Σε «ακραίες συνθήκες» η λιανική αγορά

Αποκλειστικά στο διαδίκτυο πραγματοποιήθηκε χθες το 13ο συνέδριο του Ινστιτούτου Ερευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), με γενικό τίτλο «The Agile Retail Era: Doing business in extreme environment». Ο όρος «agile», που επιστρατεύεται ως αντίδοτο στις «ακραίες συνθήκες» της αγοράς (πληθωρισμός, ενεργειακή και κλιματική κρίση, συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία), προέρχεται από τον τομέα της διαχείρισης εργασίας, κυρίως στον χώρο της τεχνολογίας πληροφοριών. Θα μπορούσε να αποδοθεί ως «ευέλικτο εμπόριο», αν και διαφέρει από την έννοια των ελαστικών σχέσεων εργασίας και αναφέρεται κυρίως στην ευστροφία ενός συστήματος οργάνωσης ομάδας, που φέρει εις πέρας σύνθετα καθήκοντα υπό πίεση, παρακάμπτοντας παραδοσιακές ιεραρχίες και ρόλους.

Στα θεματικά πάνελ του συνεδρίου μίλησαν άνθρωποι με γνώση της αγοράς των σουπερμάρκετ, των προμηθευτών και της εφοδιαστικής αλυσίδας. Οι τοποθετήσεις τους απευθύνονταν μεν στους επαγγελματίες του κλάδου, έχουν ωστόσο ενδιαφέρον για το ευρύτερο κοινό, καθώς χαρτογραφούν τις τάσεις μιας αγοράς που έχει ετήσιο τζίρο σχεδόν 10 δισ. ευρώ και απασχολεί άμεσα περίπου 220.000 εργαζομένους πανελλαδικά.

Ενδεικτική ήταν η τοποθέτηση του διευθυντή του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών Νίκου Βέττα, για το πόσο ευάλωτα είναι τα ελληνικά νοικοκυριά σε σύγκριση με τους Ευρωπαίους καταναλωτές, όταν ένα στα πέντε δεν μπορεί να έχει επαρκή θέρμανση τον χειμώνα (ποσοστό που στα χρόνια των μνημονίων έφτανε το 1 στα 3). Ο ίδιος είπε ότι δεν υπάρχει προς το παρόν τάση μετριασμού στις τιμές στο ράφι, οι οποίες συνεχίζουν να αυξάνονται πιο έντονα από ό,τι οι τιμές παραγωγού.

Διαφωτιστική για το τι μας περιμένει στο άμεσο μέλλον ήταν η ανάλυση του οικονομολόγου Στέφανου Κομνηνού, της εταιρείας συμβούλων Netrino, για το νέο μοντέλο ανακύκλωσης συσκευασιών με βάση το «εγγυοδοτικό μοντέλο», που οφείλει να έχει εφαρμοστεί στα μέσα του 2023. Κάθε καταναλωτής θα πρέπει να πληρώνει «εγγυοδοτικό αντίτιμο» 10-15 λεπτά, για κάθε συσκευασία ποτού από γυαλί, πλαστικό ή αλουμίνιο, το οποίο θα του επιστρέφεται με τη μορφή «κουπονιού» όταν παραδίδει άδεια τη συσκευασία σε μηχάνημα ανάστροφης πώλησης (Reverse Vending Machine).

Ο κ. Κομνηνός περιέγραψε ένα φιλόδοξο σχέδιο, για το οποίο απαιτούνται πάνω από 10.000 RVM’s σε όλη την επικράτεια και ένα σύνθετο δίκτυο συλλογής, διαλογής και ανακύκλωσης, το οποίο αν δεν λειτουργήσει σωστά έχει τον κίνδυνο να μετατραπεί σε άλλο ένα «περιβαλλοντικό χαράτσι» στη συνείδηση του καταναλωτή, επιβαρύνοντας κι άλλο τις ήδη υψηλές τιμές λιανικής.

Για τις προκλήσεις της εφοδιαστικής αλυσίδας σε μια εποχή «μόνιμης κρίσης» μίλησε η διευθύντρια πωλήσεων της ΙRI Hellas Δήμητρα Κατσίπη, τονίζοντας ότι στην Ελλάδα ο πληθωρισμός έφερε μεν αύξηση του τζίρου με μείωση των τεμαχιακών πωλήσεων, αλλά κυρίως αναδιαμόρφωσε το τοπίο του oργανωμένου λιανεμπορίου και των logistics, με κρίσιμους παράγοντες τη γεωγραφία και την εποχικότητα. Η στροφή στην κατ’ οίκον κατανάλωση, η άνοδος του τουρισμού και του airbnb, η τηλεργασία και η μείωση των μετακινήσεων λόγω αύξησης του κόστους καυσίμων, ακόμα και το φαινόμενο των ψηφιακών νομάδων, αλλάζουν τις ισορροπίες, ευνοώντας τους μεγάλους παίκτες αλλά και την άνοδο των μικρών «convenience stores» της γειτονιάς, που δεν θα ανήκουν πλέον στον μικρομεσαίο κυρ Στέφανο, αλλά σε αλυσίδες-franchise.

Black Friday

Συγκρατημένα θετικός ήταν ο απολογισμός της «Μαύρης Παρασκευής», σύμφωνα με έρευνα γνώμης του Ινστιτούτου Εμπορίου και Υπηρεσιών της Ελληνικής Συνομοσπονδίας Εμπορίου και Επιχειρηματικότητας, σε δείγμα 254 επιχειρήσεων του κλάδου. Οι μικρομεσαίοι έμποροι σύρονται να συμμετέχουν στο εκπτωτικό χάπενινγκ που εγκαινίασαν οι αλυσίδες, καθώς η συμμετοχή ανέβηκε στο 61%, από 56% πέρυσι. Σχεδόν οι μισοί (49%) μετέτρεψαν την Βlack Friday σε Black Week, ενώ αντίστοιχο ποσοστό δήλωσε «μέτρια ικανοποιημένο» από τις πωλήσεις.

Το κόστος των ανατιμήσεων στην ενέργεια έχει επηρεάσει τις 8 στις 10 επιχειρήσεις, ενώ περίπου οι μισές καταγράφουν αύξηση στο λειτουργικό κόστος ώς 20% - επιβάρυνση που θεωρείται μικρότερη από άλλους κλάδους αλλά, όπως σημειώνεται, «μέσω τέτοιας έντονης αβεβαιότητας και ρευστότητας, δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί ότι αμφισβητεί τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων, παρά την κρατική υποστήριξη».