Κόντρες για τα «κόκκινα» δάνεια

Ο «Ηρακλής» και τα «κόκκινα» δάνεια αναζωπύρωσαν τη φημολογία περί… δύσκολων σχέσεων υπουργείου Οικονομικών και Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία έχει καταθέσει –όπως είναι γνωστό– τη δική της συστημική λύση για τα δάνεια.

Ο υφυπουργός Γ. Ζαββός ερωτηθείς για την… τύχη της πρότασης της ΤτΕ, η οποία προβλέπει τη χρήση του αναβαλλόμενου φόρου, απάντησε –εμμέσως– ότι το υπουργείο Οικονομικών είναι ανοιχτό να εξετάσει οποιαδήποτε πρόταση είναι ρεαλιστική και εφαρμόσιμη και πληροί τα εξής βασικά κριτήρια: δεν έχει δημοσιονομική και εποπτική επίπτωση, δεν υποκρύπτει κρατική ενίσχυση, δεν ενεργοποιεί το bail in και είναι ελκυστική για τους επενδυτές.

Οι εκτιμήσεις, πάντως, κάνουν λόγο για τουλάχιστον 500 εκατ. ευρώ ετήσια επιβάρυνση του προϋπολογισμού για να «τρέξει» η πρόταση της ΤτΕ.

Ο διοικητής της ΤτΕ Γιάννης Στουρνάρας, από τη μεριά του, μιλώντας στη Ναυτιλιακή Λέσχη Πειραιά χαρακτήρισε τον «Ηρακλή» σημαντικό βήμα προς την ορθή κατεύθυνση αντιμετώπισης του προβλήματος, το οποίο όμως δεν… αρκεί «και πρέπει σε αμέσως επόμενο στάδιο να συμπληρωθεί και από άλλα, περισσότερο ολιστικά και συστημικά σχήματα, όπως αυτό που έχουν επεξεργαστεί οι υπηρεσίες της Τράπεζας της Ελλάδος.

Ειδικότερα, και παράλληλα με την αντιμετώπιση του προβλήματος των NPEs, θα πρέπει να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και το ζήτημα της αναβαλλόμενης φορολογίας (DTC) με τρόπους συμβατούς με τους κανόνες περί κρατικής βοήθειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης».

Ο Γ. Στουρνάρας επανέφερε, δηλαδή, την πρότασή του, την ώρα που από το υπουργείο Οικονομικών τονίζουν ότι «αυτήν τη στιγμή υπάρχει μόνο μία επίσημη πρόταση» (το σχέδιο «Ηρακλής»).

Ετσι με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο καταρρίπτεται το αφήγημα που καλλιεργήθηκε τους προηγούμενους μήνες, ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν προωθούσε το σχέδιο της ΤτΕ λόγω της κόντρας της με τον διοικητή και όχι επειδή το εν λόγω σχέδιο είχε… γκρίζα σημεία. Αυτό καθώς φαίνεται συμφωνούν η τέως και η νυν πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών.

Εκεί όμως που διαφωνούν είναι σε ό,τι αφορά την… πατρότητα του Ηρακλή. Ο υφυπουργός Γιώργος Ζαββός έκανε λόγο για σκληρή, επίπονη δουλειά έξι εβδομάδων, που οδήγησε σε μια εθνικής εμβέλειας επιτυχία, ύστερα από μια περίοδο τοξικής άπνοιας.

Ωστόσο, ήδη από το καλοκαίρι του 2018, επί υπουργίας Ευκλ. Τσακαλώτου, ξεκίνησε η επεξεργασία της πρότασης του ΤΧΣ πάνω στην οποία στηρίζεται το σχέδιο τιτλοποίησης με εγγύηση του ελληνικού Δημόσιου (Asset Protection Schemes), που μετονομάστηκε σε σχέδιο «Ηρακλής».

Στο πλαίσιο αυτό, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ το υπουργείο Οικονομικών προσέλαβε ως σύμβουλο την JP Morgan που είχε ολοκληρώσει και το «ιταλικό σχέδιο».

Η πρώην κυβέρνηση είχε δρομολογήσει τις διαδικασίες έγκρισης από τις Βρυξέλλες (DGComp) και εκτιμούσε ότι εντός του Οκτωβρίου θα δινόταν το πράσινο φως. Εκτίμηση που σύμφωνα με πληροφορίες είχε μεταφέρει στη νέα κυβέρνηση την επομένη των εκλογών της 7ης Ιουλίου.

Δικαιολογημένη λοιπόν η αντίδραση του κ. Τσακαλώτου, ότι η Ν.Δ. έσπευσε να οικειοποιηθεί και να καρπωθεί τα οφέλη ενός ώριμου σχεδίου που παρέλαβε από τον ΣΥΡΙΖΑ, πανηγυρίζοντας για την έγκριση του σχεδίου σε «χρόνο ρεκόρ».

