Δάνεια με δρακόντεια λιτότητα από το ΔΝΤ

Εκθεση του Παρατηρητηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (HRW) που είδε το φως της δημοσιότητας νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα εστίασε στα 39 δάνεια που ενέκρινε το ΔΝΤ προς 38 χώρες του κόσμου από την έναρξη των λοκντάουν του Covid-19 τον Μάρτιο του 2020 έως τον φετινό Μάρτιο. Τα δάνεια που εξετάστηκαν στην έκθεση επηρέασαν χώρες με συνολικό πληθυσμό 1,1 δισεκατομμυρίου.

«Εξυγίανση»

Η έκθεση διαπίστωσε ότι το Ταμείο συνεχίζει να βασίζεται στην παραδοσιακή προσέγγισή του, απαιτώντας από τις κυβερνήσεις να μειώσουν το χρέος τους μέσω της δημοσιονομικής εξυγίανσης, κάτι που όπως έχει δείξει η εμπειρία πυροδοτεί σημαντικούς κινδύνους για βασικά δικαιώματα του ανθρώπου.

Ενώ η δημοσιονομική εξυγίανση αναφέρεται γενικά στη μείωση του χρέους με περικοπή των δημόσιων δαπανών ή αύξηση των εσόδων, η έκθεση διαπιστώνει ότι τα δανειοδοτικά προγράμματα του ΔΝΤ περιλαμβάνουν συνήθως προϋποθέσεις που επιβάλλουν περικοπές στις δημόσιες δαπάνες και αυξάνουν τη φορολογική επιβάρυνση με τρόπους που επιβαρύνουν δυσανάλογα τους ανθρώπους με χαμηλά εισοδήματα.

Από την άλλη πλευρά δεν διερευνούν επαρκώς εναλλακτικές προσεγγίσεις που είναι περισσότερο προστατευτικές για τα δικαιώματα. Η ανάλυση των προγραμμάτων δανειοδότησης που ενέκρινε το ΔΝΤ στην εν λόγω περίοδο έδειξε ότι το 85% αυτών απαιτούσε ρητά από τις δανειολήπτριες χώρες δημοσιονομική εξυγίανση. Το 59% των προγραμμάτων του Ταμείου έθετε ως όρο οριζόντια αύξηση της φορολογίας με αύξηση του ΦΠΑ ή άλλων εμμέσων φόρων.

Το 56% έβαζε όριο ή επέβαλε μείωση στις δημόσιες δαπάνες των δανειοληπτριών χωρών. Στο 51% των δανείων το ΔΝΤ απαιτούσε τη μείωση ή και την κατάργηση των επιδοτήσεων που παρείχαν οι κυβερνήσεις στους πολίτες τους για την ελάφρυνσή τους από το υψηλότερο κόστος ενέργειας. Σε 22 από τα προγράμματα οι όροι του Ταμείου περιελάμβαναν «πάγωμα» των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων.

Ολα αυτά αποτελούν ως γνωστόν πρόδρομο μιας μεγαλύτερης φτώχειας και εξαθλίωσης για τους πολλούς, μεγέθυνσης της οικονομικής ανισότητας και υπονόμευσης των βασικών δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ουδόλως συνάδουν δε με το ανθρώπινο πρόσωπο που επιχείρησε να δείξει το Ταμείο στο ξεκίνημα της πανδημίας. Η γενική διευθύντρια του, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα, είχε μιλήσει τότε εκτεταμένα για το πώς το ΔΝΤ μπορεί να βοηθήσει τις κυβερνήσεις να βγουν από την πανδημία με πιο περιεκτικές, βιώσιμες και ανθεκτικές οικονομίες.

Είχε μιλήσει για μια δίκαιη ανάκαμψη και είχε επιχειρηματολογήσει υπέρ του εκσυγχρονισμού των φορολογικών συστημάτων έτσι ώστε αυτά να γίνουν πιο προοδευτικά, υπέρ μεγαλύτερων δημοσίων επενδύσεων για την υγεία, την εκπαίδευση, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, για την αναδιάρθρωση των μη βιώσιμων χρεών και την οικοδόμηση ισχυρότερων συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας.

Λόγια του αέρα

Αυτό το όραμα -αυτό που η Γκεοργκίεβα ονόμασε μια «νέα στιγμή του Bretton Woods»- αποδεικνύεται στην πράξη λόγια του αέρα αφού από αυτό απουσιάζουν τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων... «Μπορώ είτε να πάρω φάρμακα (ινσουλίνη) για τον διαβήτη μου είτε να πληρώσω για να πάει η κόρη μου στο σχολείο ή να κρατήσω τα φώτα στο σπίτι μου αναμμένα», είπε στο Παρατηρητήριο ένας 47χρονος οδηγός ρίκσο (μοτο-ποδηλατάμαξα) από τη Λαχώρη του Πακιστάν.

«Μπορώ να κάνω μόνο ένα από τα τρία. Το ΔΝΤ πρέπει να έρθει εδώ για να δει πώς τα βγάζω πέρα». Η δανειοδοτική συμφωνία που υπέγραψε η κυβέρνηση της χώρας του με το ΔΝΤ πέρυσι τον Ιούνιο επέβαλε υψηλότερους φόρους, συναλλαγματική ισοτιμία βασισμένη στην αγορά και τερματισμό των επιδοτήσεων για την ενέργεια και τα καύσιμα.