«Φιάσκο» η συμμετοχή των ΑΕΙ στην κατάρτιση

Tα προβλήματα της συνεχιζόμενης κατάρτισης στην Ελλάδα είναι γνωστά και άλυτα. Ενας πακτωλός χρημάτων χάθηκε από τις αρχές τις δεκαετίες του ‘90 σε προγράμματα κατάρτισης ανέργων για να αποκτήσουν δεξιότητες που υποτίθεται έχει ανάγκη η αγορά εργασίας, αλλά πάντα κατέληγαν να μετατρέπονται απλώς σε ένα οικονομικό βοήθημα για τους ανέργους που επιβίωναν κάποιους μήνες αποκτώντας επιδερμικές γνώσεις σε συγκεκριμένα εκπαιδευτικά πεδία και ταυτοχρόνως σε μια αμοιβή για τους παρόχους, τα γνωστά ΚΕΚ. Ολα αυτά είναι γνωστά και χιλιοειπωμένα.

Και καλύτερη απόδειξη για τα προβλήματα της συνεχιζόμενης επαγγελματικής κατάρτισης δεν υπάρχει από το ότι η Ελλάδα παραμένει στον πάτο της Ε.Ε. και η ΔΥΠΑ, η οποία έχει επιδείξει την τελευταία τριετία μια θεαματική βελτίωση στην ψηφιοποίησή της, αποφεύγει εδώ και χρόνια να κάνει μια σοβαρή αξιολόγηση αυτών των προγραμμάτων.

Η πίεση για αποτελεσματικότερη χρήση των πόρων εντάθηκε μέσα στην πανδημία με την εξασφάλιση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όταν, υπό την πίεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και της προσπάθειας να αξιοποιηθούν και να απορροφηθούν εγκαίρως οι πόροι άνω των 2 δισ. ευρώ από το Ταμείο που ανέλαβε να διαχειριστεί η ΔΥΠΑ (πρώην ΟΑΕΔ), η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης έλαβε μια ιδιαίτερη απόφαση.

Την άνοιξη του 2022 ο τότε υπουργός Εργασίας, Κωστής Χατζηδάκης αποφάσισε, με τη αρωγή του διοικητή της ΔΥΠΑ, Σπύρου Πρωτοψάλτη, να αλλάξει το Σύστημα Επιταγών Κατάρτισης (Training Voucher) για τη συνεχιζόμενη επαγγελματική κατάρτιση. Ανακοίνωσε λοιπόν ότι η αναβάθμιση δεξιοτήτων «νέας γενιάς» σε ψηφιακές και πράσινες δεξιότητες, με ένα πρόγραμμα συνολικού προϋπολογισμού 100 εκατ. ευρώ για την κατάρτιση 80.000 ανέργων που θα υλοποιούνταν στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης NextGenerationEU, θα γινόταν όχι μόνο με τα ιδιωτικά ΚΕΚ, αλλά και με τα ΚΕΔΙΒΙΜ των 14 ΑΕΙ της χώρας.

Δηλαδή από τα 100 εκατ. ευρώ του πρώτου κύκλου (γιατί πριν από λίγες μέρες ξεκίνησαν οι διαδικασίες για άλλα 40 εκατ. ευρώ) τα 50 εκατ. ευρώ -που θα κάλυπταν 40.000 ανέργους- θα διατίθεντο για τα Κέντρα Εκπαίδευσης και Διά Βίου Μάθησης (ΚΕΔΙΒΙΜ) των 14 ΑΕΙ που έχουν δηλώσει συμμετοχή, ενώ τα υπόλοιπα 50 εκατ. ευρώ θα διατίθεντο σε 181 ειδικά αδειοδοτημένα Κέντρα Διά Βίου Μάθησης (ΚΕΚ), που ανήκουν είτε σε ιδιώτες είτε σε κοινωνικούς εταίρους, μέσα από τα προγράμματα των οποίων έπρεπε να καλυφθούν οι υπόλοιποι 40.000 άνεργοι.

