Καταρρέει ή απλά κάνει «ένα διάλειμμα για καφέ» πριν επανέλθει δριμύτερη; Ο λόγος για τη Γερμανία, τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου και κινητήρα της ευρωπαϊκής ανάπτυξης, η οποία όμως εδώ και καιρό χάνει στροφές βαδίζοντας σε ολοένα και πιο ασταθές έδαφος.
Αρκετοί μιλούν για επιστροφή του «μεγάλου ασθενούς» της Ευρώπης, προσωνύμιο το οποίο η Γερμανία απέκτησε στη δεκαετία του 1990 λόγω της ασταθούς πορείας της οικονομίας της μετά την πτώση του Βερολίνου και του υψηλού κόστους επανένωσης. Πέρυσι, η γερμανική οικονομία συρρικνώθηκε για πρώτη φορά από την έναρξη της πανδημίας (-0,3%), ενώ οι προοπτικές για το άμεσο μέλλον κάθε άλλο παρά αισιόδοξες είναι. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι η γερμανική βιομηχανία εξακολουθεί να βρίσκεται σε ύφεση.
Η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά 1,6% τον Δεκέμβριο σε μηνιαία βάση και συνολικά κατά 1,5% το 2023 σε σύγκριση με το 2022. Οι εξαγωγές –ακρογωνιαίος λίθος της οικονομίας– μειώθηκαν κατά 4,6% τον Δεκέμβριο και 1,4% (ή 1,562 τρισ. ευρώ) στο σύνολο του έτους. Τα στοιχεία για τις εργοστασιακές παραγγελίες φάνηκαν ελπιδοφόρα με την πρώτη ματιά, +8,9% τον Δεκέμβριο σε σύγκριση με τον Νοέμβριο.
Ομως η άνοδός τους οφειλόταν σε αρκετές παραγγελίες μεγάλης κλίμακας που τείνουν να είναι ασταθείς. Για το σύνολο του 2023 οι εργοστασιακές παραγγελίες μειώθηκαν κατά 5,9% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Από την άλλη πλευρά, η πιο πρόσφατη έκθεση του Δείκτη Υπευθύνων Προμηθειών υπέδειξε ότι τα χειρότερα ίσως έχουν περάσει για τον τομέα της μεταποίησης.
Επιβράδυνση
Ο σχετικός δείκτης (ΡΜΙ) έφτασε σε υψηλό 11 μηνών. Εξακολουθεί ωστόσο να βρίσκεται κάτω από τη γραμμή των 50 μονάδων που χωρίζει την ανάπτυξη από τη συρρίκνωση, υποδεικνύοντας ότι η πρώτη αργεί ακόμη. Το ΔΝΤ προβλέπει, έτσι, ότι η Γερμανία θα έχει φέτος τη χαμηλότερη ανάπτυξη (0,5%) απ’ όλες τις μεγάλες οικονομίες της υφηλίου, ενώ κάποιοι αναλυτές βλέπουν ύφεση καθώς η οικονομία παλεύει με μια παρατεταμένη περίοδο υψηλών τιμών ενέργειας, απότομης ανόδου του κόστους δανεισμού και ασθενούς ζήτησης για γερμανικά προϊόντα στο εσωτερικό και το εξωτερικό.
Η επιβράδυνση της οικονομικής ανάπτυξης στην Κίνα, δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Γερμανίας, έχει μειώσει τη ζήτηση για γερμανικά προϊόντα και οι ριζικές αλλαγές στην κινεζική οικονομία σημαίνουν ότι η ζήτηση μπορεί να μην επιστρέψει. Η Κίνα είναι πλέον σε θέση να παράγει παρόμοια αγαθά που συνήθως εισάγει από την Ευρώπη. Αυτό και μόνο το γεγονός απειλεί το μεγαλύτερο εξαγωγικό προϊόν της Γερμανίας: τα αυτοκίνητα. Οι αποστολές αυτοκινήτων της Κίνας ξεπέρασαν αυτές της Γερμανίας το 2022 χάρη στην εκπληκτική άνοδο των εμπορικών σημάτων ηλεκτρικών οχημάτων της χώρας, ιδίως της BYD.
