O Mεγάλος Aσθενής... χειροτερεύει

Η συγκυρία είναι πρωτοφανής, τουλάχιστον από την εισαγωγή του ευρώ και ύστερα: Η Γερμανία και η Γαλλία, οι άλλοτε ισχυροί πυλώνες του γαλλο-γερμανικού άξονα, «μαστίζονται» από τον συνδυασμό οικονομικής καχεξίας και πολιτικής αστάθειας, δηλαδή εγκαθίδρυσης πολιτικού ρίσκου που συνεχώς αυξάνεται. Το αποτέλεσμα είναι πως ο μεν γαλλο-γερμανικός άξονας είναι σε παράλυση, οι δε πυλώνες του, Γερμανία και Γαλλία, ασθενούν – και δεν πρόκειται για απλή γρίπη…

Ωστόσο, το μεγάλο ζήτημα, τουλάχιστον από οικονομική άποψη, δεν είναι ο «Γάλλος ασθενής», αλλά ο «Γερμανός ασθενής». Διότι, παρά τα προβλήματα, οι αγορές εξακολουθούν να την αντιμετωπίζουν σαν ηγέτιδα οικονομία της Ευρωπαϊκής Ενωσης και της ευρωζώνης – κι όχι μόνο γιατί έχει το υψηλότερο ΑΕΠ. Αυτό φαίνεται διά γυμνού οφθαλμού από την εντυπωσιακή αντίφαση μεταξύ σχεδόν όλων των βασικών οικονομικών δεικτών της Γερμανίας (που «σέρνονται») και της απόδοσης των κρατικών της ομολόγων (που μειώνεται, γεγονός που ισοδυναμεί με αύξηση των τιμών τους, δηλαδή με ισχυροποίησή τους).

Στα δύσκολα, λοιπόν, τα γερμανικά ομόλογα κρατούν ακόμη τον ρόλο των ομολόγων αναφοράς για όλη την Ε.Ε. και ιδιαίτερα την ευρωζώνη. Ετσι, το γερμανικό 10ετές ομόλογο αναφοράς κατέγραψε μείωση της απόδοσής του από 1,1187 στις 24 Σεπτεμβρίου σε 1,0544 στις 27 Νοεμβρίου. Αυτή η μείωση σημαίνει αύξηση της τιμής – στον αντίποδα των μεταβολών του γαλλικού 10ετούς ομολόγου, του οποίου η απόδοση αυξήθηκε κατά 20 μονάδες βάσης το τελευταίο διάστημα.

Οταν ο ρόλος των γερμανικών ομολόγων ως ομολόγων αναφοράς της ευρωζώνης αμφισβητηθεί, θα τρίζουν πλέον τα θεμέλια της ίδιας της Ε.Ε. και της ευρωζώνης. Προς το παρόν, όμως, η Γερμανία παραμένει ηγέτιδα δύναμη, αν και οικονομικά «μεγάλη ασθενής»…

Το πιο επίκαιρο στοιχείο δημοσιοποιήθηκε μόλις χθες. Είναι ο δείκτης οικονομικού κλίματος για τη Γερμανία, ο οποίος για τον Δεκέμβριο του 2024 μειώθηκε κατά 23,3 μονάδες, πολύ περισσότερο από τις προβλέψεις (-18,6) και περίπου στα επίπεδα του Δεκεμβρίου 2023. Οι προσδοκίες για το εισόδημα μειώθηκαν απότομα, οι προσδοκίες για την ανάπτυξη το ίδιο, ενώ ενισχύθηκαν οι φόβοι για ύφεση και αύξηση της ανεργίας και εντάθηκαν οι ανησυχίες για τις θέσεις εργασίας, ιδιαίτερα στη βιομηχανία. Με λίγα λόγια: ο βραχυπρόθεσμος οικονομικός ορίζοντας σκοτεινιάζει και επιδεινώνεται.

Φόβοι για ύφεση

Σε έναν τομέα ζωτικής σημασίας για τη γερμανική οικονομία, το εμπορικό ισοζύγιο, η τάση δείχνει επίσης επιδείνωση: Τον Ιούνιο -19,4%, τον Ιούλιο -17,2%, τον Αύγουστο αναλαμπή με +26,6% και τον Σεπτέμβριο νέα μεγάλη πτώση με -20,6%.

