Λαβώνουν τον ΠΟΕ οι δασμοί του Τραμπ

Στις τρεις δεκαετίες της ύπαρξής του ο ΠΟΕ εργάστηκε για τη διατήρηση ενός συστήματος εμπορικών συναλλαγών, βασισμένου σε κανόνες και χωρίς φραγμούς, οι οποίοι αποτέλεσαν κινητήρια δύναμη της παγκόσμιας οικονομίας. Αντικαθιστώντας τη Γενική Συμφωνία Δασμών και Εμπορίου (GATT) το 1995, ο οργανισμός αποτέλεσε επί της ουσίας το εφαλτήριο προώθησης πολιτικών φιλελευθεροποίησης του διεθνούς εμπορίου και επιβολής του οικονομικού νεοφιλελευθερισμού, οι οποίες ωφέλησαν συντριπτικά τις χώρες του πλούσιου Βορρά και τις πολυεθνικές εταιρείες. Ως ένας από τους μεγαλύτερους διεθνείς οικονομικούς οργανισμούς –μαζί με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και την Παγκόσμια Τράπεζα– ο ΠΟΕ άσκησε τεράστια επιρροή και έλεγχο στους κανόνες και τις εμπορικές συμφωνίες, καθορίζοντας την οικονομική τροχιά αρκετών χωρών της υφηλίου. Παρά την υπερηφάνειά του για τα επιτεύγματά του (μέση ετήσια αύξηση διεθνούς εμπορίου 5,8%, δημιουργία θέσεων εργασίας και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου), οι πολιτικές που προώθησε επιδείνωσαν το χάσμα μεταξύ πλούσιου Βορρά και φτωχού Νότου.

Ωστόσο, οι δασμολογικές πολιτικές που ακολουθεί σήμερα ο Τραμπ παραγκωνίζουν τον οργανισμό, μειώνοντας την ικανότητά του να ρυθμίζει το διεθνές εμπόριο, να επιβάλλει κανόνες και να διαπραγματεύεται νέους. Η Ουάσινγκτον δεν έφυγε έως τώρα από τον ΠΟΕ – όπως έπραξε ο Τραμπ με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Σταμάτησε όμως να τον χρηματοδοτεί. Η γενική διευθύντρια του ΠΟΕ Ngozi Okonjo-Iweala ανησυχεί για το μέλλον στην εποχή Τραμπ. Επισημαίνει όμως παράλληλα ότι τα θεμέλια του διεθνούς εμπορίου παραμένουν στον οργανισμό, «που εγγυάται τη σταθερότητα, την προβλεψιμότητα, την εμπιστοσύνη, κάτι το οποίο γνωρίζουν τα 166 μέλη του – συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ», επικαλούμενη τις συμφωνίες που διέπουν τις πατέντες, την ασφάλεια των τροφίμων και την αξία των αγαθών για τα τελωνεία. Η Νιγηριανή αξιωματούχος υπογραμμίζει ακόμα ότι ο ΠΟΕ συνεχίζει να διαχειρίζεται σήμερα λίγο πάνω από το 75% του παγκόσμιου εμπορίου, από περίπου 80% πριν τους πρόσφατους δασμούς, ενώ εξακολουθεί να προσελκύει νέες αιτήσεις χωρών για ένταξη.

Ο «τυφώνας» Τραμπ χτυπά, ωστόσο, τον οργανισμό έπειτα από χρόνια παράλυσης του κορυφαίου βραχίονα του μηχανισμού επίλυσης διαφορών. Το δευτεροβάθμιο δικαιοδοτικό όργανο του οργανισμού –που αποφασίζει για τις προσφυγές των χωρών-μελών και τις αποζημιώσεις που διεκδικούν– ουσιαστικά έχει παραλύσει εδώ και χρόνια, καθώς τα μέλη του έχουν φτάσει στο τέλος της εντολής τους και οι κενές θέσεις δεν έχουν καλυφθεί. Αιτία, ο αποκλεισμός των διορισμών νέων δικαστών από τις ΗΠΑ κατά την πρώτη θητεία του Τραμπ, κάτι που δεν διορθώθηκε από τον επόμενο Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν.

Οι αξιωματούχοι του Τραμπ ισχυρίζονται ότι ο ΠΟΕ είναι το όργανο που επέτρεψε στην Κίνα να αποκτήσει αθέμιτο εξαγωγικό πλεονέκτημα μέσω τεράστιων επιδοτήσεων χωρίς να ανοιχτεί σε ξένες επιχειρήσεις. Δεν είναι αλήθεια. Εντάσσοντας την Κίνα στους κόλπους του το 2001 επέτρεψε στους πολυεθνικούς κολοσσούς των ΗΠΑ και της Ευρώπης να παράγουν στην ασιατική χώρα με υποπολλαπλάσιο εργατικό κόστος και να έχουν υπερκέρδη. Αυτοί που την πλήρωσαν με ανεργία και στασιμότητα αποδοχών ήταν οι εργαζόμενοι της Δύσης. Αξίας άνω των 30 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σήμερα, το παγκόσμιο εμπόριο αυξήθηκε ραγδαία επί της ουσίας, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης και την ένταξη της Κίνας στον ΠΟΕ. Ως ποσοστό του παγκόσμιου ΑΕΠ, εκτινάχθηκε από 38% το 1989 σε 61% το 2008 όταν ξέσπασε η παγκόσμια οικονομική κρίση. Εκτοτε τραμπαλίζεται. Θα δώσει τη χαριστική βολή ο MAGAs Τραμπ;