Και αυτό είναι πρόβλημα όχι μόνο για τις γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες αλλά και για τις χιλιάδες εταιρείες που συμμετέχουν στην αλυσίδα προσφοράς των προϊόντων τους. Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ, κορυφαίος προορισμός των γερμανικών εξαγωγών από το 2015, έχουν πάρει μια προστατευτική στροφή, μειώνοντας τις επιδοτήσεις στους παραγωγούς πράσινης ενέργειας και τα φιλικά προς το κλίμα προϊόντα με έδρα τις ΗΠΑ βάσει του νόμου της κυβέρνησης Μπάιντεν για τη μείωση του πληθωρισμού. Η άνοδος των τιμών του φυσικού αερίου το 2022 μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι επίμονα υψηλές τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη έχουν παραλύσει τμήματα της γερμανικής βιομηχανίας. Η χώρα εξαρτάται ιδιαίτερα από το καύσιμο και δεν έχει ακόμη βρει αξιόπιστη φτηνή εναλλακτική λύση.
Η Γερμανία υφίσταται, σύμφωνα με την Constanze Stelzenmuller, διευθύντρια του Κέντρου για τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη στο Brookings Institution, τις συνέπειες του πλήρους εναγκαλισμού της με την παγκοσμιοποίηση και την αλληλεξάρτηση. «Ανέθεσε την ασφάλειά της στις ΗΠΑ, την εξαγωγική της ανάπτυξη στην Κίνα και τις ενεργειακές της ανάγκες στη Ρωσία. Τώρα βρίσκεται βασανιστικά ευάλωτη σε έναν πρώιμο 21ο αιώνα που χαρακτηρίζεται από τον ανταγωνισμό μεγάλων δυνάμεων και την αυξανόμενη χρησιμοποίηση της αλληλεξάρτησης ως όπλου τόσο από συμμάχους όσο και από αντιπάλους», εξηγεί.
Το βαθύτερο πρόβλημα είναι βέβαια το επιχειρηματικό μοντέλο στο οποίο η Γερμανία στήριξε την ευημερία της τις προηγούμενες δεκαετίες. Εμφανίζει πλέον ρωγμές και πρέπει να αλλάξει. «Η Γερμανία χρειάζεται έναν θεμελιώδη οικονομικό μετασχηματισμό, η μεγαλύτερη πρόκληση δεν είναι τα επόμενα δύο χρόνια, αλλά τα επόμενα 10 χρόνια. Πρέπει να αναμορφώσει τη βιομηχανία της», υποστηρίζει ο Marcel Fratzcher, πρόεδρος του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών.
Χρειάζονται περισσότερα
Η κυβέρνηση έχει κάνει δειλά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, με κίνητρα για επενδύσεις, χρηματοδότηση των νεοσύστατων επιχειρήσεων, επιτάχυνση των έργων υποδομής, χαλάρωση των κανόνων μετανάστευσης για ειδικευμένους εργαζόμενους. Αλλά χρειάζονται πολύ περισσότερα για να τεθεί η οικονομία σε μια νέα πορεία. Οι αυστηροί περιορισμοί στον δανεισμό του Δημοσίου αποτελούν ωστόσο ανασταλτικό παράγοντα. Οποιαδήποτε αναμόρφωση της οικονομίας είναι σχεδόν αδύνατη όσο η δημοσιονομική λιτότητα παραμένει ο κυρίαρχος τόνος.
Η Γερμανία παραμένει πάντως παγκόσμιος ηγέτης σε πολλές βιομηχανίες, ενώ συνεχίζει να προσελκύει ροές άμεσων ξένων επενδύσεων, μεταξύ άλλων από κατασκευαστές ημιαγωγών, όπως η Intel και η TSMC, οι οποίες κατασκευάζουν τσιπ που χρησιμοποιούνται σε ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Διαθέτει επίσης χιλιάδες εγχώριες βιομηχανίες γνωστές για την τεχνογνωσία και την καινοτομία τους, οι οποίες μπορούν να βρουν νέες αγορές και εφαρμογές αποτελώντας το κλειδί για την αναζωογόνηση της οικονομίας. Υπάρχουν επίσης ακόμη περισσότερες μικρότερες επιχειρήσεις που μεταμορφώνονται επίσης, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που εξυπηρετούσαν προηγουμένως όλες τις σημαντικές παραδοσιακές αλυσίδες εφοδιασμού αυτοκινήτων.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας