Οι τράπεζες είχαν την «τιμητική» τους χθες και στις δύο όχθες του Ατλαντικού. Στις ΗΠΑ ο οίκος αξιολόγησης Moody’s υποβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα δέκα μεσαίου βεληνεκούς αμερικανικών τραπεζών, δηλώνοντας ότι ενδέχεται να υποβαθμίσει και κάποιες ακόμη ισχυρότερες. Στην Ευρώπη η απόφαση της Ιταλίδας πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι να επιβάλει φόρο 40% στα τραπεζικά υπερκέρδη οδήγησε τον τραπεζικό κλάδο σε απώλειες 2,7%.
Η μικτή αυτή εικόνα αποδεικνύει ότι οι τράπεζες παραμένουν όχι μόνο στο επίκεντρο των οικονομικών διεργασιών, αλλά και στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης. Ενώ όμως μέχρι σήμερα το ενδιαφέρον ήταν επικεντρωμένο στα ρίσκα του τραπεζικού τομέα, η απόφαση της Μελόνι ανέδειξε στη δημόσια συζήτηση μια άλλη πλευρά που υπάρχει ταυτόχρονα: τα υπερκέρδη των τραπεζών τα οποία οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στη νομισματική πολιτική των κεντρικών τραπεζών, αλλά και στο γεγονός ότι οι τραπεζικές πρακτικές που αυξάνουν την κερδοφορία τους παραμένουν στο απυρόβλητο.
Η «βόμβα» Μελόνι
Ο αντιπρόεδρος της ιταλικής κυβέρνησης και πρώην πρωθυπουργός, Ματέο Σαλβίνι, αποκάλυψε τα κίνητρα της επιβολής φόρου υπερκερδών 40% στις ιταλικές τράπεζες δηλώνοντας: «Η αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ αύξησε το κόστος του χρήματος για οικογένειες και επιχειρήσεις, ενώ δεν υπήρξε ανάλογη μέριμνα για τους καταναλωτές», προσθέτοντας ότι «τα χρήματα θα διατεθούν για φοροελαφρύνσεις και βοήθεια στους κατόχους ενυπόθηκων δανείων».
Οι δηλώσεις αυτές δεν αποδίδουν μόνο τον «λαϊκιστικό» οίστρο της ακροδεξιάς ιταλικής κυβέρνησης, αλλά μια πραγματική οξεία αντίφαση που διαπερνά τις ευρωπαϊκές κοινωνίες: από τη μια η πίεση του υψηλού πληθωρισμού στο κόστος ζωής και από την άλλη η πολιτική υψηλών επιτοκίων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) συσσωρεύουν οφέλη για τις τράπεζες και δεινά για τους εργαζόμενους και τους καταναλωτές. Ενώ ο πληθωρισμός «κουρεύει» το πραγματικό εισόδημα και την πραγματική αξία των καταθέσεων συσσωρεύοντας απώλειες στον έναν πόλο, τα υψηλά επιτόκια του ευρώ σε συνδυασμό με την ανοχή των νομισματικών αρχών και των κυβερνήσεων στις τραπεζικές πρακτικές συσσωρεύουν υπερκέρδη στον άλλο πόλο.
Δεν είναι όμως πρώτη ή μόνη η Ιταλία που επέβαλε τέτοιον φόρο. Τον περασμένο Νοέμβριο ήταν η Ισπανία που επέβαλε στις τράπεζες ανάλογο φόρο, ενώ και ο Βικτόρ Ορμπαν έχει θέσει στο στόχαστρο της τράπεζες. Υστερα από την πρωτοβουλίας της ιταλικής κυβέρνησης η συζήτηση αποκτά πλέον αναπόφευκτα πανευρωπαϊκά χαρακτηριστικά.
Τα ελληνικά τραπεζικά υπερκέρδη
Τα οικονομικά αποτελέσματα των ελληνικών τραπεζών στις δύο τελευταίες χρήσεις τις βάζουν αναπόφευκτα στο κάδρο της σχετικής συζήτησης.
Οπως δείχνουν τα στοιχεία του σχετικού πίνακα:
● Τα καθαρά κέρδη των 4 συστημικών τραπεζών (Eurobank, Εθνική, Πειραιώς και Alpha) έκαναν εντυπωσιακό άλμα σε σχέση με το 2021: για τη Eurobank αυξήθηκαν από 398 εκατ. σε 1,34 δισ. ευρώ, για την Εθνική από 869 εκατομμύρια σε 1,12 δισ. ευρώ, για την Πειραιώς από ζημίες πάνω από 3 δισ. ευρώ σε κέρδη 899 εκατ. ευρώ και για την Alpha από οριακές ζημίες σε κέρδη 342 εκατ. ευρώ.
● Σε όλες τις περιπτώσεις ο βασικός πυλώνας των κερδών είναι τα πολύ υψηλά έσοδα από τόκους που αυξήθηκαν σημαντικά από το 2021 στο 2022, αυξήσεις που προφανώς ευνοούνται από την πολιτική αύξησης των επιτοκίων του ευρώ από την ΕΚΤ. Σε όλες τις περιπτώσεις επίσης εντυπωσιάζουν τα υψηλά έσοδα από προμήθειες, που αυξάνονται με ακόμη υψηλότερους ρυθμούς σε σχέση με τους τόκους και μάλιστα ενώ οι συναλλαγές ψηφιοποιούνται ραγδαία.
● Τέλος, τα καθαρά κέρδη από τόκους ευνοούνται από τον συνδυασμό σχεδόν μηδενικών επιτοκίων καταθέσεων και υψηλών επιτοκίων δανεισμού και επομένως τη μεγάλη διεύρυνση του επιτοκιακού περιθωρίου.
Η συζήτηση έχει πλέον ανοίξει και επομένως η ελληνική κυβέρνηση και οι ελληνικές τράπεζες δεν μπορούν να προσποιούνται ότι δεν «ακούνε»…
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας