Κερδισμένη μεν, αλλά...

Μάννα εξ ουρανού» αποτελεί για την ευρωπαϊκή οικονομία η καθίζηση των τιμών του πετρελαίου αν οι συντηρητικές κυβερνήσεις καταφέρουν να ξεπεράσουν τις ιδεολογικές αγκυλώσεις τους.

Η τιμή του μαύρου χρυσού βούτηξε την περασμένη Παρασκευή, μία ημέρα μετά την απόφαση του ΟΠΕΚ να διατηρήσει την παραγωγή του αμετάβλητη, στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 4,5 ετών. Το μπρεντ υποχώρησε έως και τα 70,15 δολάρια ανά βαρέλι, το χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάιο του 2010, ενώ το αμερικανικό αργό ώς τα 66,15 δολάρια αντίστοιχα. Η συνολική πτώση των τιμών από τις αρχές του καλοκαιριού -και τα επίπεδα των 115 δολαρίων- ξεπέρασε έτσι το 30% και ενδεχομένως να συνεχιστεί.

Αναλυτές επισημαίνουν ότι ο ΟΠΕΚ, το καρτέλ των εξαγωγικών χωρών που κυριάρχησε τα τελευταία 50 χρόνια στην αγορά ελέγχοντας κάποια στιγμή περισσότερο από το 50% της παγκόσμιας προσφοράς αργού πετρελαίου, έχει πια χάσει την ισχύ του.

Στη σύνοδο της περασμένης Πέμπτης στη Βιέννη το δίλημμα που κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν οι υπουργοί Πετρελαίου των χωρών-μελών του καρτέλ ήταν είτε η μείωση της παραγωγής και η απώλεια επιπλέον μεριδίου αγοράς είτε η διατήρηση αμετάβλητης της παραγωγής και η περαιτέρω πτώση των τιμών. Και στις δύο περιπτώσεις έβγαιναν χαμένοι.

Οι υπουργοί Πετρελαίου δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν σε μείωση της παραγωγής και υπερίσχυσε η θέση της Σαουδικής Αραβίας, του Κουβέιτ και των ΗΑΕ που μπορούν να αντέξουν τις χαμηλότερες τιμές και που σε αυτή τη φάση επιθυμούν να μη χάσουν μερίδιο αγοράς. Οι υπόλοιπες χώρες-μέλη του ΟΠΕΚ, που οι οικονομίες τους διψούν για έσοδα, ακολούθησαν αναγκαστικά μη έχοντας επί της ουσίας δεύτερη επιλογή.

Η παρούσα συγκυρία δεν τις ευνοεί άλλωστε. Καθώς οι ΗΠΑ εξελίσσονται σε μείζονα παραγωγό πετρελαίου και έχουν ανάγκη όλο και λιγότερες ποσότητες αργού από τις διεθνείς αγορές, η οικονομική ανάπτυξη της Κίνας επιβραδύνεται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 ετών και η δίψα της για πετρέλαιο μειώνεται, ενώ η ευρωπαϊκή και η παγκόσμια οικονομία συνεχίζουν να κινούνται σε ρηχά νερά, η προσφορά αργού στον πλανήτη αρχίζει να πλεονάζει.

Από αυτήν την εξέλιξη οι μεγάλοι χαμένοι είναι η Ρωσία, η Βενεζουέλα και το Ιράν. Ο ρωσικός προϋπολογισμός του 2014 για παράδειγμα είχε σχεδιαστεί πάνω στον σενάριο διεθνών τιμών αργού κοντά στα 100 δολάρια ανά βαρέλι. Αν η μέση τιμή υποχωρήσει στα 70 δολάρια ανά βαρέλι η πετρελαιοεξαγωγική οικονομία της Ρωσίας θα υποστεί συρρίκνωση τουλάχιστον 3% το 2015, επισημαίνουν κάποιοι οικονομικοί αναλυτές, συμπληρώνοντας ότι η χώρα θα εμφανίσει έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών και ότι τα δημοσιονομικά της μεγέθη θα βγουν εκτός ελέγχου. Ανάλογες επιπτώσεις εκτιμώνται και για αρκετές άλλες οικονομίες που βασίζονται στις εξαγωγές αργού.

Από την άλλη πλευρά όμως υπάρχουν και οι κερδισμένοι. Οι πετρελαϊκές τιμές επηρεάζουν και τις τιμές των περισσότερων αγαθών. Χαμηλότερες πετρελαϊκές τιμές μπορεί να σημαίνει χαμηλότερες τιμές και στα υπόλοιπα αγαθά.

Το δαχτυλάκι

Σε ένα τέτοιο πλαίσιο η ευρωπαϊκή οικονομία -που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές ενέργειας- θα μπορούσε να έχει τεράστια οφέλη από την τρέχουσα πτώση των τιμών του αργού. Οι χαμηλότερες κατά 30%-40% τιμές πετρελαίου σε συνδυασμό με την πτώση του ευρώ θα μπορούσαν να αποτελέσουν το εφαλτήριο για την έξοδο της ευρωπαϊκής οικονομίας από τη διαγραφόμενη παρατεταμένη στασιμότητα.

Για να γίνει κάτι τέτοιο όμως δεν φτάνουν μόνο οι χαμηλές τιμές πετρελαίου. Θα πρέπει να βάλουν και οι κυβερνήσεις το δαχτυλάκι τους, να απεμπολήσουν το δόγμα της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας και της λιτότητας και να στραφούν στη λήψη σοβαρών μέτρων επεκτατικής οικονομικής πολιτικής.