Πρόταση για φορολόγηση των δισεκατομμυριούχων

Η μελέτη («A blueprint ultra-high-net-worth for a coordinated taxation standard for individuals») εκπονήθηκε από τον γνωστό Γάλλο οικονομολόγο Gabriel Zucman ύστερα από σχετικό αίτημα της βραζιλιάνικης κυβέρνησης, η οποία έχει την προεδρία της ομάδας χωρών του G20 αυτή τη χρονική περίοδο. Αντικείμενο της μελέτης η δικαιότερη φορολόγηση των δισεκατομμυριούχων της υφηλίου, οι οποίοι φορολογούνται σήμερα κατά μέσο όρο με πραγματικό φορολογικό συντελεστή 0,3%, λιγότερο απ’ ό,τι επιβαρύνονται αντίστοιχα οι εργαζόμενοι. Ο μέσος πλούτος αυτού του πλουσιότερου 0,0001% της ανθρωπότητας αυξήθηκε μεταξύ 1987 και 2024 με μέσο ετήσιο ρυθμό 7,1% οδηγώντας σε πενταπλασιασμό του μεριδίου του στον συνολικό παγκόσμιο πλούτο.

Η έκθεση υπογραμμίζει ότι με βάση την πρόοδο που έχει επιτευχθεί στη διεθνή φορολογική συνεργασία μετά τα μέσα της δεκαετίας του 2010 –μεταξύ άλλων και με τις συμφωνίες αυτόματης ανταλλαγής τραπεζικών δεδομένων από 100 χώρες (2017) και επιβολής ελάχιστου κοινού φόρου 15% στις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις από 130 χώρες (2021)– η επιβολή ενός παγκόσμιου φόρου στους υπερπλουσίους είναι πλέον δυνατή, ακόμη κι αν δεν συμφωνήσουν όλες οι χώρες της υφηλίου. Προτείνει ένα συντονισμένο διεθνές ελάχιστο πρότυπο που θα διασφαλίζει ότι οι δισεκατομμυριούχοι πληρώνουν τουλάχιστον το 2% του πλούτου τους σε ατομικούς φόρους (για εισόδημα και περιουσία) κάθε χρόνο. Το πρότυπο αυτό δεν απαιτεί πολυμερή συνθήκη και θα μπορούσε να εφαρμοστεί ευέλικτα από τις συμμετέχουσες χώρες μέσω ποικίλων εγχώριων μέσων, συμπεριλαμβανομένου ενός τεκμαιρόμενου φόρου εισοδήματος, ενός φόρου εισοδήματος για μια ευρεία έννοια του εισοδήματος ή ενός φόρου περιουσίας.

Ενας ελάχιστος φόρος ίσος με το 2% του πλούτου των παγκόσμιων δισεκατομμυριούχων θα συγκέντρωνε, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της έκθεσης, κάθε χρόνο φορολογικά έσοδα 200-250 δισ. δολάρια παγκοσμίως. Η επέκταση του φόρου αυτού σε όσους έχουν πλούτο μεγαλύτερο των 100 εκατ. δολαρίων θα απέφερε ακόμη 100-140 δισ. δολάρια.

Ο Zucman τόνισε ότι η αποτίμηση του πλούτου των δισεκατομμυριούχων θα είναι σχετικά απλή, καθώς το μεγαλύτερο μέρος αυτού είναι κυρίως μετοχές σε πολυεθνικές επιχειρήσεις. Η εφαρμογή του προτεινόμενου φόρου θα μπορούσε να γίνει με επιτυχία ακόμη κι αν όλες οι χώρες δεν την υιοθετήσουν, με την ενίσχυση των υπαρχόντων φόρων κατά την έξοδο (δηλαδή την επιβάρυνση που υφίστανται οι πλούσιοι που μεταφέρουν τα χρήματά τους σε μη συμμετέχουσα δικαιοδοσία) και με την υλοποίηση μηχανισμών «φοροεισπράκτορα έσχατης ανάγκης», όπως ο ελάχιστος κοινός φόρος στις πολυεθνικές.

Περιγράφοντας το σχέδιό του ως συμπλήρωμα του φόρου εισοδήματος, έτσι ώστε οι δισεκατομμυριούχοι να πληρώνουν ετήσιο φορολογικό λογαριασμό αξίας τουλάχιστον 2% του πλούτου τους, ο Zucman διεμήνυσε ότι η προοδευτική φορολογία αποτελεί «βασικό πυλώνα των σύγχρονων δημοκρατικών κοινωνιών». Ενισχύει την κοινωνική συνοχή και την εμπιστοσύνη στις κυβερνήσεις που εργάζονται για το κοινό καλό και είναι σημαντικό για τη χρηματοδότηση δημοσίων αγαθών και υπηρεσιών –όπως η εκπαίδευση, η υγειονομική περίθαλψη και οι δημόσιες υποδομές– που αποτελούν κινητήριες δυνάμεις της οικονομικής ανάπτυξης.

Το σχέδιο που εισηγείται φιλοδοξεί ότι θα καταφέρει να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τα οπισθοδρομικά χαρακτηριστικά των σύγχρονων φορολογικών συστημάτων στην κορυφή της κατανομής του πλούτου, θα υποστηρίζει τις εγχώριες προοδευτικές φορολογικές πολιτικές, βελτιώνοντας τη διαφάνεια για τον μεγάλο πλούτο, μειώνοντας τα κίνητρα φοροαποφυγής αυτού καθώς και τον προς τα κάτω φορολογικό ανταγωνισμό μεταξύ των κυβερνήσεων. Θα συζητηθεί στη συνάντηση των υπουργών Οικονομικών του G20 τον επόμενο μήνα στο Ρίο ντε Τζανέιρο.