Οσον αφορά τους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ, ύστερα από το -4,1% το 2020, καταγράφεται αύξηση 3,7% το 2021 και 1,4% το 2022, αλλά ακολουθεί νέα πτώση το 2023 (-0,3%). Οσον αφορά το 2024, +0,2% το πρώτο τρίμηνο, -0,3% το δεύτερο και 0,1% το τρίτο – συνολικά ισορροπία στο 0.

Η βιομηχανική παραγωγή, όπου εντοπίζεται ο πυρήνας του γερμανικού οικονομικού προβλήματος, μέσα από σκαμπανεβάσματα βρίσκεται στο μείον: Μάιος: -3,1%, Ιούνιος +1,7%, Ιούλιος: -2,9%, Αύγουστος: +2,9% και Σεπτέμβριος -2,5%.

Ολα αυτά πρέπει να αξιολογηθούν υπό το πρίσμα της αστάθειας που αναμένεται να προκαλέσει η εγκατάσταση του Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Οχι μόνο λόγω της αναμενόμενης επιβολής δασμών και στα εισαγόμενα στις ΗΠΑ ευρωπαϊκά προϊόντα, αλλά και για γεωπολιτικούς λόγους με οικονομικές συνέπειες: την ευρωπαϊκή «αυτοδιαχείριση» του πολέμου στην Ουκρανία και της γενικότερης στήριξής της, που σημαίνει -μεταξύ άλλων- υψηλότερες στρατιωτικές δαπάνες και υψηλότερα οικονομικά ρίσκα.

Εξαγωγές όπλων

Υπάρχει όμως ένας τομέας που ανθεί οικονομικά: ο τομέας της παραγωγής οπλικών συστημάτων. Εκεί παρατηρούμε εντυπωσιακή αύξηση των εξαγωγών το 2023: 2020: 1,16 δισ. ευρώ, 2021: 857 εκατ. ευρώ, 2022: 1,48 δισ. ευρώ, 2023: 3,29 δισ. ευρώ.

Αν εξετάζουμε ξεχωριστά το θέμα των εξαγωγών όπλων είναι για δύο βασικούς λόγους με οικονομική σημασία και επιπτώσεις: Πρώτον, γιατί αν η Γερμανία αποφασίσει να πάει «στα σοβαρά» σε στρατιωτικοποίηση περνώντας από τα λόγια στις πράξεις, θα το κάνει με εθνικούς και όχι με ευρωπαϊκούς όρους, για να στηρίξει τη δική της «αμυντική» βιομηχανία, κι όχι για να συμφωνήσει σε χρηματοδότηση στρατιωτικών δαπανών με κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό. Δεύτερον, γιατί για τη Γερμανία στρατιωτικοποίηση χωρίς στρατιωτική ένταση, απλώς και μόνο για το «εθνικό μεγαλείο», δεν υπάρχει. Αν η Γερμανία στραφεί με αποφασιστικό τρόπο στη στρατιωτικοποίηση, θα αναλάβει και όλα τα παρεπόμενα ρίσκα, μεταξύ αυτών και τα οικονομικά, και δεν θα αφήσει την ηγεσία σε τρίτους (Γαλλία, Ην. Βασίλειο). Οταν η Γερμανία θα βαδίζει προς τις εκλογές και ενώ ο Τραμπ θα έχει «ανοίξει τα χαρτιά του», θα είναι η ώρα για τη γερμανική ελίτ να πάρει κρίσιμες αποφάσεις. Το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών θα παίξει σημαντικό ρόλο σε αυτό. Πιθανή αδυναμία της Γερμανίας να λάβει με αποφασιστικό τρόπο μια καθαρή απόφαση πάνω σε αυτό, δηλαδή πιθανή παράταση της αμφιταλάντευσης και αναποφασιστικότητας, θα γεννήσει διαλυτικές τάσεις στην Ε.Ε. και στην ευρωζώνη.