με το επιχείρημα ότι θα δημιουργήσει 450 θέσεις εργασίας σε μια περιοχή με ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας στην Ισπανία.

Εντούτοις, οι οικολόγοι υποστηρίζουν ότι βασικά περιβαλλοντικά ζητήματα έχουν αγνοηθεί. Η περιφερειακή κυβέρνηση βιάστηκε να προβεί σε μια ανακοίνωση για την έναρξη του έργου πριν από τις περιφερειακές εκλογές του επόμενου μήνα.

Η σύμβαση για την επαναλειτουργία του ορυχείου έχει ανατεθεί σε μια κοινοπραξία με επικεφαλής την Grupo Mexico, μια εταιρεία η οποία τον περασμένο Αύγουστο αναγκάστηκε να πληρώσει 150 εκατομμύρια δολάρια για τον καθαρισμό μιας περιοχής μετά από ατύχημα στο ορυχείο της Buenavista στη βορειοδυτική πολιτεία Σονόρα του Μεξικού.

Περίπου 22.000 άνθρωποι έμειναν χωρίς καθαρό νερό, καθώς 42 εκατομμύρια λίτρα θειικού οξέος μόλυναν τμήμα 160 χιλιομέτρων του ποταμού Σονόρα.

Ισπανοί αξιωματούχοι επιμένουν πως η Grupo Mexico έχει εγγυηθεί ότι οι δραστηριότητες της εξόρυξης στο Aznalcollar δεν θα επηρεάσουν προστατευόμενες ζώνες, ότι η περιοχή τελικά θα επανέλθει στην αρχική της κατάσταση και ότι δεν θα επιτραπεί η κατασκευή ενός νέου φράγματος τελμάτων και η συσσώρευση των τοξικών καταλοίπων.

«Η ομάδα μας έχει εργαστεί ακούραστα για περισσότερο από ένα χρόνο για να παρουσιάσει το καλύτερο έργο με τις μεγαλύτερες περιβαλλοντικές εγγυήσεις», ανέφερε σε σχετική της δήλωση η κοινοπραξία Grupo Mexico-Minorbis. «Το έργο έχει σχεδιαστεί ώστε να αποτελέσει σημείο αναφοράς στην παγκόσμια εξόρυξη, αναλύει κάθε περιβαλλοντική πρόκληση και τη μετατρέπει σε καινοτόμες λύσεις».

Μόλυβδος και αρσενικό

Ομως οι ομάδες των Πρασίνων ανησυχούν ότι οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων έχουν αγνοηθεί από το σοσιαλιστικό κόμμα PSOE σε μια προσπάθεια να κερδίσει ψήφους.

«Η πρόεδρος της Ανδαλουσίας Σουζάνα Ντίαζ ζήτησε πρόωρες εκλογές τον Ιανουάριο και οι πολιτικοί του υπουργείου Οικονομικών έχουν πιέσει την τεχνική επιτροπή ώστε να εκδώσει μια απόφαση το συντομότερο δυνατόν, έτσι ώστε η ανακοίνωση να γίνει κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας», αναφέρει η περιβαλλοντική ομάδα Οικολόγοι σε Δράση.

Το ορυχείο, έκτασης 950 στρεμμάτων, έχει κατ' εκτίμηση 80 εκατομμύρια τόνους εξαγώγιμου μεταλλεύματος που περιέχει χαλκό, ψευδάργυρο και μόλυβδο.

Αλλά περιέχει επίσης τοξικά στοιχεία, συμπεριλαμβανομένου του αρσενικού που, σύμφωνα με ανώτατους αξιωματούχους του Συμβουλίου της Ισπανίας για την Επιστημονική Ερευνα (CSIC) ήταν υπεύθυνο για τη ρύπανση του εδάφους και την άγρια ζωή μετά το ατύχημα.

Μεταξύ των θυμάτων της διαρροής ήταν 37 τόνοι νεκρών ψαριών και μια κληρονομιά επικίνδυνων υψηλών ποσοτήτων βαρέων μετάλλων στο ήπαρ και τους μυϊκούς ιστούς του είδους και σε ολόκληρη την τροφική αλυσίδα.

Και ενώ οι οικολόγοι δήλωναν ότι θα εργαστούν για να διασφαλίσουν ότι το ορυχείο δεν θα γίνει μια απειλή για άλλη μια φορά για το πάρκο Donana και τα χιλιάδες πουλιά που έρχονται από όλη την Ευρώπη για να περνούν τους χειμώνες σε αυτή τη γωνιά της Ανδαλουσίας, το ζήτημα της επαναλειτουργίας του αμφιλεγόμενου ορυχείου «πάγωσε» προσωρινά, έπειτα από καταγγελίες περί διαφθοράς.

Η δικαστική έρευνα διαπίστωσε σοβαρές ενδείξεις για παρατυπίες στη διαδικασία υποβολής προσφορών για το Aznalcollar αναγκάζοντας την πρόεδρο της Ανδαλουσίας να δηλώσει: «Οταν ένας δικαστής έχει σοβαρές υποψίες σχετικά με τη διαδικασία για την ανάθεση μιας σύμβασης, πρέπει να σταματήσει ώστε να δοθούν διευκρινίσεις».

Η μήνυση

Η σύμβαση ανατέθηκε στην κοινοπραξία Grupo Mexico-Minorbis τον Φεβρουάριο, μετά από τριμερή διαγωνισμό.

Ομως τον Μάρτιο είχε ξεκινήσει δικαστική έρευνα, έπειτα από τη μήνυση που υπέβαλε μια εταιρεία που είχε κάνει ανταγωνιστική προσφορά κατηγορώντας την Grupo Mexico για διεξαγωγή παράνομων διαπραγματεύσεων, δωροδοκία και αθέμιτη άσκηση επιρροής στη Δικαιοσύνη. Και η επικεφαλής δικαστής της έρευνας δήλωσε ότι υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία για την υποστήριξη όλων των ισχυρισμών, ενώ επέκρινε τις περιφερειακές αρχές για την ανάθεση της σύμβασης «χωρίς την παραμικρή αυστηρότητα, παρά το γεγονός ότι το ορυχείο είχε προκαλέσει στο παρελθόν μία από τις χειρότερες οικολογικές καταστροφές της Ισπανίας».

Εξάλλου, απαίτησε να μάθει γιατί η κοινοπραξία δεν είχε αποκλειστεί από τη διαδικασία επιλογής, καθώς είχε αποτύχει να συμμορφωθεί με τις βασικές περιβαλλοντικές απαιτήσεις. Σε ό,τι αφορά τη διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ της Grupo Mexico και του ισπανικού εταίρου της Minorbis, τις περιέγραψε ως «αμφισβητήσιμες», υποστηρίζοντας ότι η συμφωνία μεταξύ των δύο μερών δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια δήλωση καλών προθέσεων.

Επί του παρόντος -και παρά τη δικαστική εμπλοκή που προέκυψε για την ανάθεση της επαναλειτουργίας του ορυχείου- οι οικολόγοι δεν επαναπαύονται. Και ένα αίτημα για να παραμείνει κλειστό το ορυχείο έχει προσελκύσει 66.000 υπογραφές από τον περασμένο Φεβρουάριο.