Ο τέως υπουργός υπογραμμίζει ότι η Ν.Δ. «για άλλη μια φορά παρουσιάζει ως επιτυχία δική της ένα σχέδιο που είχε ήδη επεξεργαστεί η προηγούμενη κυβέρνηση και το είχε διαβουλευτεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθιστώντας το ώριμο για έγκριση. Μένει φυσικά να δούμε πώς διαμορφώθηκε το τελικό κείμενο που εγκρίθηκε».

Αργά το βράδυ το υπουργείο Οικονομικών ανταπάντησε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είχε 4,5 χρόνια, αλλά τα άφησε όλα για τους επόμενους.

Εύσημα από τις Βρυξέλλες στο ελληνικό σχέδιο

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκρινε ότι η παροχή εγγυήσεων του Δημοσίου δεν συνιστά κρατική βοήθεια καθώς παρέχεται έναντι αμοιβής με όρους αγοράς

Οι Βρυξέλλες ενέκριναν μετ’ επαίνων το σχέδιο «Ηρακλής» για τη μείωση των «κόκκινων» δανείων μέσω τιτλοποίησης και έκριναν ότι η παροχή εγγυήσεων του Δημοσίου δεν συνιστά κρατική βοήθεια καθώς παρέχεται έναντι αμοιβής με όρους αγοράς.

Ειδικότερα η Επιτροπή αναφέρει: «Εάν κράτος-μέλος παρεμβαίνει ως ιδιώτης και αμείβεται για τον κίνδυνο που αναλαμβάνει, όπως θα έπραττε ένας ιδιώτης επενδυτής, οι παρεμβάσεις αυτές δεν συνιστούν κρατική ενίσχυση[…]. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το μέτρο που θέσπισε η Ελλάδα δεν ενέχει κρατική ενίσχυση κατά την έννοια των κανόνων της Ε.Ε.

Το ελληνικό σχέδιο, που αποτελεί εξέλιξη του αντίστοιχου ιταλικού, φαίνεται ότι θα αποτελέσει μπούσουλα όχι μόνο για άλλες χώρες αλλά ίσως και για έναν πανευρωπαϊκό «Ηρακλής», όπως άφησε να διαφανεί από τις δηλώσεις της η αρμόδια επίτροπος Μαργκρέτε Βεστάγκερ· δηλώσεις τις οποίες υπογράμμισε με νόημα ο αρμόδιος για τον χρηματοπιστωτικό τομέα Γιώργος Ζαββός.

«Το σχέδιο που εγκρίναμε σήμερα είναι ακόμα ένα παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο τα κράτη-μέλη μπορούν να βοηθούν τις τράπεζες να εκκαθαρίζουν τους ισολογισμούς τους χωρίς να τους χορηγούνται ενισχύσεις ή να στρεβλώνεται ο ανταγωνισμός», δήλωσε η επίτροπος για την πολιτική ανταγωνισμού.

Κύκλοι του υπουργείου Οικονομικών σημείωναν εξάλλου ότι μπορεί η Ελλάδα να αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο πρόβλημα «κόκκινων» δανείων, όμως το πρόβλημα δεν είναι αμελητέο για τον ευρωπαϊκό Νότο και αφορά και τον Βορρά. Και γι’ αυτόν τον λόγο στην ευρωπαϊκή ατζέντα πρέπει να μπει το θέμα μιας συστημικής λύσης.

Τα εύσημα στον… «Ηρακλή» έδωσε και ο επικεφαλής του ESM Kλάους Ρέγκλινγκ, που χαρακτήρισε τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ως το μεγαλύτερο οικονομικό πρόβλημα της Ελλάδας, καθώς το ποσοστό τους είναι το μεγαλύτερο στην Ε.Ε. και ανέρχεται στο 40%.

Το σχέδιο «Ηρακλής», που αποτελεί συστημικό εργαλείο-λύση ώστε να καθαρίσουν τους ισολογισμούς τους οι τράπεζες από ένα πολύ υψηλό στοκ «κόκκινων» δανείων, συζήτησαν χθες ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας με τον Κλάους Ρέγκλινγκ, στο περιθώριο του ΕCOFIN, στο Λουξεμβούργο.

Ο 13ος άθλος του «Ηρακλή»

Tο «Σχέδιο Ηρακλής» αποτελεί μια συστημική λύση για τη ριζική αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων, η οποία θα μειώσει τον όγκο τους που στερεί ρευστότητα από την αγορά, όπως σημειώνει το υπουργείο Οικονομικών.

Αυτό όμως που υποστηρίζεται σε όλους τους τόνους είναι ότι πρόκειται για μια λύση που στηρίζεται στην αγορά γιατί αντλεί κεφάλαια από τους επενδυτές και δεν επιβαρύνει τον Ελληνα φορολογούμενο και τον κρατικό προϋπολογισμό – δεν «χτυπάει» ούτε στο buffer, ούτε στο χρέος, όπως είπε χαρακτηριστικά ο υφυπουργός Γιώργος Ζαββός, αλλά ούτε στα κεφάλαια των τραπεζών.