Και ποιο ήταν το αποτέλεσμα της εισόδου των Πανεπιστημίων της χώρας στα προγράμματα κατάρτισης; Μηδέν εις το πηλίκον. Μόλις ένας πολύ μικρός αριθμός ανέργων επέλεξε τα Πανεπιστήμια. Η πλειονότητα ακολούθησε τον γνωστό δρόμο των ιδιωτικών ΚΕΚ και η ΔΥΠΑ αναγκάστηκε να προβεί στις σχετικές τροποποιήσεις. Αρα, μία από τα ίδια.

Και όπως λέει ένας πολύ καλός γνώστης του συστήματος κατάρτισης, «τα ΚΕΚ έχουν τόσο πολύ εκμαυλίσει τους ενδιαφερόμενους ανέργους, που αυτοί προτίμησαν να πάνε στην κατάρτιση ξανά για το επίδομα κι όχι για τη γνώση και για το επίδομα».

Διότι στα δημόσια ΑΕΙ θα υπήρχαν παρουσίες και απουσίες και κάποιοι κανόνες που δεν θα επέτρεπαν τις γνωστές παρατυπίες, να εμφανίζεται δηλαδή ο καταρτιζόμενος «παρών» ή επιτυχής στις εξετάσεις για την πιστοποίηση χωρίς να είναι τίποτε από όλα αυτά. Επί της ουσίας η μεταρρύθμιση Χατζηδάκη απέτυχε γιατί το σύστημα κατάρτισης είναι πολύ άρρωστο για να θεραπευτεί με τέτοιους τρόπους. Κι αυτό αναμένεται να φανεί και στον δεύτερο κύκλο των 40 εκατ. ευρώ, που ανακοινώθηκε πριν από λίγες μέρες.

Δεν φταίνε όμως ούτε μόνο τα ΚΕΚ, ούτε ο εθισμός στον εκμαυλισμό για ένα επιδοματάκι και η πεποίθηση των καταρτιζόμενων ότι από αυτά τα προγράμματα δεν βγαίνει τίποτε σημαντικό.

Πώς φτιάχνονται αυτά τα προγράμματα; Ποιοι τα σχεδιάζουν; Mήπως εν τέλει δεν είναι τίποτε άλλο από τις προδιαγραφές που τους δίνουν τα ίδια τα ΚΕΚ; Λίγο καλύτερα από τα περίφημα «σκοιλ ελικικού», αρκετά χειρότερα από αυτά που ανταποκρίνονται σε υπαρκτές ανάγκες της οικονομίας και της ελληνικής αγοράς εργασίας; Ποιοι τα αξιολογούν και πότε;

Αργά ή γρήγορα με αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να προβληματιστεί και η νέα υπουργός Εργασίας, Δόμνα Μιχαηλίδου. Καλύτερα γρήγορα, για να μη χαθούν κι άλλοι πόροι σε βάρος και του Δημοσίου και των ανέργων.

Οσον αφορά δε τους εργαζόμενους, ας σημειώσουμε ότι όταν πείθονται πως υπάρχει περιεχόμενο στη γνώση και την κατάρτιση, είτε αυτοί είτε οι οικογένειές τους βάζουν βαθιά το χέρι στην τσέπη για να πληρώσουν τα δίδακτρα ώστε να συμμετέχουν στα προγράμματα επιμόρφωσης των ελληνικών ΑΕΙ. Αρκεί να αναλογιστούμε ότι μόνο το ΕΚΠΑ υλοποιεί περίπου 800 προγράμματα (μη τυπικής εκπαίδευσης), από τα οποία μάλιστα εισπράττει ιδιωτικούς πόρους πάνω από 12 εκατομμύρια ευρώ ετησίως. Εν τέλει πολλοί είναι αυτοί που αναζητούν την ποιότητα στην κατάρτιση. Το υπουργείο Εργασίας και η ΔΥΠΑ την επιθυμούν;