Παράλληλα, δίνει τη δυνατότητα στις τράπεζες όχι μόνο να «καθαρίσουν» τα βιβλία τους και να επικεντρωθούν στη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας, αλλά και να εστιάσουν στους «μεγάλους μπαταχτσήδες που καταδυναστεύουν όλους τους υπόλοιπους», όπως υπογράμμισε ο υφυπουργός Οικονομικών. Το «Σχέδιο Ηρακλής» θα… τρέξει για 18 μήνες – με δυνατότητα επέκτασης για άλλους 6 μήνες είπε, προαναγγέλλοντας τη δημιουργία «Ηρακλή ΙΙ».

Σημείωσε ότι η υλοποίηση του σχεδίου θα επιτρέψει στους πολίτες, στους ελεύθερους επαγγελματίες και στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις να αποκτήσουν πρόσβαση σε φτηνό τραπεζικό δανεισμό. Επιπλέον, το «Σχέδιο Ηρακλής» θα βοηθήσει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα και θα συμβάλει στην προσέλκυση επενδύσεων.

Αναλυτικότερα, το «Σχέδιο Ηρακλής» επιτρέπει στις τράπεζες να κάνουν χρήση κρατικών εγγυήσεων για να καλύψουν την τιτλοποίηση «κόκκινων» χαρτοφυλακίων, τα οποία θα μεταφέρονται σε όχημα-εταιρεία ειδικού σκοπού (SPV) που θα εκδίδει ομόλογα υψηλής (senior), μεσαίας (mezzanine) και χαμηλής (junior) εξασφάλισης. Τ

α senior θα έχουν την εγγύηση της κυβέρνησης και θα παραμένουν στα βιβλία των τραπεζών. Σύμφωνα με τον Γ. Ζαββό, για πρώτη φορά χώρα με rating B μπορεί να παράσχει εγγυήσεις για rating BB-.

Επίσης, το κόστος των εγγυήσεων για τις τράπεζες είναι εξαιρετικά ελκυστικό, αφού αν κάποια έμπαινε σήμερα, θα πλήρωνε προμήθεια κάτω από 180 μονάδες βάσης και η καταβολή αυτής της προμήθειας εκτείνεται στη δεκαετία.

Ερωτηθείς για το ενδεχόμενο να «σκάσουν» οι εγγυήσεις του ελληνικού Δημοσίου, ύψους 9 δισ. ευρώ, ο Γ. Ζαββός αναφέρθηκε στην εμπειρία από το αντίστοιχο ιταλικό μοντέλο. «Στη Ιταλία καθάρισαν σε τρία χρόνια 64 δισ. ευρώ κόκκινων δανείων χωρίς ούτε μια κατάπτωση εγγυήσεων».

Οι τράπεζες αποκτούν ένα σημαντικό εργαλείο επιστροφής στην κανονικότητα, όπως είπε ο υφυπουργός, και τώρα είναι η σειρά τους να πράξουν το καθήκον τους, παράλληλα με τα μεμονωμένα σχέδια που έχει καταρτίσει η κάθε μια, καθώς στα χαρτοφυλάκιά τους έχουν άλλα 40 δισ. ευρώ «κόκκινα» δάνεια, τα οποία πρέπει να φύγουν από τους ισολογισμούς τους, ώστε εντός του 2021, το ποσοστό των προβληματικών δανείων να είναι μονοψήφιο (σήμερα είναι στο 40%).

Στο πλαίσιο αυτό, ο υφυπουργός κάλεσε τις τράπεζες να αξιοποιήσουν τον «Ηρακλή» και να πράξουν το καθήκον τους με όρους «δημοσίου συμφέροντος», αφήνοντας αιχμές για τους εμπλεκόμενους στο τραπεζικό σύστημα που τα προηγούμενα χρόνια έτρεχε με «ταχύτητα αδράνειας» και έχει ανακεφαλαιοποιηθεί τρεις φορές με τα χρήματα των Ελλήνων φορολογουμένων.

Υπενθυμίζεται ωστόσο ότι οι δύο πρώτες ανακεφαλαιοποιήσεις (2012-2013 και 2014) δεν συνδέθηκαν με τους στόχους μείωσης των «κόκκινων δανείων», ούτε με μέτρα εταιρικής διακυβέρνησης. Γεγονός που ήταν κόντρα στο «δημόσιο συμφέρον».

Και μπορεί η συμμετοχή των τραπεζών στο «Σχέδιο Ηρακλής» να είναι εθελοντική, είναι όμως σαφές ότι αν μια τράπεζα επιλέξει να μη συμμετάσχει, θα πρέπει να υλοποιήσει ένα δικό της αποτελεσματικό σχέδιο ενόψει και των stress tests του 2020 με στοιχεία του τέλους του 2019.

Ετσι, μέχρι το τέλος του μήνα θα έχει κατατεθεί σχέδιο νόμου του υπουργείου Οικονομικών με όλες τις διατάξεις που αφορούν τον «Ηρακλή», το οποίο θα περιλαμβάνει και διατάξεις για τις μικροπιστώσεις ώστε να αρθεί ο αποκλεισμός από τη χρηματοδότηση χιλιάδων πολιτών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων που σήμερα, όπως είπε ο Γ. Ζαββός, είναι δέσμιοι των τοκογλύφων.